Əmək insanların ləyaqətli yaşayışı üçün vacibdir. O, bizi yalnız yaşayışla təmin etmir, həm də fərdi inkişafımızı təmin edir və ümumilikdə icmaları və cəmiyyəti möhkəmləndirir. Bununla belə, bütün işlər müsbət şəxsi və peşə inkişafına kömək etmir; yalnız layiqli əmək ləyaqətli həyatı dəstəkləyə bilər.
İşləmək hüququ daha çox sosial və iqtisadi hüquq kimi istinad edilən bir insan hüququdur. İşləmək hüququ işləmək bacarığından daha çox şey nəzərdə tutur, biz bunu aşağıdakı bəndlərdə göstərəcəyik.

Beynəlxalq Əmək təşkilatı

Beynəlxalq Əmək Təşkilatı (BƏT) 1919-cu ildə 1-ci Dünya Müharibəsi sona çatan zaman Versal Müqaviləsinin bir hissəsi kimi yaradılmışdır. İşçilərlə layiqli davranış universal və davamlı sülhün qorunmasında əsas elementinə çevrilmişdir.
BƏT 1946-cı ildə BMT-nin ilk ixtisaslaşdırılmış idarəsi olmuşdur və indiyə qədər qeyri-hökumət tərəfdaşlarının hökumətlər ilə bərabər şəkildə işlədiyi yeganə hökumətlərarası təşkilatdır. Beynəlxalq Əmək Təşkilatı beynəlxalq əmək standartlarını hazırlamaq və inkişaf etdirmək üçün məsul olan beynəlxalq təşkilatdır.

BƏT iş hüquqlarını müdafiə edən bir sıra beynəlxalq konvensiyalar hazırlayıb, o cümlədən:²: 

• Məcburi Əmək haqqında Konvensiya, 1930
• Birləşmək azadlığı və təşkilatçılıq hüququ qorunması haqqında Konvensiya, 1948
• Təşkilat və Kollektiv Sövdələşmə Haqqında Konvensiya, 1949
• Bərabər mükafatlandırma haqqında Konvensiya, 1951
• Məcburi Əməyin aradan qaldırılmasına dair Konvensiya, 1957
• Ayrı-seçkiliyə dair Konvensiya (Məşğulluq və peşə), 1958
• Minimum Yaşa dair Konvensiya, 1973

İşləmək hüququ

Əmək hüququ bir sıra beynəlxalq və regional müqavilələrdə, o cümlədən Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsində, İqtisadi, Sosial və Mədəni Hüquqlar üzrə Beynəlxalq Paktda, Qadınlara Qarşı Ayrı-seçkilyin Bütün Formalarının Ləğv edilməsinə dair Konvensiyada, Uşaq Hüquqları Konvensiyasında, BƏT Konvensiyalarında, Avropa Sosial Xartiyası və Avropa İttifaqının Əsas Hüquqlarının Nizamnaməsində təsbit olunmuşdur. İşləmək hüququ əmək haqqının istifadəsi, özünü işlə təmin etmə, ev işi və digər gəlir gətirən fəaliyyətlər daxil olmaqla, bütün iş növlərini əhatə edir. İşləmək hüququ məşğul olmağın mütləq və şərtsiz hüququ kimi başa düşülməməlidir.³ Əksinə, layiqli iş hüququ hər kəsin hüquqlarının qorunub saxlanılması və müvafiq sosial müdafiə ilə kifayət qədər gəlir əldə edən məqbul keyfiyyətə malik olması ilə hər kəsin öz həyatlarını qazanma imkanına malik olma haqqı kimi qəbul edilməlidir. Buna görə də, layiqli iş hüququ üç hüquq aspektinə malikdir: işləmək hüququ, işdə hüquqlar və müvafiq sosial müdafiə hüququ.⁴

Sual: Əgər siz işsizsinizsə, bu sizin işləmək hüququnuzun pozulmasıdır?

İşləmək hüququ

İşləmək hüququ dövlətlərimizin elə sosial, iqtisadi və fiziki mühit yaratması deməkdir ki, burada bütün insanların öz ləyaqətlərinə uyğun işlə təmin edilməsi ilə yaşayış vasitəsi qazanmaq imkanı mövcud olsun.
Məsələn, işləmək hüququnu təmin etmək üçün dövlətlər milli məşğulluq strategiyasını qəbul etməli və həyata keçirməli; texniki və peşə hazırlığı proqramlarını həyata keçirməli; işçiləri qanunsuz işdən çıxarılmadan qorumalı; və məşğulluğu təmin etmək üçün hər hansı bir ayrı-seçkilik formasından insanları qoruyan qanunlar qəbul etməlidir.

İşdə hüquqlar

Hər kəsin ədalətli və əlverişli iş şəraiti, iş yerində təhlükəsizlik, ədalətli əmək haqqı, bərabər dəyərə malik iş üçün bərabər mükafat, bərabər imkanlar, məqbul iş və istirahət saatları, habelə, kollektiv toplaşma hüququ var. Ardıcıl olaraq, layiqli əmək haqqı məcburi əməyin, uşaq əməyinin və köləlik kimi iş şəraitinin qadağan edilməsini tələb edir.

Adekvat sosial müdafiə

Layiqli iş hüququ siyasi və iqtisadi böhrana məruz qaldığıdan iş tapa bilməyən insanlar üçün dövlət tərəfindən məqbul və adekvat sosial müdafiə mexanizmlərinin yaradılmasını nəzərdə tutur.⁵

Avropa Şurasının Avropa Sosial Xartiyasında işləmək hüququ

Avropa Sosial Xartiyası 1961-ci ildə qəbul edilmiş və 1996-cı ildə yenidən nəzərdən keçirilmişdir. Xartiyanın təmin etdiyi hüquqlar, gündəlik həyatda iştirak edən bütün şəxslərə, o cümlədən iş hüquqlarına aiddir: zorakılıq və uşaq əməyinin qadağan edilməsi; 15-18 yaşlı işçilərin qorunması; bir peşə altında sərbəst şəkildə yaşayış dolanışığı əldə etmək hüququ; tam işlə təmin edilmək üçün nəzərdə tutulmuş iqtisadi və sosial siyasət; ədalətli iş şəraiti; cinsi və psixoloji təhqirdən qorunma; həmkarlar ittifaqları yaratmaq və kollektiv toplaşma azadlığı; vəzifədən azad olunması vəziyyətində müdafiə; tətil hüququ; əlilliyi olan insanlar üçün işə qəbul imkanı. Xartiya dövlət tərəflərinin milli məruzələrin təqdim edilməsinə (1991 Protokolu) və kollektiv şikayətlər sisteminə (1995 Protokol) əsaslanan nəzarət mexanizminə malikdir, bu da peşələrə və qeyri-hökumət təşkilatlarına Avropa Sosial Hüquqlar Komitəsinə kollektiv iddialar təqdim etməyə imkan verir.

Təcrübədə Avropa Sosial Xartiyası
Beynəlxalq Hüquqşünaslar Komissiyası (ICJ) Portuqaliyaya qarşı (1/1998)
ICJ Portuqaliyada uşaq əməyi düzgün idarə edilmədiyi üçün Avropa Sosial Xartiyasının 7 (1) maddəsini pozduğunu iddia etdi (işə qəbulun minimum yaşı 15-dir). Onlar 15 yaşına çatmış çox sayda uşağı bir çox iqtisadiyyat sektorunda qeyri-qanuni olaraq işlədildiyini və həmin uşaqların qeyri-sağlam iş şərtləri ilə qarşılaşdıqlarını iddia edirdilər. Portuqaliya hökuməti bu rəqəmləri inkar etdi və ailədaxili ödənişsiz fəaliyyətin 7-ci maddə daxilində olmadığını iddia etdi. 1999-cu ildə Avropa Sosial Hüquqlar Komitəsi Portuqaliyanın 7-ci maddənin pozmasını müəyyən etdi və ailə biznesində çalışan 15 yaşdan aşağı uşaqların əmək fəaliyyyətində qadağa qoyulduğunu təsdiq etdi.
Bolqarıstanda Müstəqil Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası, Əmək Konfederasiyası "Podkrepa" və Avropa Ticarət Birliyinin Konfederasiyası Bolqarıstana qarşı (32/2005)
Şikayətdə Bolqarıstan qanunvericiliyinin yenidən baxılmış Avropa Sosial Xartiyasına uyğun gəlməyən yollarla sağlamlıq, energetika və kommunikasiya sektorlarında, eləcə də dövlət qulluqçuları və dəmir yolçuları üçün tətil etmək hüququnu məhdudlaşdırdığını iddia edildi. Avropa Sosial Hüquqlar Komitəsi Bolqarıstanın dəmir yolu sektorunda tətil etmək hüququ haqqında Bolqarıstan qanunundakı məhdudlaşdırmaların və dövlət qulluqçularına yalnız qanunun tətil hesab etdiyi simvolik hərəkətlərlə məşğul olmağa imkan verilməsinin, eləcə də onların əməyi kollektiv şəkildə dayandırmasının qadağan edilməsinin Nizamnamə pozuntusunu meydana gətirdiyini müəyyən etdi.⁶

Avropa İttifaqının Əsas Hüquqlar Xartiyası

Avropa Birliyinin Əsas Hüquqlar Xartiyası 2009-cu ilin dekabr ayında hüquqi baxımdan məcburi olaraq Avropa İttifaqında əvvəllər milli hökumətlərin məsuliyyəti hesab edilən məşğulluq və sosial həyatın bir çox aspekti ilə bağlı yurisdiksiyanı əldə etmişdir. İşləmək hüququ Xartiyanın 15-ci maddəsində nəzərdə tutulmuşdur: "1. Hər kəsin işə cəlb olunmaq və sərbəst seçilmiş və ya qəbul edilmiş peşənin həyata keçirilməsi hüququ vardır; 2. İttifaqın hər bir vətəndaşının işə qəbul edilərək işləmək, peşə bacarıqlarını həyata keçirmək və hər hansı bir üzv dövlətə xidmət etmək hüququ var ".
Bundan əlavə, Nizamnamədə nəzərdə tutulmuş həmrəylik hüququna işçilərin məlumat və məsləhətləşmə hüququ, kollektiv toplaşma və fəaliyyət hüququ, ərazi xidmətlərinə çıxış hüququ, əsassız işdən azad edilmədən qorunma, ədalətli və düzgün əmək şəraiti, uşaq əməyinin qadağan edilməsi və iş yerində gənclərin qorunması daxildir.

Əmək və gənclər

İş sahibi olmaq özünü dəstəkləmək üçün vasitələrdən daha çoxunu nəzərdə tutur. Bu da həyat təcrübəsi üçün bir vasitədir. İşə götürülmə vasitəsi ilə fərdlər (xüsusilə gənclər) əsas texniki bacarıqlardan fərdi bacarıqlara qədər müxtəlif bacarıqları inkişaf etdirirlər.
İşsizlik və pis iş şəraiti insanların kompleks inkişafına mane olan və onların həqiqi ləyaqətini qoruyan kompleks qarşılıqlı məsələlərin bir hissəsidir. Bu nəticələrin bəzi nümunələri işsizlərin özləri və onların ailə üzvləri üçün kifayət qədər yaşayış şəraitinin təmin edilməməsi, işçilərin təhlükəsizliyinin azaldılması və onların hüquqlarının qorunması qabiliyyətinin azaldılması, çox sayda "qara bazar" işi potensialının yaranması, işsizlərə yardım göstərmək üçün böyük sosial təminat sxemi yaradılmasıdır.

“Təcrübə nəsli”

2011-ci ildə Avropa Gənclər Forumu Avropada təcrübəçilərin həyatına ümumi Avropa baxışı keçirdi, gənc nəslin nəyə görə "təcrübəçi nəsil" ola biləcəyini aşkar etdi. Sorğu iş bariyerini keçmək istəyən Avropa gəncləri üçün təcrübə proqramlarının norma halına gəldiyini göstərir. Xüsusi məlumatlar təcrübəçilərin tam gün, ödənişli işçilər əvəzinə davamlı istifadəsini göstərir. İş üçün müraciət etməzdən əvvəl ödənişli işlə məşğul olmaq üçün bir neçə yerdə təcrübə keçmiş şəxslərin cəlb olunması üzrə davamlı təcrübə daha geniş iş bazarına tam girməyə qadir olmayan işçilərin "itirilmiş nəslinin" formalaşması istiqamətində aparır.
Təcrübəni cəmi dörd təcrübə keçmiş bir təcrübəçi yekunlaşdırdı: "İşəgötürənlər təcrübəçilərə ödəniş etmədən onları işlədə biləcəklərini bilirlər, çünki məzunların təcrübəyə ehtiyacı var, nəticədə, işəgötürənlər ilk gündən hər şeyi öyrənməyə çalışan başlanğıc səviyyəli bir insan gözləyirlər". Bu cür tövsiyələr göstərir ki, təcrübə indi əmək bazarına daxil olmaq üçün vacibdir, amma təcrübə keçənlər zamanla işə götürülənlər tərəfindən qəbul edilən və arzulanan aşağı ödənişli (hətta ödənişsiz) işçi qüvvəsi ehiyatına çevrilə bilərlər.
Məktəbdən işə keçid gənclərin şəxsi və peşə inkişafında yetkinlik həyatı boyunca təsir göstərən mühüm mərhələdir. Gənc yaşda işsiz olmağın nəticələri ciddi ola bilər. Gənclər arasında işsizlik daha çox zorakılıq, cinayət, intihar və alkoqol və narkotik maddələrin istifadəsi kimi sosial və sağlamlıq problemləri ilə bağlıdır.

Sual: Artıq ilk ödənişli işinizi əldə etmisiniz?

Gənclər arasında işsizlik nisbəti böyüklər arasında olduğundan çox vaxt daha yüksəkdir. Bu fərq ölkənin xüsusi kontekstindən asılı olaraq böyük və ya kiçik ola bilər.
Gənclər arasında yüksək işsizlik nisbətinin müxtəlif səbəbləri var. Məsələn, Avropada adətən müvəqqəti müqavilələrlə işləyən və ya ödənilməmiş və uzunmüddətli təcrübə keçən gənclər var.⁸ Bir çox gənclərin işsizliyinə digər səbəblər daha yüksək ixtisas tələbi, işəgötürənlərin təcrübəli işçiləri işə götürməyə üstünlük verməsi və əmək bazarının böhranına gətirib çıxaran texniki və təşkilati dəyişikliklər ola bilər, bu da daha az iş yeri və daha çox işsiz deməkdir. Qloballaşma və müəyyən sektorlarda istehsalın yerinin dəyişdirilməsi əməyin ümumi xərclərinin böyük bir payı olduğu sənaye sahələrində məşğulluq olmamasına gətirib çıxardı. Geyim və toxuculuq sənayesi, dəri və ayaqqabı, gəmiqayırma və əsas metal sənayesi sektoru son 20 ildə Avropada ən çox itki verən iş yerləri arasındadır.⁹.

İtirilmiş nəsil?
Gənclər müvəqqəti müqavilələrdə daha çox təmsil olunur və daha təhlükəli şəraitdə işləyirlər. BƏT-in məlumatına görə, "problem, xüsusilə qlobal böhranın ardından məşğulluq perspektivləri pisləşən gənclərin "itkin nəslin"in meydana gəlməsinin qarşısının alınmasının vacib olduğu yüksək gəlirli ölkələrdə kəskindir."¹⁰
2011-ci ildə Avropadakı işsizlik rəqəmləri rekord səviyyəyə çatdı və gənclər tərəfindən kütləvi nümayişlər və etirazlara səbəb oldu. Eyni ilin iyun ayında İngiltərədə 16-24 yaşlarında beş nəfərdən biri, İspaniyada yaşayan gənclərin 44,3 faizi işsiz idi. Bu, Avropanın başqa yerlərindən daha böyük göstərici idi. Yunanıstanda gənclərin işsizlik səviyyəsi 36%, Portuqaliyada 27,8%, İrlandiyada isə 31,5% təşkil edirdi.¹¹

Gənclərin işi gənclərin işsizliyinə qarşı mübarizədə mühüm rol oynaya bilər. Geniş yayılmayan təhsil və proqramlar, xüsusilə gənclər təşkilatları və gənclik mərkəzləri daxilində olanlar, gənclərdə mənalı məşğulluq qazanmaq üçün lazımi bacarıqları inkişaf etdirməyə kömək edə bilərlər və onlar bununla məşğul olan gənclər üçün effektiv olduqlarını sübut etmişlər. Digər təşkilatlar gənclərin sahibkarlığına dəstək verirlər və bəziləri gənclərə özlərini işə götürmək yolu ilə özləri üçün bir gələcək yaratmaqda kömək etmək üçün kiçik layihələri maliyyələşdirirlər.

Məşğulluq üzrə Avropa Gənclər Forumu vəziyyətlərin təhlili, strateji tərəfdaşlıq qurulması və əmək bazarında gənclərin vəziyyətini dəstəkləyən siyasət tələblərinin formalaşdırılması vasitəsilə məşğulluqla əsas prioritet sahələrindən biri kimi məşğul olur. Foruma əsasən, gənclərin əmək bazarına inteqrasiyasının yaxşılaşdırılması kollektiv məsuliyyət kimi qəbul olunmalıdır ki, bu da dövlət orqanları, sosial tərəfdaşlar və gənclər təşkilatları kimi ünsürlərin bərabər iştirakını tələb edir.¹²

Uşaq əməyi

BƏT uşaq əməyinə “uşaqları uşaqlıqdan məhrum edən, onların potensialı və ləyaqətini məhdudulaşdıran, fiziki və zehni inkişafa zərər verən iş” tərifi verir.
Bu, uşaqlara zehni, fiziki, sosial və ya əxlaqi cəhətdən təhlükəli və zərərli işə aid edilir; və onların təhsilinə mane olur:

• onlar məktəbə getmə fürsətindən məhrum edilir.
• onlar məktəb təhsillərini yarımçıq saxlamağa vadar edilir.
• onların məktəbə getməklə birgə uzun və ağır işlərdə çalışması tələb edilir."¹³

2010-cu ildə BƏT hesablamışdır ki, dünyada uşaq əməyinə cəlb edilmiş 215 milyon uşaq var. Uşaq əməyi bir sıra səbəblərdən qəbuledilməzdir. Birincisi, bu, çox gənc yaşda və məktəbdə olmalı olan uşaqları əhatə edir. İkincisi, hətta uşaqlar minimum yaş meyarlarını keçirdikləri üçün qanuni olaraq əmək qabiliyyətli olmalarına baxmayaraq, onların gördükləri işlər 18 yaşına çatmamış bir şəxs üçün uyğun deyil. Üçüncüsü, uşaqlar tez-tez uşaq əməyinin ən pis formalarına məruz qalırlar, bunlara quldurluq, fahişəlik, silahlı münaqişələrə cəlb edilmək, eləcə də onların sağlamlığına, təhlükəsizliyinə və əxlaqına zərər verə biləcək digər işlər aiddir.¹⁴

Sual: Yaşadığınız cəmiyyətdə uşaqlar hansı işləri görürlər?

Beynəlxalq Əmək Təşkilatı işini, uzun müddətdir ki, uşaq əməyinin aradan qaldırılmasına dair fəaliyyətlərə həsr etmişdir və bu məqsədlə bir sıra tövsiyələr və konvensiyalar hazırlamışdır. Uşaq əməyi ilə məşğul olan iki əsas konvensiya mövcuddur:
Uşaq əməyinin ən pis formaları haqqında BƏT Konvensiyası (1999) 2000-ci ildə qüvvəyə minmişdir. 2010-cu ilin iyun ayına qədər bu Konvensiyanı 172 ölkə təsdiq etmişdir. Konvensiya uşaq əməyinin ən pis formalarını aşağıdakı kimi müəyyənləşdirir:

• Uşaqların satılması və insan alveri daxil olmaqla bütün növ köləlik; borcunu ödəmək üçün məcburi əmək; müharibə və silahlı münaqişələrdə uşaqları istifadə etmək də daxil olmaqla, digər zorakı əmək növləri
• Fahişəlik, pornoqrafiya və pornoqrafik çıxışlar kimi uşaqları cinsi istismar edən bütün fəaliyyətlər
• Qeyri-qanuni fəaliyyətlərdə, xüsusən narkotik maddələrin istehsalı və ya satılmasında iştirak
• Uşaqların sağlamlığına, təhlükəsizliyinə və ya rifahına zərər verə biləcək hər hansı bir iş ("təhlükəli iş").¹⁵

BƏT-in Minimum Yaş Konvensiyası (1973) "uşaq əməyinin effektiv aradan qaldırılması və məşğulluq və ya işə qəbul üçün minimum yaşı tam fiziki və zehni inkişafa uyğun bir səviyyəyə yüksəltmək üçün nəzərdə tutulmuş milli siyasətin həyata keçirilməsi" vəzifəsini vurğulayır.

Həmkarlar ittifaqları, işçilər üçün işləmək

Həmkarlar ittifaqları işçilərin birlikləridir (işəgötürənlər birlikləri də mövcuddur) və onların əsas məqsədi işçilərin mənafeyini işəgötürənlərə təqdim etməkdir. Həmkarlar ittifaqı yaratmaq və qoşulmaq hüququ, eləcə də kollektiv danışıq hüququ geniş tanınmış insan hüquqlarıdır.

Həmkarlar ittifaqlarının tarixi 18-ci əsrə, qadınlar, uşaqlar, kənd işçiləri və immiqrantların işçi qüvvəsinə çevrildiyi sənaye inqilabına söykənir. İşçilərin hüquqları, şübhəsiz ki, tədricən olsa da, inkişaf etmişdir, bu prosesdə həmkarlar ittifaqları mühüm rol oynamışdılar.

Beynəlxalq İşçi Günü: 1 May
1 May işləyən insanların dünya tarixində mübarizəsini xatırladır. May günləri işçilər gündə 10, 12 və 14 saat işləməyə məcbur olduqları bir vaxtda səkkiz saatlıq gün üçün mübarizədən doğuldu. 1886-cı ilin may ayının ilk günlərində ABŞ-da tətillər və nümayişlər qeyd edildi.
May ayı tezliklə illik tədbirə çevrildi. Dünya miqyasında dünyanın bir çox ölkələrindəki işçilər May Günündə əmək günü qeyd edirlər. May bayramı 1891-ci ildə Rusiyada, Braziliyada və İrlandiyada ilk dəfə qeyd olunmuşdur.

Həmkarlar ittifaqlarının rolu Avropada çox fərqli idi. Totalitar rejimlərin mövcud olduğu bəzi ölkələrdə həmkarlar ittifaqları hakimiyyət orqanları və siyasi elitalar tərəfindən yaradılmış və onların zülmkar rejimləri üçün bir vasitə olmuşdur. Bu tarixi gerçəklik nəticəsində, bir çox insanlar bu gün həmkarlar ittifaqlarının oynaya biləcəyi rola şübhə ilə yanaşırlar və yalnız son zamanlar bu ölkələrin işçiləri öz hüquqlarını müdafiə etmək üçün həmkarlar ittifaqlarının müsbət rolunu tanıyırlar. Avropada, xüsusilə həmkarlar ittifaqlarının rolu və təşkilatı ilə bağlı digər fərqlər mövcuddur. Bir çox ölkədə, həmkarlar ittifaqları konfederasiyalarda təşkil edilir.

Həmrəylik
Solidarnos'c (Həmrəylik), 1980-ci illərdə Polşanı əhatə edən milli ittifaq hərəkatı idi. Bu hərəkat gəmiqayırma sənayesindəki işçilər etiraz etməyə qərar verdikdən sonra, 14 dekabr 1970-ci ildə başlandı və tərsanələrdən Qdansk şəhər mərkəzinə doğru uzanan yürüyüş polis tərəfindən amansızlıqla yatırıldı. 1980-ci ilin yayında bir çox tətillər Həmrəylik hərəkatının sosial və demokratik dəyişiklik üçün bir qüvvə olaraq kök saldığını göstərdi. Həmkarlar ittifaqı üzvlüyünə doqquz milyondan çox üzv gəldi. Hökumətin repressiv siyasəti nəticəsində Həmrəylik qadağan olunaraq, bir neçə il gizli işləməyə məcbur oldu.

İnsan hüquqları üçün beynəlxalq işçi həmrəyliyi

Daha yaxşı iş şəraiti üçün mübarizədə rol oynamaqdan başqa, həmkarlar ittifaqları sosial hərəkətlərin qurulmasında və sosial dəyişikliklərə təsir göstərməkdə əsas rol oynayıblar (və oynamağa davam edirlər).
1963-cü ildə, aparteid rejiminin hələ də qüvvədə olduğu bir vaxtda, Danimarka tərsanə işçiləri Cənubi Afrika dəniz gəmisini yükləməkdən imtina etdilər. Bu birbaşa hərəkatı İsveç, San Fransisko və Liverpuldakı peşə işçiləri izlədi, hamısı - məzlumlarla həmrəylik içində - Cənubi Afrika mallarını boşaltmaqdan imtina etdi.
2009-cu ildə Cənubi Afrika tərsanə işçiləri İsraildən gəmi yükləməmək qərarını açıqladı.¹⁶ Bu hərəkatı İsveç Tərsanə İşçiləri Birliyi tərəfindən, İsrailin "azadlıq donanmasına" hücumu və işğal edilmiş Qəzzə zolağının blokadasına qarşı etiraz əlaməti olaraq, İsrailə gedən və ordan gəlişən bütün İsrail gəmilərinin 9 gün müddətinə limanlara daxil olmasının qarşısının alınması izlədi.

Hədə-qorxu və ittifaqa qarşı təqib

Beynəlxalq Ticarət İttifaqı Konfederasiyası (İTUC) illik araşdırmalarında 2009-cu ildə 101 peşə əməkdaşı öldürüldüyünü, qətllərin əksəriyyətinin Latın Amerikasında baş verdiyini sənədləşdirdi. Sui-qəsdlərlə yanaşı, qeyri-sağlam iş şəraitlərini inkar etmək, əmək haqlarını tələb etmək və ya qlobal maliyyə-iqtisadi böhranla mübarizə üçün kifayət qədər tədbir görülməməsinə etiraz etmək üçün birləşən minlərlə işçi fiziki hücumlara məruz qaldı, həbs olundu və saxlanıldı.¹⁸

İttifaqın Avropa üzrə verdiyi məlumata görə, həmkarlar ittifaqı hüquqlarını qoruyan qanunların mövcudluğuna baxmayaraq, həmkarlar ittifaqı işçiləri hələ də köçürmə, işdən çıxarma, təzyiq və manipulyasiya kimi təzyiqli taktika ilə üzləşirlər.¹⁹

Sual: Ölkənizdə hər hansı bir birliyin üzvü olmaq təhlükəsizdir?

Korporasiya peşə işçilərinə qarşı ayrı-seçkilik edir
İTUC 2009-cu ildə Moskvada Domodedovoda Nestlé Water Coolers Service-in işçilərinin əmək haqqının azaldılması və iş şəraitinin pisləşməsi məsələsini həll etmək üçün bir ittifaq qurduğunu bildirdi. Korporasiyanın rəhbərliyi antiinflyasiya kampaniyasını başlayaraq reaksiya verdi: işgüzar yükü diskriminativ şəkildə dağıtmağa başladı, belə ki, həmkarlar ittifaqları üzvləri iş saatları içində vəzifələrini və ya kvotalarını yerinə yetirə bilmirdilər.²⁰

Gənclər və həmkarlar ittifaqları üzvlüyü

Həmkarlar ittifaqları artıq gənclərin üzvlüyünü artırmaq üçün böyük səy göstərirlər. Bir çoxları gənclərin ehtiyaclarını və reallıqlarını, eləcə də gənclərin ittifaqların işində fəal iştirakını təmin etmək üçün lazımi strukturları nəzərə alaraq işçi gündəmini inkişaf etdirirlər. Gənclərin işsizliyə dair məsələlərini həll etmək üçün gənclərin həmkarlar ittifaqı hərəkatına cəlb edilməsi vacibdir.
Avropa Ticarət Birliyinin Konfederasiyasının Gənclər Komitəsi konfederasiya daxilində gənc işçiləri təmsil edir. Gənclər Komitəsi gənclərin perspektivlərini fərqli siyasətlərə daxil edir və iş yerində gənclərə təsir göstərən məsələlər üzrə mövqelər tutur. ETUC Gənclər Komitəsi tədris sessiyaları, konfranslar, seminarlar və kampaniyalar kimi qeyri-formal təhsil fəaliyyətləri vasitəsilə Avropada gənc işçilərinin insan hüquqlarını dəstəkləmək üçün tədbirlər görür.

Ville əməliyyatı
2009-cu ildə Finlandiya gənclər ittifaqı fəalları internetdə sosial şəbəkə saytlarından istifadə edərək gənclərin işsizlik problemini vurğulamağa qərar verdi. Onlar dörd ay işsiz qalmış 26 yaşındakı Ville Karhu ilə bağlı məsələni seçdilər. Əməliyyatın başlamasından bir neçə gün öncə "Ville Əməliyyatı" adlı Facebook səhifəsində Ville üçün necə iş tapmağı təklif edən yüzlərlə üzv var idi. Əməliyyat günü aktivistlər "patrul" yaratdılar və Ville üçün iş tapmaq məqsədilə küçələrə axışdılar. Hətta Finlandiya Əmək Nazirliyi Əməliyyatda uğurlar arzulamaq üçün gəlmişdi. Bununla yanaşı, aparıcı gənclər radiostansiyası hekayəni və əməliyyatın gedişatını hər saat yayımladı. Günün sonunda Əməliyyat tamamlandı: Ville bir iş tapdı.²¹

İstinadlar

1 BƏT Konstitusiyasının 3-cü maddəsi.
2  Bütün BƏT standartları üçün: http://www.ilo.org/ilolex/english/convdisp1.htm
3 GC 18, para 6.
4 OHCHR, yoxsulluğun azaldılması, s 31.
5 OHCHR, yoxsulluğun azaldılması, s 31.
6 https://wcd.coe.int/wcd/ViewDoc.jsp?id=1653863&Site=CM
7 http://www.civitas.org.uk/eufacts/FSSOC/CIT4.htm
8 AGF 0076-09 Təcrübələr üzrə Rəy Vərəqi.  
9 http://www.ifri.org/files/Economie/Elargissement_Veugelers.pdf
10 Avropa Gənclər Forumu, 2011, Təcrübəçilər aşkarlanır, s 35 - http://issuu.com/yomag/docs/yfj_internsrevealed_web 
11 Teleqraf, 9 iyun, 2011, http://www.telegraph.co.uk/finance/jobs/8564500/Interactive-graphic-Youth-unemployment-in-Europe.html 
12 Avropa Gənclər Forumu, 2008, Gənc işi üzrə Siyasət Sənədi, s 17
13 http://www.ilo.org/ipec/facts/lang--en/index.htm
14 BƏT vebsayt, http://www.ilo.org/global/What_we_do/Publications/lang--en/docName--WCMS_126685/index.htm
15 BƏT Uşaq Hüququ Konvensiyasının Ən pis formaları.
16 http://www.labournet.net/world/0902/cosatu1.html
17 http://ibnkafkasobiterdicta.wordpress.com/2010/06/03/the-swedish-dockers...
18 http://www.ituc-csi.org/ituc-annual-survey.html
19 http://survey.ituc-csi.org/+-Europe-Global-+.html
20 http://survey.ituc-csi.org/+-Russian-Federation-+.html
21 ITUC, Daha yaxşı gələcək üçün İşlər: Gənclərin təşkilatlanmasının ən yaxşı təcrübələri üzrə təlimat kitabı, s.5