Yoxsulluq və insan hüquqları arasında güclü bir əlaqə var. 1993-cü il Dünya İnsan Hüquqları Konfransının Vyana Bəyannaməsi və Proqramında deyilir:

Həddindən artıq yoxsulluğun mövcudluğu insan hüquqlarının tam və səmərəli istifadəsinə maneə törədir; onun dərhal azaldılması və nəticədə aradan qaldırılması beynəlxalq ictimaiyyət üçün yüksək prioritet olaraq qalmalıdır.

Bizim dünya son dərəcə qeyri-bərabərdir. 2010-cu ildə dünyanın ən zəngin adamı 15 milyard Avro qazanmışdı. Bu "əmək haqqının" nə qədər şok edici olduğunu anlamaq üçün, bəzi ölkəl ərin illik Ümumi Daxili Məhsuluna (ÜDM) baxaq. 2009-cu ildə 29 milyon əhalisi olan Əfqanıstan 10 milyard Avroya sahib olub. 4 milyon əhalisi olan Gürcüstanın ÜDM- si 8 milyard Avro idi. Bir milyarderin bütün ölkələrin illik istehsalı qədər məbləği bir ildə qazandığı bir dünyada yaşayırıq. Bərabərsizlik və yoxsulluq yalnız inkişafda olan regionlara deyil, varlı ölkələr ə də təsir göstərir. Avropada hələ də küçələrdə yatan insanlar, kirayə haqqını verə bilmədiyi üçün küçəyə atılan ailələr, kifayət qədər qidalanmayan uşaqlar və qış aylarında evlərini qorumaq üçün mübarizə aparan yaşlı insanlar var. Yoxsulluq qaçınılmaz bir tale deyil; sosial ədalət və insan hüquqlarının yerinə yetirilməsi məsələsidir..

Yoxsulluğun müəyyənləşdirilməsi və ölçülməsi

Yoxsulluğu müəyyənləşdirmək və ölçmək üçün bir sıra yollar var. Anlayışlar və ölçülmə fərqləri yalnız statistik məlumatları toplamaq və təhlil etmək üçün müxtəlif yollara deyil, həmçinin yoxsulluqla mübarizədə fərqli yanaşmalara gətirib çıxarır. Yoxsulluq adətən mütləq və nisbi yoxsulluq kimi qiymətləndirilir. Hər iki halda da yoxsulluq səviyyəsi və ya yoxsulluq xətti müəyyən edilir və bu xəttə düşən insanlar yoxsul sayılırlar.

Mütləq yoxsulluq

Mütləq yoxsulluq (həmçinin həddindən artıq yoxsulluq) təhlükəsiz içməli su, ərzaq və sanitariya da daxil olmaqla, əsas həyat ehtiyaclarını təmin etmək üçün kifayət qədər resursların olmamasıdır. Yoxsulluq xətti tez-tez gəlir əsasında hesablanır: bir şəxsin və ya ailənin gəlirləri ağlabatan yaşayış səviyyəsi üçün minimum səviyyədə hesab olunan müəyyən səviyyədən aşağı düşdükdə bu şəxs və ya ailə yoxsul hesab olunur.

Dünya Bankı hazırda mütləq yoxsulluğu bir gündə 1,25 dollardan az (təxminən 0,9 avroya bərabərdir) məbləğlə yaşayışa bərabər olaraq müəyyən edir. ³ Dünya Bankı hesablamışdır ki, 2005-ci ildə 1.4 milyard insan mütləq yoxsulluq şəraitində yaşayırdı. Dünya Bankının təmin etdiyi mütləq yoxsulluq rəqəmləri, şübhəsiz ki, kütləvi informasiya vasitələri, hökumət və QHT-lər tər əfindən bildirilən məlumatlara istinadən hesablanmışdır. Lakin Dünya Bankı 1980-ci ildən bəri mütləq yoxsulluğun azaldığını iddia edərkən, bir sıra tədqiqatçılar Bankın ölçmə metodologiyasını tənqid edirlər və mütləq yoxsulluq sayının həqiqətdə olduğundan aşağı təqdim edildiyini bildirirlər.

“La Via Campesina” kəndliləri yoxsulluğun dərinləşməsinə qarşı səfərbərlik həyata keçirirlər
2010-cu ilin mayında Avropa və Latın Amerikasından olan La Via Campesina nümayəndələri Madriddə nümayişçilərə qoşularaq Aİ ilə Latın Amerikası ölkələri arasında azad ticarət sazişlərini imzalamaq üçün danışıqlardan imtina edilməsini tələb ediblər. Tərəfdaşlar bu cür razılaşmaların transmilli korporasiyalara yoxsulluğun dərinləşməsində fayda gətirdiklərini iddia ediblər. La Via Campesina Dünya Bankının, Beynəlxalq Valyuta Fondunun və Dünya Ticarət Təşkilatının neoliberal siyasətlərinə qarşı çıxır və yalnız insan haqlarına əsaslanan yanaşmanın aclıq, yoxsulluq və iqlim dəyişikliyini həll edə biləcəyinə inanır.

Nisbi yoxsulluq

Avropada yoxsulluq ümumiyyətlə nisbi yoxsulluq kimi başa düşülür, bu halda onların gəlirl əri və resursları yaşadıqları cəmiyyətdə adekvat və ya sosial cəhətdən məqbul hesab ediləndən daha aşağı olduqda, həmin şəxs və ya ailə yoxsul hesab olunur. Yoxsul insanlar tez-tez digər insanlar üçün norma hesab olunan iqtisadi, sosial və mədəni fəaliyyətlərə qoşulmaqdan məhrum olurlar və onların əsas hüquqlara çıxışı məhdud olur. ⁵ Avropa ölkələrinin yoxsulluğu müzakirə edərk ən nisbi yoxsulluq hədlərinə istinad etməsi bu cəmiyyətlərdə mütləq yoxsulluqda yaşayan heç bir insanın olmadığı anlamına gəlmir. Məsələn, Cənub-Şərqi Avropada və Müstəqil Dövlətlər Birliyində uşaqların 25% -i mütləq yoxsulluq şəraitində yaşayır.⁶

Yoxsulluq içində yaşamaq aşağıdakılara səbəb ola bilər

-    ailə və yoldaşlardan təcrid
-    gündəlik həyatınıza təsir edən qərarlar üzərində gücsüzlük hissi və az nəzarət
-    mövcud dəstək və xidmətlər barədə məlumat çatışmazlığı
-    təməl ehtiyacları əldə etməkdə problemlərin yaranması, o cümlədən layiqli yaşayış məntəqələrinə, səhiyyə xidmətləri və məktəblərə və həyat boyu öyrənmə imkanlarına malik olmamaq
-    yüksək səviyyəli cinayət və zorakılıq, yoxsul ekoloji şərait və ya uzaq və təcrid olunmuş kənd ərazisində təhlükəli bir məhəllədə yaşamaq
-    su, istilik və elektrik kimi vacib kommunal xidmətlərə qoşulmağın, sağlam qida və ya yeni geyim almaq və ya ictimai nəqliyyat vasitələrindən istifadə etməyin mümkünsüzlüyü
-    dərman ala bilməmək və ya diş həkiminə müraciət edə bilməmək
-    böhran dövründə işini itirmək və ya xəstəlik kimi səbəblərdən dolayı heç bir qənaət və ehtiyat olmadan günü-gününə yaşamaq
-    istismar edilmək və qanunsuz vəziyyətlərə məcbur edilmək
-    irqçilik və ayrı-seçkiliyə məruz qalmaq
-    idman tədbirləri, klub ya da kinoya getmək, dostlara baş çəkmək və ya ailə üzvləri üçün doğum günü hədiyyələri almaq kimi normal sosial və istirahət həyatına qatıla bilməmək
Avropa Yoxsulluq Şəbəkəsi (EAPN) internet saytından http://www.eapn.eu əldə edilmişdir.

Bəşəriyyətin inkişafı – yoxsulluğa yeni yanaşma

Yoxsulluğu gəlirdən məhrum olmaq kimi qiymətləndirən və yoxsulluğun azaldılması strategiyalarının iqtisadi artımla əlaqəli olduğunu bəyan edən 1980-ci illərin hökmranlığı yoxsulluqdan azad olmağın zənginlikdən daha geniş bir anlayış olduğunu düşünən bir sıra alimlər tər əfindən ciddi şəkildə tənqid olunur. Yoxsulluğun azaldılmasına yeni bir yanaşma inkişafın yeni bir metodu ilə birlikdə təklif olunur. İnsan İnkişafı İndeksi bir ölkədə həyat keyfiyyətinə təsir edən müxtəlif parametrl ərin müqayisə li ölçüsüdür, məsəl ən, ömür uzunluğu, savadlılıq, təhsil, yaşayış səviyyəsi, gender bərabərliyi və uşaq rifahı. İnsan İnkişaf İndeksi Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramı tərəfindən hazırlanan illik İnsan İnkişafı Hesabatlarında nəşr olunur.

İnsan hüquqları və yoxsulluq

Yoxsulluq insan hüquqları pozuntularının bir səbəbi və nəticəsi ola bilər, yəni yalnız insan hüquqlarının yerinə yetirilməməsi yoxsulluğa gətirib çıxara bilməz, həm də yoxsulluq özü də insan hüquqlarının pozulmasına səbəb ola bilər. Dövlət yoxsulluq içərisində yaşayan insanlara qarşı hüquqi öhdəliklərə malikdir; bütün bu öhdəliklər insanların sosial, iqtisadi, mədəni, mülki və siyasi hüquqlarından irəli gəlir. İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar haqqında Beynəlxalq Konvensiya bütün hüquqların "fərdi və beynəlxalq yardım və əməkdaşlıq" yolu ilə yerinə yetirilməsinin lazım olduğunu izah edir. Bu, yalnız milli məsuliyyət deyil, həm də inkişaf etmiş dövlətlər üçün yoxsulluğun aradan qaldırılmasında "köməkçi vəziyyətdə olan" digərləri üçün beynəlxalq məsuliyyətdir. Buna görə, yoxsulluğun aradan qaldırılması ən zəngin dövlətlərin xeyriyyəçilik və ya xoş niyyət göstərməsi məsələsi deyil; insan hüquqları öhdəliklərini yerinə yetirmək məsələsidir.

Tələb böyüklüyü kampaniyası
Beynəlxalq Amnistiya 2009-cu ildə tələb böyüklüyü adlı bir kampaniya başlatdı. Ən azı altı il müddətinə davam etməyi planlaşdırılan kampaniya insanları zorakılıqları dərinləşdirən və onları məhrumiyyət altında saxlamağa çalışan insan hüquqları pozuntuları ilə bağlı milli və beynəlxalq iştirakçıların məsuliyyətini axtarmaq üçün səfərbər edir. Beynəlxalq və yerli kampaniyalara seminarlar, konsertlər, foto sərgilər, konfranslar, ərizə və s. daxildir.
Kampaniya barədə və necə qoşula biləcəyiniz barədə www.amnesty.org saytında və ya yerli Beynəlxalq Amnistiya saytından daha çox məlumat əldə edin.

Sual: İnkişaf etmiş ölkələr yoxsulluqla mübarizədə kömək edə bilmədikləri təqdirdə məsuliyyət daşımalıdırlar?

Yoxsulluğun azaldılması üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən insan hüquqları

İnsan hüquqlarının bölünməzliyi, qarşılıqlı əlaqəsi və qarşılıqlı asılılığı nəzərə alınmaqla, bütün insan hüquqları yoxsulluğun aradan qaldırılması üçün əhəmiyyətlidir. Ancaq bu məzmunda bəzi hüquqlar xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. BMT nəşrləri layihə təlimatı: Yoxsulluğun azaldılması strategiyalarına dair İnsan Hüquqları Təşəbbüsü yoxsulluğun azaldılması siyasətini planlaşdırarkən aşağıdakı insan hüquqlarına diqqət yetirməyi məsləhət görür:

Sağlamlıq hüququ. Səhhətdə olan problem həm yoxsulluq səbəbi, həm də nəticəsi ola bilər. Sağlamlıq problemləri uşaqların məktəbdə fəallığına, iş məhsuldarlığına təsir edə, işsizliyə s əbəb ola bilər və sosial və məd əni həyatda iştirak etmək qabiliyyətinə mənfi təsir edə bilər. Eyni zamanda, yoxsulluq normal qidalanmamağa, sağlam olmayan mühitə daha çox məruz qalmağa və tibbi xidmətlərə məhdud şəkildə çıxışa səbəb ola bilər. 

Təhsil hüququ. Təhsil yoxsulluq üçün ən yaxşı uzunmüddətli həll ərdən biridir. Təhsilin köməyi ilə yoxsul uşaqlar və yetkinlər özlərini yoxsulluqdan azad etmək üçün lazım olan bacarıqları inkişaf etdirə bilərlər.

Küçə kitabxanaları

2007-ci ildə “ATD Dördüncü Dünya” Polşada bir küçə kitabxana layihəsinə başladı. Hər həftə animasiya qrupu Varşavada 350 çeçen qaçqını ailəsinin Polşada qalmalarına icazə veriləcəyi və ya Çeçenistana qaytarılacaqları barədə qərar gözləyərkən bir mənzildə qaldıqları bir mərkəzə gedir. Bəzi uşaqlar məktəbə getmir; buna görə də, animatorlar qrupu qonşuluqda bir küçə kitabxanası açır.
Bu layihə haqqında daha ətraflı məlumatı www.atd-fourthworld.org ünvanından əldə edə bilərsiniz.

Layiqli iş hüququ. Qeyri-kafi və etibarsız yaşayış şəraiti yoxsulluğa təkan verir. İş imkanlarının məhdud olması nəticəsində, yoxsul insanlar tez-tez müvəqqəti, aşağı ödənişli, sənədsiz işlərlə məşğul olur və təhlükəli və qeyri-sağlam şəraitdə işləyirlər. Onlar işə götürənlər tərəfindən pis rəftar və təzyiqlərə qarşı daha həssasdır və başqalarına nisbətən kompensasiya əldə etmək üçün daha az imkanlara malikdirlər. Onların bir çoxu cinsi istismar, uşaq əməyi, məcburi əmək və köləlik kimi digər təhlükəli və qeyri-qanuni işlərdə tələf olur.

Sual: Sizin ölkənizdə minimum əmək haqqı ləyaqətlə yaşamağa kifayət edir?

Adekvat yemək hüququ. Yoxsulluqda yaşamaq uşaqlar və yetkinlərin məktəbə ya da işə cəlb olma qabiliyyətinə təsir göstərən aclıq və düzgün qidalanmamaya gətirib çıxara bilər. Keyfiyyətli ərzaq məhrumiyyətinin fiziki və psixoloji təsiri yoxsulluğu dərinləşdirə bilər.

Qlobal düşünmə və lokal hərəkət zamanıdır

İnkişaf etmiş ölkələr aclıqdan və yanlış qidalanmadan qorunmur. 2009-cu ildə 115 milyon insan Avropa İttifaqında yoxsulluq riskinə məruz qalıb. Aclıq və qida tullantılarına qarşı mübarizə təşəbbüslərindən biri Avropada 240 ərzaq bankını bir araya gətirən Avropa Qida Banklarının Federasiyasıdır (FEBA). 2010-cu ildə Avropa Qida Bankları 359.960 ton ərzaq yığmış və onları digər təşkilatlarla və sosial xidmətlərlə əməkdaşlıqda 4,9 milyona çatdırmışdır. Qida Bankları qidalanma, yoxsulluq, təcrid və tullantılara qarşı mübarizəni və həmrəylik çağırışını birləşdirir.
FEBA-nın bütün komanda üzvləri əvvəllər biznes, dövlət xidmətləri və assosiasiyalarda müxtəlif məsuliyyətlərə malik olan könüllülərdir. Öz yerli Qida Bankınızı tapın www.eurofoodbank.eu

Sual: Yaşadığınız cəmiyyətdə gündə üç dəfə yemək ala bilmək iqtidarında olmayan insanlar var?

Adekvat mənzil hüququ. Adekvat mənzil hüququ hər kəsin sülh və ləyaqətl ə yaşamaq üçün təhlükəsiz bir ev almaq və saxlamaq hüququdur. Ən yoxsul insanlar yaşayış üçün adekvat olmayan mənzildə əlverişsiz ərazilərdə yaşayır və ya evsizliyə məruz qalırlar. Onlar həddən artıq yükləmə, çirklənmə, səs-küy problemləri ilə üzləşə bil ər və içməli suya, sanitariya və ya isitmə imkanlarına malik olmaya bilər. Yoxsul insanlar tez-tez başqaları tərəfindən damğalanan uzaq və təhlükəli sahəl ərdə yaşayırlar. Yetərsiz mənzil və evsizlik yoxsulluğun nəticəsidir və daha dərindən məhrum etmə və təcrid edilməyə səbəb ola bilər.

Evsizliyin kriminallaşdırılması

2011-ci ildə Macarıstan Parlamenti altı aylıq müddətdə iki dəfə ictimai yerlərdə yatmağın "günahkarları" olanların həbsinə imkan verən qanuna səs verib. Macarıstan Daxili İşlər Nazirli verdiyi müsahibədə hökumətin " ictimai yerləri dilənçilərdən və sizi pis əhval-ruhiyyəyə düçar edənlərin hamısından təmizləyəcəyini" söylədi.¹ Macarıstanın bir çox şəhərlərində adekvat yaşayış yerləri olmayanlar üçün müvafiq xidmətlərin mövcud olmamasına baxmayaraq, ictimai yerlərdə davamlı məskunlaşmağın cinayət təşkil etdiyinə dair yeni qanun qəbul edildi.¹

Şəxsi təhlükəsizlik hüququ. Yoxsul insanlar adətən bir çox təhlükəli şərtlərlə üzləşirlər. Maliyyə, iqtisadi və sosial etibarsızlıqdan başqa, onlar dövl ət və qeyri -dövlət aktorlar tərəfindən çox vaxt ölüm təhlükəsi, təqib, təhqir, ayrı-seçkilik və fiziki zorakılığa məruz qalırlar. Onlar adətən daha yüksək cinayət dərəcələri olan ərazilərdə yaşayır və polis tərəfindən az qorunurlar.

Utanmadan ictimaiyyətdə görünmə hüququ. Utanmadan ictimaiyyətə çıxma hüququ bir çox digər insan hüquqlarından, məs ələn, gizlilik hüququ, adekvat geyimə, mədəni həyatda iştirak etməyə v ə ləyaqətdə yaşamağa imkan yaradır. Yoxsul insanlar tez-tez uzaqlaşdırılır və təcrid olunurlar. Yoxsulluqda yaşamaq insanın özünə inamına mənfi təsir edə bilər və utancaqlıq olmadan ictimaiyyətdə görünməyə, sosial və mədəni həyatda aktiv iştirak etməyə mane olur.

Yalnız kasıblara borc verən bir bank
2006-cı ildə Nobel Sülh Mükafatı Məhəmməd Yunus və Grameen Banka "aşağı səviyyədən iqtisadi və sosial inkişaf yaratmaq üçün göstərdikləri səylərə görə" birgə verildi.
Grameen Bank 1976-cı ildə Banqladeşdə Yunus tərəfindən təsis edilmişdir. Bank yalnız yoxsullar üçün çalışır və borcalanların çoxu qadındır. Girov tələb etmədən uzunmüddətli mikrokredit təmin edir. Proqramın məqsədi kasıblara maliyyə xidmətlərinin göstərilməsi və onların uşaqlarına təhsili təmin etməkdir. Hətta dilənçilərə faiz ödənişləri olmayan kiçik kreditlər verilə bilər.

Ədalətdən bərabər faydalanma hüququ. Kasıblar ədalətin idarə olunmasında ayrı-seçkiliyə qarşı həssasdırlar. Yoxsul insanlar tez-tez məhkəmə müdafiəsini əldə edə bilmirlər, çünki qanuni nümayəndəlik ödənişi üçün kifayət qədər pulları yoxdur. Pulsuz hüquqi yardımın mövcud olduğu hallarda belə, yoxsul insanlar ın hələ də məhkəmə qarşısında ədal ət axtarmaq üçün lazımi məlumatları əldə edə bilməməsi və etimad göstərməməsi müşahidə oluna bilər. Bununla yanaşı, təcrübə göstərir ki, yoxsul insanların cinayət davranışında ittiham olunması digərlərdən daha çoxdur və onların təqsirsizlik prezumpsiyasına hörmətsizlik edilməsi ehtimalı da mövcuddur.

Sual: Yoxsul bir şəxs və zəngin bir şəxsin ölkənizdə məhkəmələrdə bərabər qorunduğu qənaətindəsiniz? Əgər yox cavabını verdinizsə, bərabə rhüquqlu müdafiə necə təmin edilə bilər?

Siyasi hüquqlar və azadlıqlar. Ayrı-seçkiliyin nəticəsi olaraq, kasıb insanlar tez-tez siyasi qərarların qəbul edilməsində fəal iştirak etmək üçün lazım olan informasiya, imkanlar və bacarıqlara malik deyildirlər. Onlar siyasi quruluşlardan kənarda qalır və ya aşağı səviyyədə təmsil olunurlar. Kasıb insanların siyasi hüquq və azadlıqlardan istifadəsi sosial təcrid, marjinallaşma və yoxsulluqla mübarizədə vacibdir.

Sual: Yaşadığınız cəmiyyətdə yoxsulların maraqları qərar vermə prosesində necə təmsil olunur?

İnkişaf hüququ

1986-cı ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən qəbul edilmiş İnkişaf hüququ haqqında Bəyannamə yalnız inkişaf hüququ ilə əlaqəli ilk beynəlxalq s ənəddir. Sənəd inkişafa və yoxsulluğun aradan qaldırılmasına insan hüquqlarına əsaslanan yanaşma təklif edir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişafın Müstəqil Mütə xəssisi Dr. Arjun Sengupta yoxsulluğun aradan qaldırılmasının inkişafın insan hüququ olaraq təqdim edilməsində və həyata keçirilməsində mühüm bir ünsür olduğunu, həmçinin, sağlamlıq, təhsil, yoxsulluqdan çıxma qabiliyyətini artırmaq məqsədilə yoxsullara mənzil və qida təmin edilməli olduğunu bildirmişdir.
Sengupta daha sonra izah etmişdir ki, inkişaf hüququ (RtD) iqtisadi artımla birlikdə (G) ərzaq hüququ, sağlamlıq hüququ, təhsil hüququ, mənzil hüququ və digər iqtisadi, sosial, mədəni hüquqlar kimi müxtəlif hüquqların vektoru olaraq qəbul edilə bilər. İnkişaf hüququ yalnız bütün insan hüquqları (HR) inkişaf etdikdə və ya ən azı onlardan biri inkişaf etdikdə və heç bir hüquq pozulmadıqda həyata keçiriləcəkdir. Bəzi hüquqlar inkişaf edərsə, lakin hər hansı digər bir hüquq pozularsa, inkişaf hüququnda hər hansı bir irəliləyiş olduğu iddia edilə bilməz.¹⁶

İnkişaf hüququ

1.    İnkişaf hüququ hər kəsin ayrılmaz bir insan hüququdur və bütün xalqlar bütün insan hüquqları və əsas azadlıqlarının tam şəkildə təmin edilə biləcəyi iqtisadi, sosial, mədəni və siyasi inkişafa qatılmaq, iştirak etmək və zövq almaq hüququna malikdirlər.
İnkişaf hüququ haqqında Bəyannamənin 1-ci maddəsi¹⁵

Yoxsulluq və minilliyin inkişaf məqsədləri

2000- ci ilin sentyabrında dünya liderləri Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Minilliyin Bəyannaməsini qəbul edərək, 2015-ci il ədək çoxsaylı yoxsulluğun aradan qaldırılması üçün millətləri adından qlobal tərəfdaşlıq etmək öhdəliyi götürmüş və Minilliyin İnkişaf Məqs ədləri (MİM) kimi tanınan bir sıra hədəfl ər hazırlamışlar. İlk məqs əd xüsusilə yoxsulluğun aradan qaldırılmasına diqqət yetirir, lakin digər yeddi hədəf də yoxsulluq və onun azaldılması ilə bağlıdır. Məqsədlər aşağıdakılardır:
Məqsəd 1: Həddindən artıq yoxsulluq və aclığın aradan qaldırılması
Məqsəd 2: Universal ibtidai təhsilə nail olmaq
Məqsəd 3: Gender bərabərliyini təbliğ etmək və qadınların gücləndirilməsi
Məqsəd 4: Uşaq ölümünün azalması
Məqsəd 5: Ana sağlamlığının yaxşılaşdırılması
Məqsəd 6: HİV / QİÇS, malyariya və digər xəstəliklərə qarşı mübarizə
Məqsəd 7: Ekoloji davamlılığı təmin etmək
Məqsəd 8: inkişaf üçün qlobal tərəfdaşlığı inkişaf etdirmək
İnsan hüquqları və inkişaf mütəxəssisləri MİM-lərin yerinə yetirilməsi üçün hökumətlərin insan hüquqları prinsiplərini (məs ələn, ayrı-seçkilik, iştirak, hesabatlılıq, şəffaflıq) milli inkişaf strategiyasına daxil etməsinin vacibliyini irəli sürürlər. 2010-cu ildə irəliləyişləri nəzərdən keçirmək üçün MİM-in sammiti keçirilmişdir. Baş Assambleya tərəfindən q əbul edilə n yekun sənəddə qeyd olunmuşdur: "Minilliyin İnkişaf Məqs ədlərinə nail olmaq üçün azadlıq, bərabərlik, həmrəylik, dözümlülük, bütün insan hüquqlarına hörmət, təbiətə hörmət və ümumi məsuliyyət daxil olmaqla ümumi fundamental dəyərlər vacibdir".

Gənclər və yoxsulluq

Bir çox ölkədən sübutlar göstərir ki, yoxsulluqla böyüyə n gənclər ümumilikdə daha həssasdır: onlar sağlamlıq, öyrənmə və davranış çətinlikləri, məkt əbə getməmək, erkən hamilə olmaq, daha az bacarıq sahibi olmaq potensialına malikdir və aşağı ödənişli işlərdə çalışır, işsizdir və rifahdan asılıdır. Yoxsulluq digər insan hüquqlarından məhrum edilməyə birbaşa təsir göstərir: onlar t əhsil, birlik, istirahət və rahatlıq, cəmiyyətə qoşulmaq və digər mülki və siyasi hüquqlardan məhrum edilə bilərlər.

Eurostat - Avropa İttifaqının statistik məlumat bazasının - məlumatlarına əsasən, 2010-cu ildə Aİ-də 24 yaşdan aşağı olan uşaq və gənclərin 20% - dən çoxu yoxsulluq riski altında yaşayırdı. Yəni beş gəncdən biri milli gəlirlərin 60 faizindən az gəlir əldə edən bir evdə yaşayırdı.¹⁸

2010- cu ildə Avropa Gəncl ər Forumu Gənclər və Qaçqınlar üzrə Siyasət Sənədində Avropada gənclərin yoxsulluğunun əsas səbəblərindən biri kimi müstəqil yetkinlik yaşına çatma çətinliyini müəyyən etdi. Sənəd valideynl ərinin evini tərk edən gənclərin yoxsul olma ehtimalının daha çox olduğunu müəyyən etdi.¹⁹ Ailələri ilə yaşayan və ya uşaqsız cütlüklərin tək yaşayan və ya tək valideyn olaraq yaşayan gənclərə nisbətən yoxsulluq riski azdır. 15-30 yaş arası insanlar arasında aparılan Eurobarom eter sorğusunda, gənclərin əvvəlki ilə müqayis ədə indi daha uzun müddət ailələri ilə qalmasının səbəbi olaraq əksər gənclər tərəfindən maliyyə məsələləri qeyd edilmişdir.²⁰

GİRİŞ! - Bütün gənclər üçün sosial hüquqlara giriş

Avropa Şurasının gənclər sektoru 2009-cu ildə gənclərin sosial inteqrasiyasını təşviq etmək məqsədilə “Giriş!” layihəsinə start verdi. Layihə 33 gənc lideri və gənc işçini sosial hüquqlarına çatmaq üçün əlverişsiz bölgələrdə gənclərə dəstək vermək bacarıqları ilə təmin etmək üçün uzunmüddətli təlim kursuna cəlb etmişdir. Tələbələr həmçinin gənclər üçün öz cəmiyyətlərində potensialın yaradılması, məktəblərdə ayrı-seçkiliyə yol verilməməsi, de-qettolaşma təşəbbüsləri və zorakılıqla mübarizə kimi xüsusi layihələr hazırlamışlar.
Ətraflı məlumat üçün: www.coe.int/enter

Sual: Cəmiyyətinizdə yoxsulluğu azaltmaq üçün şəxsən siz nə edə bilərsiniz?

Yoxsulluğu azaltmaq üçün Avropa Şurasının fəaliyyətləri

Avropa Şurası sosial bərabərliyin gücləndirilməsi və sosial təcrid olunmanın qarşısının alınması və müdafiəsi yolu ilə yoxsulluğa qarşı mübarizə aparır. Mülki və siyasi insan hüquqlarına zəmanət verən İnsan Hüquqları haqqında Avropa Konvensiyası 1961-ci ildə qəbul edilmişdir və 1996 -cı ildə yenidən qəbul edilmiş Avropa Sosial Xartiyası ilə tamamlanaraq, sosial və iqtisadi insan hüquqlarını təmin edir. 30-cu Maddəyə əsasən, "Hər kəs yoxsulluqdan və sosial təcriddən qorunmaq hüququna malikdir".

Mənzil hüququnun pozulması
2006-cı ildə Evsizlərlə İşləyən Avropa Milli Təşkilatları Federasiyası (FEANTSA), Fransa ilə bağlı Fransanın xüsusilə həssas olan insanların hamısını evlə təmin etməməsi iddası ilə şikayət etdi (Kollektiv Şikayət № 39/2006). Avropa Sosial Hüquqlar Komitəsi Fransanın yenidən baxılmış Avropa Sosial Xartiyasının 31-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş mənzil mülkiyyət hüququnu pozduğunu müəyyən etdi.
Komitə öz qərarını altı əsasla əsaslandırmışdır: "qeyri-bərabər mənzil şəraiti, evakuasiyanın qarşısını almaq, evsizliyin azaldılması, ən çox məhrum olanlara sosial yaşayış yerlərinin verilməsi, sosial sığınacaqların ayrılması və səyyahlara qarşı ayrı-seçkilik".²²

Məruzəçi Luca Volontè 2011-ci ildə Parlament Assambleyasına bildirmişdir ki, Avropa Şurası üzv ölkələrində yoxsulluq və sosial təcridlər son zamanlarda artmışdır ki, bu da artan sayda insanın əsas insan hüquqlarının tam təmin olunması və Avropa cəmiyyətlərinin sosial birliyi üçün təhlükə yaradır. O, onlara yoxsullu ğun yoxsulların gücləndirilməsi vasitəsilə effektiv şəkildə aradan qaldırılacağını xatırlatdı. ²³ Bu hesabata əsasən, Assambleya üzv ölkələr ə "yoxsulluqda yaşayan insanların səslərini eşitdirmək üçün çağırış edən bir qətnamə qəbul etmişdir: yoxsulluqdan təsirlənən insanları və icmaları bir araya gətirmək və gücləndirmək üçün yeni idarəetmə formasını və iştirakçılığı inkişaf etdirməyi və sosial inteqrasiyanı hamı üçün təşviq etməyi nəzərdən keçirin". ²⁴ Avropa Şurası gənclər siyasəti üzrə əsas sənəd Gündəlik 2020²⁵ təhsilə, işə, layiqli yaşayış şəraitinə, mədəni, idman və yaradıcılıq fəaliyyətlərinə, həmçinin, sosial inteqrasiyanın əsas vasitəsi kimi nəsillərarası dialoqa və həmrəyliyə önəm verdiyini vurğulayır

İstinadlar

1 Müqayisə Forbes.com və data.worldbank.org məlumatlarına əsaslanır
2  Yoxsulluq və İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt, E/C.12/2001/10., 2001 www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/%28Symbol%29/E.C.12.2001.10.En
3 Bu məbləğ “alıcılıq qabiliyyəti pariteti “əsasında müəyyən olunur, yəni .25 dollara ABŞ-da alına biləcək məhsulları başqa bir ölkədə almaq üçün lazım olan yerli valyutanın miqdarını göstərir.
4 Baxın Reddy Sanjay G. & Pogge Thomas W., 2005, Yoxsulları necə saymamalı, Kolumbiya Universiteti, versiya 6.2.3. 29 oktyabr.
5 Based on The European Commission's definition of poverty published in Joint Report on Social Inclusion 2004.
6 Sethi Dinesh və dig., Uşaq yaralanmasının qarşısının alınması üzrə Avropa Hesabatı, 2009, www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0003/83757/E92049.pdf 
7 İnsan hüquqları üzrə BMT Ali Komissarının Ofisi, Kasıblığın azaldılması strategiyalarına İnsan hüquqları yanaşması üçün prinsiplər və qaydalar, HR/PUB/06/12
8 Narayan Deepa və dig., Dəyişiklik üçün Çığırmaq, Yoxsulların sə slə ri Cild II, 2000, Dünya bankı, s 34; http://siteresources.worldbank.org/INTPOVERTY/Resources/335642-1124115102975/1555199-1124115201387/cry.pdf  
9 Knight Lindsay (red.) Dünya Fəlakət Hesabatı, 2011, Beynəlxalq Qırmızı Xaç və Qırmızı Aypara Cəmiyyətləri Federasiyası www.ifrc.org/PageFiles/89755/Photos/307000-WDR-2011-FINAL-email-1.pdf
10 Eurostat məlumatına əsaslanır
11 Huth Gergely, Pintér Sándor: Nem ismerek tabutémát, Magyar Hírlap Onlayn, 27 iyul 2010 (Macar dilində) www.magyarhirlap.hu/interju/pinter_sandor_nem_ismerek_tabutemat.html
12 Dəyişiklik üçün çığırmaq, yuxarı baxın, s 236
13 Dəyişiklik üçün çığırmaq, yuxarı baxın, s 152
14 Kimsə bizi eşidə bilər? yuxarı baxın, s 6
15 www.un.org/documents/ga/res/41/a41r128.htm
16 Sengupta Arjun, İnkişaf hüququ, İnkişaf hüququ üzrə Müstəqil Ekspertin Hesabatı www.unhchr.ch/Huridocda/Huridoca.nsf/0/78e0cb0e6e6ea624c1256961004f7a98/$FILE/G0015327.pdf
17 Sözünü tutmaq: Minilliyin İnkişaf Məqsədlərinə nail olmaq üçün birləşmiş, 2010, BMT Baş Assembleyasının Qətnaməsi www.un.org/en/mdg/summit2010/pdf/outcome_documentN1051260.pdf
18 Eurostat http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/income_social_inclusion_living_conditions/data/main_tables
19 Gənclər və Yoxsulluq üzrə Siyasət Sənədi, Avropa Gənclər Forumu, 2010;
www.endpoverty.eu/IMG/pdf/eyf-young-people-poverty-en.pdf
20 Avropa İttifaqına 15-30 yaş arası gənclər arasında sorğu – Xülasə, Flash EB No 202, 2007, http://ec.europa.eu/public_opinion/flash/fl_202_sum_en.pdf
21 RNazirlər Komitəsinin Qətnaməsi CM/ResChS (2008)8,https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?Ref=CM/ResChS%282008%298&Language=lanEnglish&Ver=original&Site=CM&BackColorInternet=C3C3C3&BackColorIntranet=EDB021&BackColorLogged=F5D383
22 Ev hüquqları: Avropa Şurasının nail olduğu idarəçilik, Press Reliz, 5 iyun 2008, FEANTSA, www.feantsa.org/files/housing_rights/Instruments_and_mechanisms_relating_to_the_right_to_housing/Collective%20complaints/2008June_PR_FEANTSAvsFrance.pdf
23 Volontè Luca, Yoxsulluqla mübarizə, Doc. 1255;http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/WorkingDocs/Doc11/EDOC12555.htm#P18_58
24 Yoxsulluqla mübarizə, Parlament Assambleyasının Qətnaməsi 1800 (2011)
http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta11/ERES1800.htm http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta11/ERES1800.htm - P7_33
25 Avropa Şurası gənclər siyasətinin gələcəyi: GÜNDƏLİK 2020, Avropa Şurası Gənclər Nazirlərinin 8-ci Konfransının Bəyannaməsi, 2008; www.coe.int/t/dg4/youth/Source/IG_Coop/Min_Conferences/2008_Kyiv_CEMRY_Declaration_en.pdf