Kalkulirindoj e kredibilitete pe sastimaski informacija si bari buti. Sastimasko dznlipe thaj vuzhi komunikacija kotar pachaibaskere hainga dena suporto pe valindo informacija.  

Konteksto

Sastimoski informacija khamela pest e ovel egzaktno, relevantno, ki vrama, azhuririme thaj transparentno. Sa e manushen trubuj te ovel jekh shajipena te len e informacijen thaj te aven dzi lende. E informacije trubuj lokhes te oven ahaljovdine. 

O avipe dzi pe validno informacije trubuj te shaj te ikalen pes, te komparirinen pes thaj te analizirinen pes e sastimoskere informacije thaj te analizirinen pes informacije kotar verrvereder hainga, te oven shajipena chachunes te haljoven pest haj te len pes. Kodo anela dzi pe kodo o dzanlipe thaj I sama so trubuj pes e individualconge te shaj te len i sama savi so khamen thaj te prakticirinen korkorutno menadziribe e sastimasar. 

E digitalno sastimoskere informacije dopherena e informacijen save si lendine kotar e sastimoskere profesionalcura. Kodo shaj azhutil e manushen te haljoven thaj te arakhen droma te promovirinen pengoro sastimos. O avipe dzi pe sastimoskere informacije si vi jekh protektivno aktiviteto savo so si lacho vash prevencija mamuj i panika nasvalimatendar. 

Pharipena

Ande Europa, jekhe kotar e shtar adolescentura isi pharipena te arakhel e sastimoskere informacijako kredibiliteto thaj te komparirinel informacijen javereder haingendar. Jekh kotar panch adolescentura isi pharipena te arakhel informacija vash o sastipe savi si lokhi haljovibaske . Mashkar 25-72% kotar e phureder populacija reportirinena kaj isi olen pharipe te pachan e sastimaksere informacijenge . 

Arakhibe informacije offline, ovela sa phareder. So si vash digitalno sastimaskere informacije, jekh kotar e shtar Europejcura gindinen kaj olengere nacionalno autoritetura chi keren lokho inromacijengo arakhibe bizi te khuvel pes ano internet thaj ko kontrasto adalestar, jekh kotar shov Europejcura shaj te arakhel sastimoskere informacijen .

E informacijako validiteto na pashljol numa upral kodo sode i informacija si lachi, numa vi upral kodo, kobor shaj kodi informacija te aplicirinel pes pe nekasko dzivdipe thaj kobor charelja e sastimaskere trubujimata. O limitirimo sastimosko dzanlipa sar te arakhen pes, te haljoven pes, thaj te len pes e informacije, harnjarela o chachuno avipe dzi pe lacho dzanlipe so shaj teljarela e individualcon te nashti te hacharen ten a haljoven mishto lengo sastipe, sar te promoviren olen, kana thaj sar, te roden azhutipe.  

O lokheder avipe dzi pe validno sastmaskere informacije trubuj pes kana arakhasa amen anglal dezinformacije vi ande socijalno mediumija thaj javera internet instrumentura thaj servisura. Kodo fenomeno, prendzardo sar ‘infodemija’, khetane e limitirime sastimoskere dzanlipasar, kerela phareder e individualcija te arakhen chachune informacije pachajutne haingendar/sorsendar, kerindoj bareder e rizikon ma te respektirinen pes e protektiribaskere aktivipa thaj ma te dzan pe sama ki vrama. E manushen saven so isi limitirimo sastimosko dzanlipe, buteder pachana e informacijenge katar e socijalno mediumija vi amala, thaj na doborom e informacijenge so avena e sastimaskere autoritetendar thaj medicinakere prodesionalcondar. E chorole komunitetura arakhena pes buteder e dezinfomacijencar sostar na pachana but e autoritetonge thaj e manushenge so dena sastimaskere servisura so khetane e tikne vakciniribaskere nivelosar mamuj varesave nasvalimata, rezultirinena panikasar kotar e nasvalimata thaj nashtipe te avel pes dzi pe sasljaribaskere servisura. 

O dzanlipe te ahaljoven thaj te hacharen pes e numerura (i matematika) khelel importantno rola pe kodo sar i informacija si sikavdini thaj komunicirimi. Sar te si, e kompleksno numerikane informacije vash e sastipaskere riskura thaj efektiviteto nashti savaht te haljoven pes mishto. Sar misal/egzamplo, informacija pe riskura tretmanostar, beneficije, nashti mishto te haljoven pes katar e manusha so naj educirime, thaj isi olen pharipena e themeskere chibjasar. 

Akcije

E informacije trubuj te oven ulavdina katar e pachivale resursija/hainga. O avipe dzi pe validno sastimaskere informacije azhutinen e individualcon te roden ahaljhoventhaj hacharen pengo sastipe. O shajipe te avel pes dzi pe validno sastimaskere informacije shaj te zuraren pes katar e majterneder bersha trujal e shkolakere kurikulumija. Sastimasko dzasnlipaski shkolaki edukacija ande sa e thema dena kontribucija te harnjarel pes o dispariteto pe regionalno thaj globalno nivelo. 

 

Individualcongere trubujimata:

E sistemon isi responsabiliteto te:
  • te roden thaj arakhen sastimaski informacija ververeder haingendar;
  • te komparirinen, sintetizirinen thaj dikhen informacijen ververeder haingondar;
  • te gindinen vash e lachipena informacijaki kotar e personalno perspektiva. 
  • den informacija savi so dela shajipe te avel dzi pe manusha saven so isi pharipena ano sikljovipe vaj si olen pharipena te shunen vaj te dikhen mishto;
  • lokheder avipe dzi pe sastimaske informacije pe sa e relevantno chibja, trujal e ververeder kanalura thaj ververeder formatura;
  • inforamcijia save si lokheste hacharibaske, kulturikane senzibilno informacije, leindoj verevereder komunikacijakere strategijen;
  • azhuriripe validno sastimaskere informacijen kotar e pachaibaskere hinga/resursura;
  • informacije save si relevantno thaj adaptabilne pe individualcongo sakodivesko dzivdipe vash ververeder trubujimata. 

 

Back Sastimasko dzanlipe vash e chavora te promovirinen sasto dzivdimasko stilo – Romania

O thulipe si jekh seriozno publikane sastimasko problem. O thulipe thaj e nasvalimata so dzana e thulipasar, shaj te chinavel pest e kergja pes buti kotar e chavoripe. Kodoleske i prevencija pe thulipe mashkar e chave si prioriteto. 

 Cilo thaj objektivura:

I “Mamijako Sastimasko Gono/Trast. Sastimaskere tradicije vash saste chavore” inicijativa sas astardini ano Iasi (Romania) ko 2012 bersh. Kodo si programo bazirimo ande komuniteta so khamel te del kurazho vash laho sastimos trujal kulturakere tradicije thaj kate khuvena kampanje ande hurdelina thaj shkole vash sasto dzivdipe trujal orginalno edukacijakere resursura/hainga bazirime upral o sastimasko dzanlipe. 
O majbaro sichovimasko instrument si “Sastimaski Trast/Gono”. E chavore sichon e elementon katar sasto sastimasko dzivdimasko stilo azhutindoj kotar magikani trast “Mamijaki Sastimaski Trast”. Ilustririme folklorne paramisakere karakteroncar (I buzni, e trin chavora, o bilacho ruv thaj javera); e chavore sichon so si laho thaj so naj lacho vash olengo sastimos. 

 Metodo:

  • trening kursura vash sichara te sicharen 2020-2021 opcionalno kurso "Mamijaki Sastimaski Trast";
  • informacijakere kampanje – sar misal, i kampanja “Badaneskere/Truposkere/Tjaloskere ritmura: tradicija thaj sastimos”, pe savi line participacija 20,000 chavore kotar e Iași Regiono;
  • workshop vash e chavore, vash e dada thaj daja thaj vash e sichara;
  • introdukcija ande shkole opcionalno disciplina pe sasto dzivdipasko stilo o treningo so kerdas pes ko septembro 2020 kote so lije than 4,000 chavora mashkar 5 thaj 10 bersha;
  • keribe sicharimaskere materijalura vash o treningo pe sastimasko gindipe mashkar e chavore;
  • konferencija "Prevencija pe chaveorikano thulipe", so kerel pes sako bersh ande Iasi, i majpaluni ande juni 2021, fokusirindoj pes upral "Chavorengo thulipe dzikote dzalas Kovid -19 – evolucija pe familijakere praktike". I konferencija ikerdas pes online thaj pe late vorbisarde manusha kotar 10 thema. 

 Dodendino kuchipa / Efektura:

E inicijativno target chavorendar kotar 3-11 bersha thaj olengere familije, beneficije line 100,000 chavora. Ko 2021 bersh, sar so sikavdas pes e chavorengo thulipe gelas tele kotar 11% ko 7% ano foro Iași. 

Pe kodi inicijativa isi vi internacionalno prendzaripe/rekognicija:

  • si kotor katar e internacionalno drakhina vash prevencija pe thulipe mashkar e chave – EPODE (Ensemble Prévenons l'Obésité Des Enfants) Internacionalno Drakhin thaj Terni Sasti Komuniteta;
  • ano Global Obesity Forum (New York, 2012), sasa dendo avguno prizo/pursak vash majlacho aktiviteto pe prevencija kotar chavorikano thulipe;
  •  Avgune pursak/prizo sas dendo vi kotar European Community –2020 EU Health Award – kategorija Saste Dzivdimasko stiloskere Thana vash majlachi inicijativa pe komunitetako nivelo (foro Iași) pe promoviribe sasto dzivdimasko stilo.

 Sastimasko dzanlipe vash e chavora te promovirinen sasto dzivdimasko stilo – Romania

 

  • Diminuer la taille du texte
  • Augmenter la taille du texte
  • Imprimer la page