Эфектыўнасць: вымогі да дызайну
Ключавым прынцыпам распрацоўкі дызайну эфектыўных грамадскіх дэбатаў з'яўляецца прадстаўленне магчымасці ўдзелу. Найбольш важныя асаблівасці палягаюць у тым, як дызайн працэсу вызначае і кіруе ўзаемадачыненнямі паміж удзельнікамі, уключаючы як усіх асобных удзельнікаў, так і ініцыятараў. Дадзены аспект можна палепшыць шляхам стварэння асяроддзя і працэсаў, якія маюць дастаткова рэсурсаў, каб быць інклюзіўнымі і спрыяльнымi.
чытаць далей
Выдзяленне дастатковага часу для грамадскіх дэбатаў часта можа супярэчыць неабходнасці прыняцця хуткага палітычнага рашэння. Аднак занадта паспешлівае прыняцце палітычных рашэнняў нясе рызыку адкласці дэбаты альбо проста адмовіцца ад іх, што пазней можа прывесці да разладу альбо разбуральных наступстваў.
Часта прычыны недахопу часу залежаць, напрыклад, ад прагі забеспячэння рэпутацыйных альбо эканамічных пераваг, і гэтага можна пазбегнуць дзякуючы вызначэнню чаканняў і прагназаванню. Аднак, калі якасць прынятага рашэння больш важна чым вынік, трэба супрацьстаяць любой паспешнасці. Гэта хутчэй за ўсё будзе ў выпадках, дзе захоўваюцца нявызначанасці, напрыклад, калі дрэнна вызначаны рызыкі і наступствы, ці калі існуе неадназначнасць адносна сэнсаў і каштоўнасцяў, якія людзі надаюць разглядаемаму пытанню.
Прадастаўленне рэсурсаў
Каб даць магчымасць удзельнікам зрабіць важкі ўнёсак, грамадскія дэбаты патрабуюць адэкватных рэсурсаў. У залежнасці ад метадалогіі і маштабу, грамадскія дэбаты у дадзеных рэкамендацыях і ў артыкуле 28 Канвенцыі Аўеда ўсёабдымная канцэпцыя "публічных дэбатаў" выкарыстоўваецца для апісання дыскурсіўнага ўзаемадзеяння ў публічнай сферы (гэта значыць не ў прафесійным кантэксце), з дапамогай якога асобы і групы могуць выяўляць, вывучаць і развязваць іх розныя інтарэсы ў пытаннях, якія закранаюць (альбо патэнцыйна закранаюць) усіх іх (глядзі таксама "Дэбаты"). могуць быць не таннымі. Прынамсі, рэсурсы павінны адпавядаць выбраным падыходам.
Прадастаўленне адэкватных рэсурсаў дэманструе прыхільнасць ініцыятараў грамадскіх дэбатаў і можа уключаць не толькі пакрыццё фінансавых выдаткаў, але і прысвячэнне часу падтрымцы працэсу ад нараджэння канцэпцыi да яе практычных вынiкаў. Недастатковае забеспячэнне рэсурсамі ды “абразанне кутоў” можа падарваць грамадскія дэбаты і прывесці да непрадуктыўных вынікаў.
Там, дзе рэсурсы абмежаваныя, можна выбраць падыходы для дасягнення больш абмежаваных мэтаў. Празмерныя імкненні і патрабаванні без уліку метадалагічных абмежаванняў працэсу могуць быць контрпрадуктыўнымі. У якасці альтэрнатывы, рэсурсы могуць быць прыцягнуты дзякуючы супрацоўніцтву з прафесійнымі арганізацыямі ці арганізацыямі грамадзянскай супольнасці, хаця трэба будзе старанна ўпэўніцца, што гэтыя дамоўленасці не будуць кампраментаваць добрасумленнасць партнёраў ці цэласнасць самога працэсу.
Акрамя дастатковай фінансавай падтрымкі, важна мець дастаткова часу, каб дазволіць грамадзянам у поўнай ступені ўдзельнічаць у грамадскіх дэбатах. Можа спатрэбіцца час на адэкватнае планаванне, зносіны з прызначанай аўдыторыяй, а таксама каб даць магчымасць удзельнікам запланаваць удзел у святле сваіх іншых абавязкаў і падрыхтавацца да ўдзелу. Гэта часта супярэчыць патрабаванням адказнай выпрацоўкі палітыкі. У большасці выпадкаў важна, каб удзельнікам быў дадзены час для разгляду доказаў і аргументацыі, абмеркавання іх з іншымі (пры неабходнасці) і фармулявання сваіх поглядаў.
Унікненне ціску да прыняцця паспешных высноў і прадастаўленне належнага часу для грамадскіх дэбатаў можа быць больш эфектыўным у доўгатэрміновай перспектыве, асабліва, калі разглядаемыя пытанні складаныя.
Уяўленне грамадскіх дэбатаў ад самага пачатку як непасрэднай часткі працэсу выпрацоўкі палітыкі, а не як неабавязковай дадатковай дзеі, дапамагае забяспечыць, каб дэбаты служылі мэце інфармавання для працэсу выпрацоўкі палітыкі.
Адкрытасць у выпадку правядзення незапрошаных грамадскіх дэбатаў можа дапамагчы вызначыць пытанні, якія маюць грамадскае значэнне, і забяспечыць фокус для далейшай дзейнасці.
Пасля прыняцця рашэння аб правядзенні адпаведных грамадскіх дэбатаў важна забяспечыць дастатковую колькасць рэсурсаў.
Магчымасці для ўдзелу ў грамадскіх дэбатах могуць быць прадастаўлены адносна лёгка, напрыклад, шляхам садзейнічанню стварэння анлайн-петыцый.
Грамадскія дэбаты, якія служаць інтарэсам усіх удзельнікаў, таксама могуць апраўдаць і сумеснае падзяленне выдаткаў на іх правядзенне.
Выкарыстанне існуючых арганізацыйных інфраструктур, дзе гэта магчыма, можа быць эканамічна эфектыўным, хаця неабходна ўлічваць магчымыя ўбудаваныя структуры ўлады і магчымыя перашкоды для ўключэння.
Змястоўны ўдзел і сумесны дызайн
Павага да інтарэсаў удзельнікаў з'яўляецца неабходнай умовай для правядзення змястоўных грамадскіх дэбатаў. Інтарэсы ўдзельнікаў могуць быць улічаныя праз прадастаўленне фінансавай узнагароды за ўдзел, нават калі гэта толькі сімвалічная плата. Аднак часцей за ўсё ўзнагародай за ўдзел у грамадскіх дэбатах з’яўляецца магчымасць паўплываць на прыняцце грамадскіх рашэнняў (гл. наступны раздзел) і ўнесці свой унёсак у фарміраванне нашага грамадства. Для эфектыўнага правядзення грамадскіх дэбатаў удзельнікам неабходна разумець, што яны зацікаўленыя ў выніку, і што ўдзел дае ім сапраўдную магчымасць уплываць на гэты вынік.
Пытанні для дэбатаў трэба фармуляваць непрадузята і нават дазваляючы ўдзельнікам фармуляваць пытанні найбольш змястоўным і ўзгодненым паміж сабою спосабам, што можа дапамагчы захаваць давер да бесстароннасці гэтага працэсу.
Ініцыятарам грамадскіх дэбатаў можа спатрэбіцца на пэўных умовах аддаць удзельнікам пэўную ўладу ў абмен на іх прыхільнасць да ўдзелу. Падобна, што ўдзельнікі могуць адчуваць патрэбу ў большай інфармацыі ці лепшым разуменні розных пунктаў погляду, перш чым яны змогуць змястоўна абмяняцца меркаваннямі па пытанні. Ім трэба даць магчымасць выказаць такую патрэбу на раннім этапе планавання, каб можна было вызначыць і ўцягнуць у працэс адпаведных экспертаў.
Ініцыятар таксама павінны ведаць пра магчымыя дысбалансы паміж удзельнікамі, напрыклад, пра адрозненні ў адукацыі і сацыяльным статусе, якія могуць запатрабаваць фасілітатара ці пасярэдніка, каб сфармуляваць адпаведныя пытанні да экспертаў такім чынам, каб былі пачуты ўсе галасы і магчымыя занепакоенасці.
Повязь грамадскіх дэбатаў з дасягнутым заўважным вынікам можа даць удзельнікам відавочную зацікаўленасць у працэсе і заахвоціць іх да большай прыхільнасці да дэбатаў.
Інтарэсы ўдзельнікаў грамадскіх дэбатаў могуць быць улічаныя шляхам уключэння іх у распрацоўку дызайну працэсу або ў вызначэнне пытанняў, якія яны разглядаюць (сумесны дызайн).
Пашырэнне магчымасці ўдзельнікаў грамадскіх дэбатаў самім вызначаць, якую інфармацыю яны лічаць важнай, можа дапамагчы матываваць іх да ўдзелу, напрыклад, праз прадстаўленне магчымасці выбару экспертаў або атрымання доказаў для абгрунтавання іх поглядаў.
Глядзіце прыклады з Ірландыі і Вялікабрытаніі
Прыцягненне незалежных, аб’ектыўных і прафесійных фасілітатараў і пасярэднікаў можа дапамагчы пашырыць магчымасці асобных удзельнікаў і маргіналізаваных падгруп.
Даступнасць і ўключэнне
Кажучы пра "грамадскія дэбаты" таксама маецца на ўвазе публічная прастора, дзе ўдзельнікі могуць свабодна выказваць свае інтарэсы. У рэчаіснасці прасторы дыскурсу амаль заўсёды структураваны дысбалансам сіл і ведаў, доступ іх да ўсіх грамадзян неабавязкова роўны ці гарантаваны. Гэта датычыцца як распрацоўкі дызайну анкеты з пытаннямі, так і фізічнай даступнасці месца правядзення дэбатаў.
Стасункі падчас грамадскіх дэбатаў адбываюцца пры дапамозе пэўнай мовы. Тыя, для каго мясцовая мова не з'яўляецца роднай, напрыклад, нядаўнія імігранты, могуць запатрабаваць перакладчыкаў. Некаторыя з тых, хто не валодае роднай мовай ці не мае базавай адукацыі, могуць быць менш дасведчанымі ў пісьмовых зносінах. Узровень пісьменнасці застаецца праблемай ва ўсіх дзяржавах-чальцах. Гэта можа быць ускладнена выкарыстаннем тэхнічных тэрмінаў, якія асабліва часта сустракаюцца ў біямедыцыне. Адрозненні ў моўных здольнасцях могуць быць асабліва значнымі там, дзе менш магчымасцяў для пасярэдніцтва, напрыклад, на інтэрнэт-платформах, у некаторых грамадскіх СМІ і сацыяльных сетках. Па гэтых прычынах разгляд альтэрнатыўных спосабаў зносін, такіх як выкарыстанне ілюстрацый, жэстаў, дэманстрацыя відэа і галасаванне "клікерамі" можа стымуляваць дыскусію. Інфармацыя для стымулявання дыскусіі можа перадавацца з выкарыстаннем некалькіх носьбітаў (напрыклад, відэа, творы мастацтва).
Пэўныя інтэрфейсы таксама могуць прадстаўляць праблемы: напрыклад, пажылыя людзі ці людзі, менш дасведчаныя ў тэхналогіях, могуць адчуваць сябе менш камфортна, чым іншыя, якія карыстаюцца інтэрнэт-платформамі і сацыяльнымі сеткамі, таму, магчыма, трэба будзе разгледзець альтэрнатыўныя альбо дадатковыя спосабы ўдзелу. Некаторыя людзі лічаць непажаданымі пэўныя сродкі масавай інфармацыі альбо асяроддзі.
Абстаноўка і спосаб удзелу не менш важныя. Напрыклад, людзі з нізкім сацыяльным статусам альбо адукацыяй з меншай верагоднасцю будуць удзельнічаць у семінары ў будынку ўніверсітэта ці кідаць выклік іншым у вочных дыскусіях.
Магчыма, трэба будзе выбраць адмысловыя месцы правядзення дэбатаў для палягчэння ўдзелу тых, хто мае розныя патрабаванні да доступу, напрыклад, інвалідаў-калясачнікаў і тых, хто мае дзіцячыя каляскі. Акрамя таго, адсутнасць такіх памяшканняў, як прыбіральні, пакоі для малітваў і пакоі для груднога кармлення, адсутнасць бясплатнай паркоўкі альбо дасяжнасці на грамадскім транспарце, можа перашкодзіць некаторым удзельнічаць у той ці іншай дзейнасці. Адсутнасць гукаўзмацняльнай апаратуры альбо наяўнасць акустычных перашкод, такіх як шум руху, навакольны шум, можа зрабіць месца непрыдатным для дыскусіі з велькай колькасцю ўдзельнікаў.
Уключэнне ўсіх можа таксама азначаць пазбяганне дзён, у якія некаторыя людзі павінны выконваць рэлігійныя абрады, а таксама размяшчэнне альбо выплаты кампенсацыі тым, хто выконвае працоўныя абавязацельствы або абавязкі па догляду за дзецьмі.
Грамадскія дэбаты павінны быць інклюзіўнымі і адкрытымі. Варта разгледзець, якія меры могуць спатрэбіцца для таго, каб кожны мог паўдзельнічаць у грамадскіх дэбатах на роўных з іншымі. Магчыма, спатрэбіцца прыняць пэўныя меры для процідзеяння падступным формам сацыяльнага адчужэння.
Варта звярнуць увагу на прадастаўленне месцаў для дэбатаў, даступных для ўсіх. Існуючыя грамадскія ўстановы і пляцоўкі, такія як музеі і выставачныя прасторы, а таксама падзеі, калі людзі збіраюцца разам, напрыклад, навуковыя фестывалі і грамадскія мерапрыемствы, могуць забяспечыць прыдатныя пляцоўкі для дэбатаў, а таксама надаць ім патэнцыял як месцам для сацыяльнага ўзаемадзеяння.
Падчас грамадскіх дэбатаў для заахвочвання да ўдзелу могуць быць выкарыстаны розныя формы і сродкі выказвання, напрыклад, маляванне ці жэсты замест размоўнага дыялогу.
Ініцыятарам можа спатрэбіцца прыняць спецыяльныя меры для ўцягвання сацыяльна маргіналізаваных груп, напрыклад, з дапамогай роўных, пасярэднікаў ці прадстаўнікоў.
Механізмы нагляду
Магчыма, спатрэбяцца механізмы для забеспячэння таго, каб падчас грамадскіх дэбатаў былі ўлічаныя адмысловыя інтарэсы ўсіх зацікаўленых і, пры неабходнасці, усё было прыстасавана для гэтага. Гэтая функцыя павінна быць аддзелена як ад практычнага кіравання і правядзення грамадскіх дэбатаў, так і ад упаўнаважаных, спонсараў і адрасатаў такіх ініцыятыў.
Некаторая форма нагляду, незалежная ад арганізацыі ініцыятара і ад ўпаўнаважанага, можа быць пажаданай як частка планавання мерапрыемстваў па грамадскіх дэбатах. Гэта можа мець форму незалежнай нагляднай групы альбо асобы з незалежнымі паўнамоцтвамі.
Ірландыя, (2016)
Былі ініцыяваныя грамадскія дэбаты адносна адмены Восьмай папраўкі да Канстытуцыі, якая забараняла аборт. Працэс прадугледжваў стварэнне Грамадскай Асамблеi, якая ў 2016 - 2017 гадах збіралася пяць разоў. Яе вынiкi ў 2017 годзе сталі падставай вырашальнага нацыянальнага рэферэндуму ў маі 2018 года. Абавязацельства па выдзяленні дастатковага часу было важным фактарам эфектыўнасцi працэсу.
Ірландская Грамадская Асамблея была ўпаўнаважана запрашаць экспертаў, якіх яна хацела выслухаць, і апытваць іх, каб стварыць трывалую аснову для далейшага абмеркавання пытання.
Злучанае Каралеўства, (2007)
У рамках шырокай серыі грамадскіх дэбатаў на тэму "Грамадскі ўдзел у навуцы пра мозг, залежнасць і наркотыкі" ўдзельнікі маглі ўзаемадзейнічаць з шырокім колам экспертаў для інфармаванасці падчас дэбатаў.
У рамках грамадскіх дэбатаў датычных “навукі пра мозг і залежнасці” былі прыняты меры па забеспячэнні актыўнага ўдзелу дзейных і былых спажыўцоў наркотыкаў, а не толькі тых, хто выступае праз пацыентскія арганізацыі. Гэтым групам было дазволена выпрацаваць уласны спосаб удзелу, якому яны аддаюць перавагу. Так яны і зрабілі, абмеркаваўшы паміж сабой у бяспечным асяроддзі і прызначыўшы пасярэднікаў, з якімі яны выбудавалі адносіны даверу, і якія потым прадстаўлялі іх погляды ў дэбатах.
Фінляндыя, (2012)
Грамадскія дэбаты могуць быць дарагімі, але ёсць і больш даступныя спосабы стварыць прастору для грамадскага ўплыву. Прыкладам можа служыць ініцыятыва Фінляндыі па стварэнні лёгкадаступнага вэб-сайта для грамадскасці, праз які можна забяспечыць падтрымку пытанням, якія яны хочуць разгледзець у парламенце. У выніку першых шасці гадоў дзейнічання гэтай ініцыятывы былі праведзеныя дэбаты па 37 петыцыях.
Францыя, (2018)
Французская ініцыятыва "États Généraux" эфектыўна выкарыстала існуючыя рэгіянальныя форумы, звярнуўшыся да грамадскасці па ўсёй краіне і за мяжой, а таксама зрабіўшы магчымым удзел шырэйшай грамадскасцi ў нацыянальных дэбатах праз мясцовую інфраструктуру.
Польшча, (2015)
Польскі Канстытуцыйны Тыдзень выкарыстаў існуючую арганізацыйную інфраструктуру школ і іншых устаноў для прыцягнення студэнтаў i юрыдычных спецыялістаў, робячы лекцыі па канстытуцыйным праве ў рамках грамадскіх дэбатаў, якія праводзіліся штогод па ўсёй краіне з 2015 г. Гэта практыка па нарошчванні патэнцыялу, якую навукоўцы-юрысты прапануюць прайсці бясплатна на добраахвотнай аснове.
Данія, (2008)
Удзельнікі грамадскіх дэбатаў пра будучыню дацкай сістэмы аховы здароўя абмеркавалі і пазней прагаласавалі па вельмі заўважных пытаннях, сярод іншага ўстанаўліваючых прынцыпы размеркавання рэсурсаў у сферы аховы здароўя і рэкамендацыі для асобаў, якія ствараюць палітыку.