Deliberativna demokratija u Bosni i Hercegovini
Šta su deliberativni procesi?
Deliberativni demokratski proces je „onaj u kojem okvirno reprezentativna skupina ljudi razmatra dokaze, raspravlja kako bi približila stavove, te sastavlja detaljne preporuke za javne organe vlasti o aktuelnim pitanjima“ (OECD, 2020).
Učešće građanki i građana u slobodnim i fer izborima, kako bi se izabralo ko će ih predstavljati u organima vlasti, suštinski je element svake moderne definicije demokratije. Međutim, reprezentativna demokratija ima i svoje izazove, uključujući pad povjerenja u politički sistem, zamor od izbornog procesa, ali i sve više izraženu razočaranost politikom uopće. U tom smislu, proteklih decenija svjedočimo snažnom širenju drugih oblika građanskog učešća osim izbora. Premda su neki u prošlosti smatrali da tu postoji bojazan od mogućih poteškoća za reprezentativne institucije, ovakvi neizborni oblici građanskog učešća se danas posmatraju kao pouzdan indikator zdrave demokratije.
Demokratski sistem u kojem je glasanje jedini oblik učešća za građanke i građane može se tumačiti kao previše minimalistički ili osjetljiv na izazove. Stoga savremene demokratske vlasti nastoje da promiču i subvencioniraju različite oblike neizbornog učešća svojih građanki i građana. Dodatni protokol Evropske povelje o lokalnoj samoupravi iz 2009. godine je čak formalizirao ovu tendenciju, navodeći da je „učešće u poslovima lokalne vlasti“ pravo koje valja biti osigurano za sve.
Saznaj više
Pročitaj više o specifičnim prednostima pojačanog građanskog učešća kroz deliberativne metode, konkretim primjerima primjene na lokalnom i regionalnom nivou u Belgiji, Bosni i Hercegovini i Ujedinjenom Kraljevstvu, kao i principima i konkretnim smjernicama za odabir učesnika i učesnica te organizaciju deliberativnog procesa:
Skupštinu obično čini 40 do 250 osoba nasumično odabranih tako da okvirno odražavaju strukturu stanovništva u smislu demografskih pokazatelja (na primjer dob, spol, nacionalnost, geografsko područje), a nekada i relevantnih gledišta (na primjer, koliko ih se tiče pitanje klimatskih promjena).
Skupštine građanki i građana održavaju se od 2004. godine širom svijeta na nacionalnim i lokalnim nivoima u državama poput Kanade, Ujedinjenog Kraljevstva, Irske, Australije, Francuske, Belgije, Nizozemske i Poljske.
Prva skupština građanki i građana u Bosni i Hercegovini održana je 2021. godine u Mostaru uz potporu Kongresa lokalnih i regionalnih vlasti Vijeća Evrope. Naredna skupština održana je 2024. godine, a iste godine je održana i prva skupština u Banjoj Luci.
Prva Skupština građanki i građana Mostara organizirana je u julu 2021. godine putem transparentnog i inkluzivnog procesa specifično kreiranog za Mostar. Okupila je reprezentativnu grupu od 48 nasumično odabranih osoba koje su tokom četiri uzastopna vikenda razmotrile i sastavile 32 preporuke na temu čistoće grada i održavanja javnih površina u Mostaru.
Druga skupština građanki i građana Mostara organizirana je u januaru i februaru 2024. godine, kada je reprezentativna grupa od 40 osoba razmatrala kako učiniti grad privlačnijom turističkom destinacijom za duži boravak gostiju. Sačinjeno je ukupno 29 preporuka koje se tiču organizacije rada Turističke organizacije Grada Mostara, prijevoza u službi turizma, te digitalne vidljivosti i komunikacije o turizmu.
Za više informacija o inicijativi i načinu na koji radi, posjeti web stranicu Skupštine građanki i građana Mostara.
Saznaj više o sjednicama Skupštine građanki i građana Mostara.
VIDEO: Skupština građanki i građana Mostara 2024
U nedjelju 18.02.2024. godine svečano je zatvorena druga Skupština građanki i građana Mostara, čija tema je bila "Turisti ostaju kratko u Mostaru i tako ne donose značajni prihod Gradu. Kako možemo postići da turisti u Mostaru borave duže i time doprinesu gospodarskom razvitku Grada Mostara?"
VIDEO: Skupština građanki i građana Mostara 2021
Prva Skupština građanki i građana u Mostaru održana je u 7. mjesecu 2021. godine. Okupila je 47 nasumično odabranih građanki i gradana Mostara kako bi vijećali na temu "Kako Grad Mostar može poboljšati čistoću javnog prostora i učiniti ga prijatnijim" i izradili niz preporuka u tom pravcu.
Skupština građanki i građana Banje Luke organizirana je u februaru 2024. godine kada je reprezentativna grupa od 35 osoba raspravljala o tome kako podržati omladinsko poduzetništvo u ovom gradu. Usvojeno je ukupno 20 preporuka koje se odnose na formalne i neformalne obrazovne prilike u oblasti poduzetništva, uspostavu internetskih platformi, te osiguranje sredstava za podršku start-up kompanija i digitalnih komunikacija.
Za više informacija o ovoj incijativi, posjeti web stranicu Skupštine građanki i građana Banje Luke.
Saznaj više o sjednicama Skupštine građanki i građana Banje Luke.
VIDEO: Skupština građanki i građana Banje Luke 2024
Prva Skupština građanki i građana Banje Luke održana je u drugom mjesecu 2024. godine. Okupila je 35 osoba odabranih metodom slučajnog izbora, a diskutovano je na temu "Poduzetništvo i mladi".
Evropska povelja o lokalnoj samoupravi postavlja standarde, principe i prakse za zaštitu prava lokalnih jedinica vlasti, uključujući pravo građanki i građana da učestvuju u javnim pitanjima i poslovima, kao i pravo lokalnih zajednica na vlastite strukture i resurse, te izbor lokalnih tijela.
Na svom 4. samitu u Reykjavíku u maju 2023., vodstva država i vlada Vijeća Evrope usvojila su deklaraciju u kojoj podvlače, između ostalog, da se jedino demokratijom može osigurati da sve osobe žive u mirnom, prosperitetnom i slobodnom društvu. Principi iz Reykjavíka, između ostalog, pozivaju na veće demokratsko učešće i investiranje u demokratsku budućnost tako što ćemo svakome omogućiti da ima svoje mjesto u demokratskim procesima.
