- İnsanlar bazen uygun gerekçe gösterilmeksizin hükümetler tarafından gözaltına alınmaktadırlar. Bu insanlara örneğin uygun bir kanıt olmaksızın suç atfedilmekte veya insanlar siyasi nedenlerle hapse konmaktadır.
- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi uyarınca - bir suçtan hüküm giyme veya kamu güvenliğine tehdit oluşturma gibi belirli durumlar hariç – özgür olma hakkına sahibiz.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi önüne getirilen davalar sonucunda – siyasi mahkumlar ve herhangi bir suçu olmayan masum insanlar dahil olmak üzere-- hapiste olmaması gereken insanlar serbest bırakılmıştır.
Örnekler
Avrupa Mahkemesi yargılamaları muhalefet siyasetçisinin beraat etmesini sağladı
Ilgar Mammadov hükümeti eleştiren bir blog yazısı yazdıktan sonra tutuklandı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, tutukluluğunun siyasi gerekçelere dayandığına hükmetti. Azerbaycan’ın karara verdiği yanıt üzerine, Avrupa Konseyi tarihinde ilk defa bir üye devlete karşı özel bir prosedür başlattı. Bu, sonuçta Azerbaycan’ın Ilgar’ı serbest bırakmasını ve mahkumiyet kararını bozmasını sağladı.
Azerbaycan
Adam yasa dışı bir şekilde sosyal bakım evinde tutulduktan sonra kanun değişti
Jaroslav Červenka vasisi onun kendine bakamayacak durumda olduğuna karar verdikten sonra iradesi dışında bir bakımevine yerleştirildi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Jaroslav’ın özgürlük hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Avrupa mahkemesinin kararını önceden sezen Çek Cumhuriyeti sosyal bakımevlerine yerleştirilen insanlar için daha iyi korumlalar getirdi.
Çek Cumhuriyeti
Otistik adamın yasadışı bir şekilde hastanede tutulmasından sonra savunmasız kişiler için getirilen güvenceler
Otizm hastası olan H.L., bir akıl sağlığı krizi geçirdikten sonra “gayri resmi hasta” olarak hastanede tutuldu. Avrupa mahkemesi bunun tutukluluk anlamına geldiğine ve BK kanunlarının onu yeterince korumadığına karar verdi. Bu karara karşılık olarak BK kendi adlarına yasal kararlar alamayan kişilerin psikiyatri kurumlarına yatırılması ve burada tutulmasına ilişkin güvenceler getirdi.
Birleşik Krallık
Suçsuz bir adamın yasaya aykırı olarak gözaltında tutulması ve özgürlük hakkını korumaya yönelik reformlar yapılması
Sergey Solovyev hayatının üç yılını adam öldürme suçuyla haksız yere suçlanarak bir hücrede geçirdi. Gözaltına alındıktan sonra gözaltı süresi, Rus yasalarına aykırı bir biçimde, mahkeme kararı olmadan uzatıldı. AİHM Bay Solovyev’in özgürlük hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Rusya yasadışı gözaltı emirleri verilmesini önlemek ve özgürlük hakkını korumak üzere ceza yasasında değişiklik yaptı.
Rusya Federasyonu*
Şahsın, işlemediği bir suç için hemen hemen altı yıl hapse mahkum olması – ve özgürlüğü korumaya yönelik reformlar yapılması
Haksız yere cinayet ve hırsızlığa teşebbüsle suçlanan Andrzej Leszczak beraat edinceye kadar neredeyse üç yıl gözaltında tutulmuştu. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Polonya makamlarının Bay Leszczak’ı neden gözaltında tuttuklarına ilişkin geçerli nedenler göstermediğine ve kendisinin duruşmaya katılmasını sağlayacak başka yöntemler araştırmadığına hükmetti. Buna benzer bir dizi davadan sonra...
Polonya
Şahsın işlemediği bir suç nedeniyle üç ay gözaltında tutulması – ve özgürlükleri korumaya yönelik reformlar yapılması
I.I., işlemediği bir suç için dava öncesinde penceresiz bir hücrede 3 ay gözaltında tutuldu. Çeşitli hastalıklara yakalandıktan sonra I.I’ya yönelik suçlamalar delil yetersizliğinden kaldırıldı ve kendisi serbest bırakıldı. Benzer bir dizi davadan sonra Bulgaristan yasalarında özgürlükleri korumaya yönelik değişiklik yapıldı.
Bulgaristan
Psikiyatri hastanesinde keyfi bir biçimde gözaltı sonucunda özgürlük hakkının korunmasına yönelik reformlar yapılması
Frits Winterwerp bir psikiyatri hastanesinde gözaltında tutuluyordu. Bay Winterwerp zihinsel hastalığı olmadığını ve serbest bırakılması gerektiğini söyledi. Ancak Hollanda mahkemelerinde ifade verme isteği tekrar tekrar reddedildi ve mahkemeler kendisini mahkemede dinlemeden gözaltı süresini sürekli uzattılar. AİHM bunun Bay Winterwerp’in özgürlük hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Bay...
Hollanda
Suçsuz bir otel müdürünün gereken kanıtlar olmaksızın 14 ay cezaevine konmasından sonra yasalarda reform yapılması
Otel müdürü Juozas Jėčius cinayet davasından yargılanmak üzere 14 ayı aşkın bir süre gözaltında tutuldu. Ancak kendisine karşı geçerli bir kanıt yoktu ve duruşmada beraat etti. Strazburg Mahkemesi Bay Jėčius’un hapse konmasının özgürlük hakkını ihlal ettiğine hükmetti. AİHM kararından sonra haksız yere gözaltı uygulamasının önlenmesi için yeni tedbirler alındı.
Litvanya
Mahkeme izni olmaksızın gözaltıyı önlemeye yönelik reform yapılması
Allar Harkmann mahkemeye çıkarılmadan veya tutuklanmasının yasal olup olmadığı sorgulanmadan gözaltına alındı. Ancak 15 gün sonra serbest bırakıldı. Strazburg Mahkemesi Bay Harkmann’ın tutukluluk halinin bir hakim tarafından süratle incelenmemesi – ve kendisine tazminat ödenme şansı olmamasının – özgürlüğünü ihlal ettiğine hükmetti.
Estonya
Bir kadının yargı öncesinde 4 yıl gözaltında tutulması sonucunda özgürlüklerin korunmasına yönelik adımlar atılır
Josette Prencipe tutuklanıp yargılanmadan neredeyse dört yıl gözaltına alındığında altmışlı yaşlarının ortalarındaydı. Kendisi yasa dışı banka havaleleri yapmakla suçlanıyordu. Strazburg Mahkemesi yetkililerin Bayan Prencipe’nin özgürlük hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Dava, yargı öncesi gözaltı süresine sınırlama getirilmesi dahil olmak üzere bir dizi reformu da tetikledi.
Monako
Gözaltındaki şahsa dava açma fırsatı verilmemesi üzerine yasal prosedürde değişiklik yapılması
Peter Frommelt mali suçlarla ilgili olarak yargılanmayı beklerken tutukluluk halinin sona ermesini talep etti. Bu durumda temyize gidildiğinde, kendisine de avukatına da yasal savlarını anlatmalarına izin verilmedi. Strazburg Mahkemesi bunun adil olmadığına hükmetti. Buna ilişkin yargı usullerinde değişiklik yapıladı ve bu gibi durumlarda insanların mahkemede açıklama yapmasına izin verildi.
Lihtenştayn
Yargı öncesi gözaltı için düzgün kurallar olmalıdır
Giuseppe Toniolo başka ülkeye iadesini beklerken San Marino’da beş hafta gözaltında tutuldu. Strazburg Mahkemesi San Marino yasalarında Toniolo’nın hapsedilmesine dair açık ve net kurallar olmadığına, bunun da kendisinin keyfi olarak gözaltına alınabileceği ve serbest bırakılması için fiilen bir talepte bulunamayacağı anlamına geldiğine hükmetti.
İtalya
San Marino
Yararlı ‘link’ler
Maddeyle ilgili içtihat hukuku kılavuzu – Özgürlük ve Güvenlik Hakkı (İngilizce olarak) PDF (560 Ko)