Հատուկ ուշադրության արժանի հարցե
Կենսաբժշկության ոլորտի որոշ զարգացումներ ունեն մարդու իրավունքների համար հետևանքներ, որոնք առաջ են բերում որոշակի էթիկական հիմնահարցեր և դարձնում դրանք լուրջ մարտահրավերներ:
Հանրային բանավեճը այս փաստաթղթում և Օվիեդոյի կոնվենցիայի 28-րդ հոդվածում «հանրային բանավեճի» համապարփակ գաղափարն օգտագործված է հանրային տիրույթում (այսինքն` ոչ մասնագիտական կոնտեքստում) խորհրդակցական այն շփումները նկարագրելու համար, որոնց միջոցով անհատները և խմբերը կարող են նույնականացնել, բացահայտել և պարզել իրենց տարբեր շահերն այն խնդիրների դեպքում, որոնք ազդում են (կարող են ազդել) նրանց բոլորի վրա: կարող է առանձնակի կարևորություն ունենալ կենսաբժշկության այն զարգացումների շուրջ, որոնք խորքային ազդեցություն ունեն հասարակության և անհատների վրա, զարգացումներ, որոնք դուրս են մնում նորմատիվային կարգավորումների շրջանակներից, և զարգացումներ, որոնք առաջ են բերում անհայտ վտանգներ կամ ունեն անկանխատեսելի ազդեցություն հասարակության վրա կամ ոչ համաչափ ազդեցություն որոշակի խմբերի վրա:
Զարգացումների արագություն
Զարգացումների արագությունը կարող է դառնալ իրավական բացերի պատճառ: Դրանք կարող են առաջանալ այն դժվարությունների հետևանքով, որոնք օրենսդիրներն ունեն ազդեցությունները գնահատելու և արագ փոփոխվող տեխնոլոգիաների ոլորտում նոր կիրառումների համար նոր նորմեր նախատեսելու հարցերում: Շահագրգիռ բոլոր կողմերի համար սա կարող է ստեղծել անորոշություն:
Նոր զարգացումներ կիրառելու ընթացքում, եթե չկա երկարաժամկետ փորձ և որոշակիություն արդյունքի կամ ազդեցության հարցերում` անհրաժեշտ է լայն էթիկական քննարկում սոցիալապես ընդունելի սահմաններում դրանց կիրառումը վերահսկելու երկարաժամկետ ռազմավարություն մշակելու համար:
Հանրային բանավեճը կարող է լինել համապատասխան չափանիշներ և կառավարման համակարգի զարգացման ուղենիշ սահմանելու կարևոր ռեսուրս:
Տվյալների հավաքագրման հնարավորություններ
Թվային տեխնոլոգիաների կիրառումը ստեղծում է տվյալների հավաքագրման հնարավորություններ: Կենսաբժշկության նոր տեխնոլոգիաների հետ միասին դրանք կարող են տարբեր մարտահրավերն էր առաջացնել անհատների անձնական տվյալների պաշտպանության և ինքնավարության համար: Հասարակ անհատի համար դժվար է հասկանալ իրեն առնչվող տվյալների բարդ հոսքերը, կայացնել գիտակցված որոշումներ ամբողջ տեղեկատվության օգտագործման կամ տարածման եղանակի մասին և, հետևաբար, օգտվել ինքնավարությունից:
Կենսաբժշկության նորարարություններն աստիճանաբար ավելի ու ավելի են հիմնվում տվյալների խոշոր և մանրամասն շտեմարանների վրա` հաճախ տարբեր աղբյուրներից: Տարատեսակ աղբյուրներից վերցված մեծ ծավալի տվյալների համադրումը կարող է հնարավորություն տալ կրկին նույնականացնել շահագրգիռ անձին:
Տվյալների մեծ ծավալը և բազմազանությունը, տվյալների հավաքագրման հնարավորությունները և կենսաբժշկության բազմաթիվ տեխնոլոգիաները պահանջում են տեղեկատվության գաղտնիության պատշաճ պաշտպանություն, առաջ բերում հանրությանը տեղեկացնելու անհրաժեշտություն և հանրային բանավեճի կարիք այն վտանգների և հնարավորությունների շուրջ, որոնք այս համատեքստում առաջացնում են արդի տեխնոլոգիաները:
Բժշկական օգնության հասանելիության նոր պայմաններ
Թեև կենսաբժշկության նորարարությունները կարող են նվազեցնել հիվանդության ռիսկը կամ թեթևացնել ախտանիշները` դրանք կարող են նաև պարտադրել մարդկանց ընդունել բժշկական օգնությունից օգտվելու նոր պայմաններ: Օրինակ, ապագայում գենետիկական թեստավորումը կարող է պահանջել ստանդարտացված կամ ամբողջական գենոմային տվյալների հավաքածուների գեներացում, իսկ որոշ ծառայություններից օգտվելու համար պահանջվի նաև բոլոր տվյալների պահպանումը: Անձի գենոմային տվյալների պահպանումը ենթադրում է գիտելիքի պահպանում, որը գիտական ընկալումը խորանալուն զուգահեռ կարող է տեղեկություններ տրամադրել հիվանդության կամ նույնիսկ որոշ վարքային դրսևորումների հանդեպ նախահակվածության մասին: Նման տվյալներ թաքցնելը կամ դրանց գեներացումն արգելելը կարող է հանգեցնել որոշակի ծառայություններից օգտվելու արգելքի, ինչը կարող է զրկել անհատին հասանելի լավագույն բուժօգնությունից օգտվելու հնարավորությունից:
Բժշկության մեջ նոր տեխնոլոգիա ներդնելու հետևանքները կարող են ստեղել բուժօգնությունից օգտվելու նոր պայմաններ: Հետևաբար, արդար և պատշաճ չափանիշներ ձևավորելու համար անհրաժեշտ է լայն հանրային բանավեճ:
Ոչ հստակ կարգավորում
Կենսաբժշկական զարգացումները կարող են լղոզել և հարցականի տակ դնել նորմատիվային սահմանները: Դրանք կարող են արագ անցում կատարել կիրառման մի ոլորտից մյուսը, որտեղ կարող են կիրառվել այլ կարգավորումներ: Դրանք կարող են առաջացնել նաև նորմատիվային կարգավորումների կիրառման անորոշություններ, օրինակ` կոնկրետ կիրառման բժշկական կամ ոչ բժշկական լինելու, կամ տվյալ օգտագործման թերապևտիկ կամ ոչ թերապևտիկ լրացում լինելու վերաբերյալ:
Օրինակ, շուկայում հայտնվում են ոչ բժշկական նշանակության սարքեր, որոնք չեն դիտվում որպես բժշկական սարքեր և կարող են դուրս մնալ դրանց կարգավորման գործող նորմատիվային դաշտից: Ոչ միանշանակ արդյունքներ տվող տեխնոլոգիայի օրինակ կարող է լինել անմիջապես սպառողի գենետիկական թեստավորումը, որի դեպքում բժշկական նշանակություն ունեցող գենետիկական նախահակվածության մասին տվյալները ստացվում են բուժօգնության համատեքստից դուրս և առանց պատշաճ խորհրդատվության:
Երբ նոր տեխնոլոգիաները գտնում են կիրառման նոր բնագավառներ` հանրային բանավեճը կարող է օգնել իրազեկել դրա առաջ բերած անորոշությունների մասին և գտնել օգտագործման համապատասխան շրջանակներ:
Նորարարությունների վտանգների անորոշությունը
Կենսաբժշկական նորարարությունները կարող են առաջացնել կանխատեսելի և անկանխատեսելի վտանգներ: Կենսաբժշկության ոլորտի որոշ զարգացումներ կարող են ունենալ անորոշության էական հատվածներ, երբ վտանգների բնույթը հնարավոր չէ հստակ նույնականացնել կամ չկա հստակ պատկերացում ինչպես նկարագրել կամ գնահատել այդ վտանգները: Նման իրավիճակներում կենսաբժշկական տեխնոլոգիաների գնահատման ընդլայնումը կարող է լինել պատշաճ արձագանք: Այս դեպքում կարելի է նկատի առնել տարբեր մոտեցումներ, գնահատել այլընտրանքները և դիտարկել խնդիրները, օրինակ` անշրջելիությունը:
Հանրային բանավեճը կարող է օգնել երևան հանել տարբեր ազդեցությունները և չնախատեսված հետևանքները, բացահայտել զանազան մարդկանց կողմից դրանց արժևորման տարբերությունները:
Ազդեցությունը սոցիալական նորմերի վրա և արդարացիության սկզբունքը
Կենսաբժշկական զարգացումների կիրառումը կարող է խորքային փոփոխություններ կատարել սոցիալական նորմերում: Բժշկական հաստատություններում տեխնոլոգիաների կիրառման ընթացքում նման ազդեցությունները կարող են անսպասելի լինել: Տարբեր խմբերի համար բուժօգնության հասանելիության տեսանկյունից այս զարգացումները կարող են նաև ունենալ այլ հետևանքներ:
Օրինակ, որոշ երկրներում նախածննդյան ախտորոշումը որպես ստանդարտ հետազոտություն և հղիության ընդհատման պարզեցված մեթոդները միասին հանգեցրել են Դաունի համախտանիշով երեխաների ծնունդների էական կրճատման: Տեխնոլոգիաների աճող հասանելիությունը հնարավոր է ունենա զգալի ազդեցություն հղի կանանց սպասումների վրա և մեծացնի Դաունի համախտանիշ ունեցողների մարգինալացման վտանգը: Նորարարության հնարավորությունների հասանելիության հարցում անարդարությունը նույնպես կարող է սրել և խորացնել հիմքում ընկած սոցիալական և գլոբալ անհավասարությունները և կործանարար ազդեցություն ունենալ անհատների և հասարակությունների վրա:
Գոյություն ունի հիմնավոր պատճառ հանրությանը կենսաբժշկական այն զարգացումների վերաբերյալ բանավեճում ներգրավելու համար, որոնք հանգեցնում են սոցիալական նորմերի հնարավոր փոփոխության և առաջացնում անհավասարությունները և որոշակի խմբերի մարգինալացումը խորացնելու վտանգներ:
Հանրային բանավեճը կարող է բացահայտել փոքրամասնություններին պաշտպանելու պատշաճ և ընդունելի մեխանիզմներ և երաշխավորել կենսաբժշկության ոլորտում զարգացումների հավասար հասանելիություն: