Սույն ձեռնարկում ներկայացված է հոգեկան առողջության պահպանման և աջակցության կամավոր բժշկական միջամտությունների խթանման լավագույն փորձը։ Այն հիմնված է Եվրոպայի խորհրդի 47 անդամ պետությունները ներկայացնող պատվիրակությունների, ինչպես նաև քաղաքացիական հասարակության շահագրգիռ կազմակերպությունների կողմից Կենսաէթիկայի հանձնաժողովի (DH-BIO) քարտուղարությանը ներկայացված փորձառության վրա: Ձեռնարկը իրագործում է 2020-2025 թվականներին կենսաբժշկության մեջ մարդու իրավունքների պաշտպանության և տեխնոլոգիաների՝ DH-BIO ռազմավարական գործողությունների ծրագրով սահմանված նպատակը՝

Աջակցել անդամ պետություններին [մշակելով] լավ փորձն ամփոփող ձեռնարկ՝ խթանելու հոգեկան առողջության կամավոր բժշկական միջամտությունները, ինչպես կանխարգելիչ մակարդակում, այնպես էլ ճգնաժամային իրավիճակներում՝ անդամ պետությունների օրինակների հիման վրա:

 

Գործելակերպի օրինակների անմիջական նպատակն է նվազեցնել, կանխել կամ նույնիսկ վերացնել հոգեկան առողջության պահպանման հաստատություններում հարկադրանքի գործելակերպը, ընդ որում դրանց մի մասն անուղղակիորեն է հանգեցնում նման արդյունքի՝ սատարելով հոգեկան առողջության կամավոր խնամքի խթանման և աջակցության ընդհանուր նպատակին:

Ձեռնարկը ԵԽ անդամ երկրներում առաջատար փորձի սպառիչ ժողովածու չէ: Փոխարենը այն հանդես է գալիս որպես առաջին քայլ, որն ուղղված է հոգեկան առողջության պահպանման կամավոր միջամտությունների խթանմանն ու աջակցությանը, ինչպես նաև հոգեկան առողջության միջավայրում հարկադրանքի նվազեցման և կանխարգելման գործելակերպի մշակմանը: Ընդհանուր առմամբ, ներկայացված նյութերը համահունչ են «Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների մասին» կոնվենցիայի չափորոշիչներին, հաշվի առնելով նաև հոգեկան առողջության պահպանման ոլորտում հարկադրանքի կիրառման մասին ծավալվող բանավեճերին, որոնք կներկայցվեն ձեռնարկի 1 (Բ) բաժնում:

Back Բաց երկխոսություն խիստ ռեժիմի հոգեկան առողջության բաժանմունքում՝ «Խոհածության (ռեֆլեքսիայի) գործընթացները հոգեկան առողջության ծանր խնդիրներ ունեցող անձանց խնամքում», Նորվեգիա

Օսլո քաղաքի խիստ ռեժիմի հոգեկան առողջության բաժանմունքի Աքերշուսի համալսարանական հիվանդանոցի մասնագիտացված բաժանմունքը իրականացրել է «Բաց երկխոսությունների» գործելակերպի վրա հիմնված ծրագիր: Նախնական հաղորդումները վկայում են, որ հաջողվել է վերջ տալ ցանկացած հարկադրանքի այն անհատների նկատմամբ, որոնց նկատմամբ այլ փակ հոգեբուժական հաստատություններում նախկինում կիրառվել են խիստ հարկադրանքի միջոցներ։ Աքերշուսի համալսարանական հիվանդանոցի մասնագիտացված հոգեբուժության բաժանմունքը, որը Նորվեգիայի բարձր անվտանգության հոգեբուժական բաժանմունք է, իրականացրել է «Բաց երկխոսությունների» գործելակերպի վրա հիմնված ծրագիր։ (Բաց երկխոսություններն ավելի մանրամասն քննարկվում են այս ձեռնարկի «Համայնքային ծրագրեր» բաժնում, էջ 74)։

Բաց երկխոսություններն ավանդաբար անցկացվում են մարդկանց տներում՝ որպես համայնքի բնակչության հետ հոգեթերապևտիկ աշխատանքի ձև: Վերջինս հիմնված է այն սկզբունքի վրա, որ անձի խնամքի և բուժման մեջ ներգրավված բոլոր կողմերին և, ամենակարևորը, անձին հնարավորություն է տրվում հայտնել իր կարծիքը, թե որն է իր կարծիքով լավագույն բուժումն ու խնամքը տվյալ հանգամանքներում: Այդ երկխոսությունը տեղի է ունենում նախքան աջակցության և բուժման որոշումներ կայացնելը:

Արտառոցն այն է, որ Աքերշուսի համալսարանական հիվանդանոցը օգտագործում է Բաց երկխոսության մոտեցումը հոգեկան առողջության կենտրոնի մասնագիտացված անվտանգ բաժանմունքում, ինչը խիստ ռեժիմի հոգեկան առողջության հաստատությունում բաց երկխոսություն կիրառելու առաջին փորձերից մեկն է:

Ծրագիրն իրականացվում է հետևյալ կերպ․ Խոհածության (ռեֆլեքսիայի) գործընթացները կամ «Զրույցները» տեղի են ունենում անձի և անձնակազմի միջև պլանավորված քննարկումների տեսքով, որտեղ անձնակազմի անդամներից մեկը զրուցում է անձի հետ իր խնամքի և բուժման հետ կապված հարցի շուրջ: Հիվանդը կամ անձնակազմը կարող են զրույցի թեմաներ առաջարկել: Անձնակազմի մյուս անդամները (կամ անձի խնամքի համար կարևոր այլ անձինք), ովքեր ներկա են, միայն լսում են: Որոշ պահերի անձնակազմի և հիվանդի միջև զրույցը դադարեցվում է, և ներկա մյուս անձանց առաջարկվում է ներկայացնել իրենց մտորումները և մտքերը, որոնք վերաբերում են իրական խնդրին կամ թեմային, որը քննարկվել է մինչ նրանք լսում էին: Այս քայլը ապահովում է անձի ակնհայտ կարիքների ավելի լայն հեռանկար և այն գործողությունների քննարկում, որոնք անհրաժեշտ են աջակցությունը անձի նախասիրություններին համապատասխանեցնելու համար:

Հանդիպումները տևում են այնքան ժամանակ, որքան ցանկանում է անձը, և նրա բուժման և խնամքի վերաբերյալ որոշումները կայացվում են հանդիպմանը մասնակցող բոլոր անձանց ներկայությամբ։ Արդյունքում, բուժանձնակազմը բուժման վերաբերյալ որևէ որոշում չի կայացնում, ոչ էլ քննարկում դրանք առանց անձի մասնակցության: Հանդիպումների հաճախականությունն ու ժամանակացույցը նույնպես որոշվում է բոլոր ներկաների մասնակցությամբ։

Բաց երկխոսությունը և ռեֆլեկտիվ զրույցները հնարավորություն են տալիս խթանելու ծառայություններից օգտվողների և նրանց աջակցության ցանցերի ներգրավվածությունը և ընդգրկումը աջակցության և բուժման պլանավորման մեջ: Նույնիսկ եթե բաժանմունքը խիստ ռեժիմի փակ հոգեբուժական բաժանմունք է և պացիենտները ենթարկվում են ռեժիմի հետ կապված սահմանափակումների, բաց երկխոսության և ռեֆլեկտիվ խոսակցությունների մոտեցումը, ըստ տեղեկությունների, որոշակի չափով մեղմացնում է խիստ ռեժիմի բաժանմունքի հարկադիր բնույթը (Նյութ 17D)։

Նախնական տեղեկությունները վկայում են, որ հաջողվել է վերջ տալ հարկադրանքին այն անհատների նկատմամբ, որոնք այլ փակ հոգեկան առողջության հաստատություններում նախկինում ենթարկվել են խիստ հարկադրանքի միջոցների, նախքան նրանց տեղափոխումը Աքերշուսի համալսարանական հիվանդանոցի մասնագիտացված բաժին (Նյութ 17D)։

Ստորև ներկայացված են իրական դեպքերի օրինակներ, որոնք ընդգծում են ներկայացված գործելակերպի կարևոր ազդեցությունը․

Պացիենտը մանուկ տարիներին հոգեկան տրավմա վերապրած տղամարդ էր, ով նախկինում ունեցել էր ինքնավնասման ծայրահեղ հակվածություն, ինչպես նաև բազմաթիվ անգամ տեղափոխվել հոգեկան առողջության կենտրոն և Աքերշուս տեղափոխվելուց երկու տարի առաջ նրա նկատմամբ կիրառվել էին զսպման մեխանիկական միջոցներ և շարունակական մոնիտորինգ: Աքերշուսի բաժանմունքում գտնվելու ընթացքում նա անցել է Բաց երկխոսության և Ռեֆլեքսիվ զրույցների թերապիան, երբեք մեխանիկական սզպման չի ենթարկվել և մոտավորապես մեկ տարի անց դուրս է գրվել հիվանդանոցից։ Անձն այժմ ապրում է սեփական բնակարանում և ստանում է աջակցություն համայնքային առողջապահական և սոցիալական խնամքի ծառայություններից՝ ըստ իր հայեցողության:

Պացիենտը՝ երկար տարիների բռնության և ագրեսիայի պատմություն ունեցող կինը տասը տարի շարունակ ենթարկվել է մեկուսացման, զսպման միջոցների կիրառման և սահմանափակող այլ ռեժիմների։ Աքերշուսի համալսարանական հիվանդանոցի բարձր անվտանգության բաժանմունք տեղափոխվելուց հետո նրա նկատմամբ կիրառվեց Բաց երկխոսության և Ռեֆլեկտիվ զրույցների մոտեցումը: Հաղորդվում է, որ «հիվանդանոցում մեկուկես տարի գտնվելոււ ընթացքում կնոջ նկատմամբ զսպման մեխանիկական միջոցները կիրառվել են 4-5 անգամ շատ կարճ ժամանակահատվածներում, ինչը կտրուկ կրճատում է նախորդ հիվանդանոցում նման դեպքերի համեմատ»։ Այնուհետև կինը դուրս է գրվել հիվանդանոցից, ապրում է սեփական բնակարանում և որպես ամբուլատոր պացիենտ մասնակցում է ռեֆլեկտիվ զրույցներին:

Այս երկու դեպքերը վկայում են, որ «հնարավոր է վերականգնել այն անձանց, որոնց դեպքերը վկայում են խրոնիկական բռնության և ծայրահեղ ինքնավնասման հակվածության երկար պատմության մասին… Նրանք երկուսն էլ երկար ժամանակ գտնվել են փակ հոգեբուժական բաժանմունքներում և այնտեղ մշտապես ենթարկվել են հարկադրանքի» (Նյութ 17Դ)։

Տվյալների համակարգված հավաքագրումը` վերահոսպիտալացման մակարդակը և հանգամանքները գնահատելու համար, ներկայումս ընթացքի մեջ է (տե՛ս նաև Jacobsen, 2018; von Peter et al., 2019)։

  • Diminuer la taille du texte
  • Augmenter la taille du texte
  • Imprimer la page
EXAMPLES OF PRACTICES
Community-Based
Hospital-Based
Hybrid
Other
Country
Albania
Andorra
Armenia
Austria
Azerbaijan
Belgium
Bosnia and Herzegovina
Bulgaria
Croatia
Cyprus
Czech Republic
Denmark
Estonia
Finland
France
Georgia
Germany
Greece
Hungary
Iceland
International
Ireland
Italy
Latvia
Liechtenstein
Lithuania
Luxembourg
Malta
Monaco
Montenegro
North Macedonia
Norvège
Pays-Bas
Poland
Portugal
Republic of Moldova
Romania
San Marino
Serbia
Slovak Republic
Slovenia
Spain
Sweden
Switzerland
Türkiye
Ukraine
United Kingdom
Reset Filter