Aim and objectives:

In Portugal, the national action plan on health literacy aims to reach different parts of the population, including, for example, immigrant populations and temporary residents. The national action plan was launched after a survey revealed that up to 40% of the population had difficulties in accessing adequate and reliable information on health care. For young people, health information is often obtained via social media platforms which can be both a challenge and an opportunity to tailor and better direct health literacy towards their lifestyles. 

 Target group:

The success and development of the Action Plan will depend on the close coordination and work with the following strategic partners: Public, Social and Private Sectors; Ministries, General-Directorates and Inter-ministerial Committees; National Health Plan Health Programmes; other structures belonging to the Ministry of Health Academy, Professional Bodies, Scientific Societies, Private Institutions for Social Solidarity (IPSS), NGOs, Media, Social Media, Digital Media, Civil Society Patient Associations.

 Method:

The action plan focuses on four priorities:

• adopting healthy lifestyles;
• training for proper use;
• promoting well-being;
• promoting knowledge and research.

 Outcome:

The Action Plan facilitates the provision of instruments and tools to health professionals to promote health literacy; campaigns and thematic interventions are carried out for the population that promote health literacy; the network of stakeholders to incorporate and strengthen health Literacy promotion interventions and their impact are increased; and a monitoring committee with the purpose of supporting the prioritisation of actions and measures, and as a resource of excellence for the development of strategic information.

 Added value:

Whilst keeping a person-centred approach to interventions, the Action Plan intends to improve the health literacy levels of the Portuguese population continuously and consciously in a sustainable way. Deploying a life cycle approach is in line with other policy initiatives related to “Health Citizenship”, “Equity and Access to Healthcare”, “Quality in Health”, “Healthy Policies” and their respective objectives and goals.

 Aim and objectives:

The aim of the strategy is to increase the health literacy of the population in Norway. It is targeted at health and social professionals, decision-makers, and managers as well as patient organisations and other relevant stakeholders. It pursues a cross-sectoral approach, in particular the involvement of the health and educational sector. 

 Method:

The methods include:

• promoting the concept of health literacy in the Norwegian context;
• setting- up targeted efforts to improve population health literacy;
• highlighting the importance of health literacy among health providers for the patients' engagement in services;
• developing health and social services with respect to the health literacy responsiveness of staff;
• identifying the state of the art of health literacy in the population;
• describing different initiatives that can enhance health literacy in various population groups and showcasing examples of ongoing activities that support health literacy without being labelled as such;
• conducting health literacy research;
• describing how health authorities will work to improve health literacy in populations and sub-groups of the population.

 Outcome:

Health authorities are required to facilitate patients journeys that engage patients in shared and informed decisions, such as asking "what is important to you?". Health literacy is regarded as a precondition for realising patient-centered health services. 

 Added value:

The strategy on health literacy supports the vision of a patient-centered health system. It implies that patients and users have the knowledge, competencies and opportunities to manage health in the best possible way. 

 Strategy to improve health literacy in the population 2019-2023 - Norway

 Նպատակը և խնդիրները.

«Դյուրացման ուղին», որը Շոտլանդիայում առողջապահական գրագիտության վերաբերյալ երկրորդ փուլի միջոցառումների ծրագիր է, մշակվել է Ազգային առողջապահական համակարգի կողմից և սահմանում է 2017-2025 թվականներին Շոտլանդիայում առողջապահական գրագիտության բարելավման միջոցառումների օրակարգը:

Առաջին ծրագիրը վերնագրված է «Դյուրացման ուղի»: Միջոցառումների ծրագիրը միտված է խոչընդոտների վերածմանը և, նախ և առաջ, դրանց առաջացման կանխարգելմանը։

 Թիրախային խումբ.

Միջոցառումների ծրագիրն ուղղված է բուժաշխատողներին, պացիենտների կազմակերպություններին և որոշում կայացնողներին:

 Իրականացման եղանակը.

Միջոցառումների ծրագիրը իրականացվում է չորս ուղղությամբ.

• տարածել «Դյուրացման ուղի» ծրագրի փորձն ամբողջ Շոտլանդիայում.
• ներառել առողջապահական գրագիտության բարելավման ուղիները քաղաքականության մեջ և գործնականում.
• ստեղծել առողջապահական գրագիտությանը հանձնառու ավելի շատ կազմակերպություններ և համայնքներ.
• մարդկանց առողջապահական գրագիտության մակարդակը բարելավելու համար նախատեսել աջակցություն և ծառայություններ:

 Վերջնարդյունք.

Առողջապահական գրագիտության միջոցառումների ծրագիրն օգնում է բարելավել ծառայությունների նախագծումը և մատուցումը՝ ընդհանուր որոշումների կայացման միջոցով մարդկանց կարիքներին աջակցելու համար

 Ավելացված արժեք.

Առողջապահական գրագիտության միջոցառումների ծրագիրը սահմանում է Շոտլանդիայում առողջապահական գրագետ հասարակություն ձևավորելու ձգտումը, որը բնակչությանը հնարավորություն կտա ունենալ վստահություն, գիտելիք, հասկացողություն և լավ առողջություն պահպանելու հմտություններ:

 Making it Easier. Health Literacy Action Plan - UK (Scotland)

 Նպատակը և խնդիրները.

Գերմանիայում առողջապահական գրագիտության միջոցառումների ազգային ծրագրի մշակման համար հիմք են հանդիսացել առողջապահական գրագիտության վերաբերյալ առաջին ներպետական հետազոտության արդյունքները, որոնց համաձայն Գերմանիայի բնակչության կեսից ավելին դժվարությունների է հանդիպում առողջապահական տեղեկատվության մշակման հարցում: Արձագանքելով այդ խնդրին գիտնականների, մասնագետների և փորձագետների 15 հոգանոց խումբը 2018 թվականին հրապարակեց այդ ուղղությամբ միջոցառումների ծրագրի առաջին տարբերակը։

 Թիրախային խումբ.

ծրագիրն ուղղված է բուժաշխատողներին, պացիենտների կազմակերպություններին և որոշում կայացնողներին:

 Իրականացման եղանակը.

Ծրագրի միջոցառումներն իրականացվում են չորս ուղղություններով, ելնելով Գերմանիայում առողջապահական գրագիտության ամրապնդման համար 15 նպատակային առաջարկություններից՝ հետևելով հինգ հիմնական սկզբունքներին:

 Վերջնարդյունք.

Առողջապահական գրագիտության միջոցառումների ազգային ծրագիրն ուղեկցվում է համապատասխան շահագրգիռ կողմերի հետ համատեղ մշակված իրականացման ռազմավարություն:

 Ավելացված արժեք.

Առողջապահական գրագիտության միջոցառումների ազգային ծրագիր նպաստել է Գերմանիայում առողջապահական գրագիտության մակարդակի բարձրացմանը։

 Առողջապահական գրագիտության միջոցառումների ազգային ծրագիր՝ Գերմանիա

 Նպատակ.

Բարձրացնել առողջապահական գրագիտությունը համազգային մակարդակով՝ զարգացնելով անհրաժեշտ կոգնիտիվ և սոցիալական հմտություններ՝ առողջապահության վերաբերյալ տեղեկատվություն ստանալու, հասկանալու և օգտագործելու համար՝ բնակչության առողջությունը բարելավելու և պահպանելու նպատակով:

 Խնդիրներ.

• մշակել և կիրառել բնակչության առողջապահական գրագիտության ներկա վիճակը ներկայացնող գնահատման սանդղակներ.
• մշակել և տարածել առողջապահական ճշգրիտ, մատչելի և կիրառելի տեղեկատվություն.
• մշակել և իրականացնել առողջության հետ կապված ծրագրային հավելվածներ, ինչպիսիք են E-NABIZ-ը և MHRS-ը։ MHRS-ը բժշկական այցելությունների պլանավորման կենտրոնական համակարգն է։ E-NABIZ-ը անձնական առողջապահական գրառումների համակարգ է, որը կառավարում է անձնական առողջության մասին տեղեկատվությունը և օգտագործվում է հանրային և առողջապահական մասնագետների կողմից՝ դիտարկելու ախտորոշումները և բուժումը, թեստերը և հետազոտությունների հաշվետվությունները, ախտորոշիչ պատկերագրման գրառումները և հաշվետվությունները, դեղատոմսերը, պատվաստումները, առողջապահական ծառայությունների այցելություններ, պացիենտի անցյալ և ապագա նշանակումները.
• բարձրացնել բուժաշխատողների առողջապահական գրագիտությունը.
• բարելավել հիվանդությունների և ռիսկի գործոնների վերաբերյալ սոցիալական իրազեկությունը.
• ձևավորել առողջ ապրելակերպի մշակույթ.
• բարձրացնել հանրային իրազեկվածությունը առողջապահական ծառայություններից ժամանակին օգտվելու վերաբերյալ.
• իրականացնել հսկողություն և գնահատումներ:

 Թիրախային խումբ.

Նպատակն է ծրագրում ներառել հանրության բոլոր խմբերը, այդ թվում՝ երեխաներին, հղի կանանց, ծնողներին, հաշմանդամություն ունեցող անձանց և տարեցներին:

 Իրականացման եղանակը.

Միջոցառումների ծրագիրն իրականացվում է համապատասխան շահագրգիռ կողմերի հետ համագործակցությամբ, մասնավորապես՝ համալսարանների, TÜİ K–ի (Թուրքիայի վիճակագրական ինստիտուտ), TRT–ի (Թուրքական ռադիոհեռուստատեսություն), մասնավոր հեռուստատեսային և ռադիոալիքների, այլ նախարարությունների և հասարակական կազմակերպությունների: Նախարարությունները և նրանց տարածքային կազմակերպություններն իրենց պարտականությունների շրջանակում նախապատրաստում են առողջապահական գրագիտության հետ կապված ծրագրեր (օրինակ՝ Ընտանիքի և սոցիալական ծառայությունների նախարարությունը Առողջապահության նախարարության հետ համատեղ իրականացնում է առողջապահական գրագիտության դասընթացներ ընտանիքների համար): Համագործակցություն է պլանավորվում է հետևյալ հաստատությունների հետ.

• TUIK-ի՝ բնակչության առողջապահական գրագիտության ներկա վիճակը ներկայացնող գնահատման սանդղակների կիրառման հարցում.
• համալսարանների՝ վերոնշյալ գնահատման սանդղակների արդյունքների գնահատման և գիտական հրապարակումների պատրաստման համար.
• TRT–ի՝ մասնավոր ռադիո/հեռուստաալիքների, ավանդական և նոր մեդիա ալիքների՝ մեծահասակների համար առողջապահական գրագիտության բարձրացմանն ուղղված հաղորդումների պատրաստման համար.
• Թուրքիայի քաղաքապետարանների միության և համապատասխան ՀԿ-ների՝ ամբողջ երկրում գործունեության կազմակերպման և տարածման համար.
• Թուրքիայի կանաչ կիսալուսնի միության՝ կախվածության մասին իրազեկվածության բարձրացման համար.
• Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության՝ կախվածության և թմրամիջոցների ռացիոնալ օգտագործման վերաբերյալ ուսումնասիրությունների համար:

Գործողությունների ծրագրի շրջանակներում գործողությունների արդյունավետության և շարունակականության համար.

• յուրաքանչյուր կառույցի առաքելության, տեսլականի և աշխատանքի դաշտի համաձայն՝ գործընկեր կառույցների շարքում նշանակվում է պատասխանատու կառույց, որը 6 ամիսը մեկ կատարողականի մասին հաշվետվություն է ներկայացնում.
• շահագրգիռ կառույցների պատասխանատվության ներքո իրականացվող գործողությունների վերաբերյալ տվյալները մուտքագրվում են առցանց մոնիտորինգի հարթակ.
• Առողջապահության նախարարության առողջապահության բարելավման համար պատասխանատու գլխավոր տնօրինությունը յուրաքանչյուր վեց ամիսը մեկ մոնիտորինգ է իրականացնում և կատարողականի հաշվետվություններ է պատրաստում՝ ապահովելու Միջոցառումների ծրագրի շրջանակներում իրականացվող գործողությունների արդյունավետությունն ու շարունակականությունը:

 Վերջնարդյունք.

Առողջ ապրելակերպի վարքագծի բարելավում և շարունակականություն:

 Ավելացված արժեք.

Առողջապահական ցածր գրագիտությունը հանդիսանում է բացասական վարքագծի տարբեր դրսևորումների և հետևանքներիի պատճառ, ինչպիսիք են առողջապահության հետ կապված հաղորդագրությունների վատ ընկալումը, դեղերի ոչ պատշաճ օգտագործումը, կանխարգելիչ առողջապահական ծառայությունների թերօգտագործման հետևանքով հոսպիտալացումների ավելացումը և շտապ օգնության ծառայություններից օգտվելու չարաշահումը: Այս իրավիճակները խոչընդոտում են առողջապահական ծառայությունների արդյունավետ օգտագործմանը, դրանք նաև հանգեցնում են ցածր արտադրողականության, հիվանդացության և մահացության աճի և բժշկական ծախսերի ավելացման: Այդ ամենից ելնելով կանխատեսվում է, որ առողջապահական գրագիտության մակարդակի բարձրացման շնորհիվ կարձանագրվի կյանքի ընդհանուր որակի բարձրացում և առողջապահական ծախսերի զգալի նվազում:

 Վերջնարդյունք.

Համաձայն 2018թ. «Թուրքիայում առողջապահական գրագիտության մակարդակի և հարակից գործոնների մասին հետազոտության» և Türkiye-Türkiye Sağlık Okur Yazarlığı Ölçeği-TSOY-32-ի առողջապահական գրագիտության սանդղակի, մասնակիցների առողջական գրագիտության մակարդակը կազմում է 30%–ից (անբավարար) 38% (խնդրահարույց-սահմանափակ): Հասարակության բոլոր շերտերի առողջապահական գրագիտության մակարդակը կանոնավոր պարբերականությամբ չափելը կարևոր ուղեցույց է առողջապահական գրագիտության բարելավմանն ուղղված գործողությունների և քաղաքականության համար:

Գործողությունների ծրագրի ակնկալվող արդյունքներն են.

• հասարակության յուրաքանչյուր անդամի համար վստահելի և հասկանալի տեղեկատվություն ստանալու հնարավորությունների ապահովում.
• երեխաների և նրանց ընտանիքների իրազեկության բարձրացում՝ հիմնական կրթության ուսումնական ծրագրում որպես առանձին առարկա ներառելով առողջապահական գրագիտությունը.
• դրական փոփոխություններ անհատների առողջ ապրելակերպի վարքագծում.
• մարդիկ ներգրավված են որոշումների կայացման գործընթացում՝ իրենց բուժման և խնամքի համար.
• մարդիկ հետևում են բուժման հրահանգներին՝ որը թույլ է տալիս նվազեցնել դեղերի ընդունման և օգտագործման սխալները.
• մարդիկ ունեն գիտելիքներ և պատասխանատվություն են կրում իրենց առողջության և հիվանդությունների համար.
• թմրամոլության դեմ պայքարի վերաբերյալ հասարակության իրազեկվածության բարձրացում.
• մարդիկ ունեն գիտելիքներ վերարտադրողական առողջության, աշխատանքի անվտանգության, տարեցների առողջության և խնամքի, հիվանդների խնամքի, բնապահպանական առողջության, քրոնիկ հիվանդությունների մասին, ինչպիսիք են հիպերտոնիան, շաքարախտը, ասթման, վարակիչ հիվանդությունները, և հետևում են հիվանդությունների կառավարման ծրագրերի պահանջներին.
• ավելի ակտիվ մասնակցություն առողջության բարելավման միջոցառումներին, ինչպիսիք են քաղցկեղի սկրինինգը, առողջության համար վտանգավոր վարքագծի կանխարգելումը, տնային պատահարների կանխումը, ընտանեկան կրթական ծրագրերը.
• կանխարգելիչ առողջապահական ծառայությունների վերաբերյալ տեղեկատվության պակասի վերացում և այդ ծառայություններից արդյունավետ օգտագործում.
• շտապ օգնության ծառայությունների և հոսպիտալացումների ոչ պատշաճ օգտագործման նվազեցում.
• առողջապահական ծախսերի կրճատում։

 Նպատակը և խնդիրները.

Առողջապահական ծառայությունների որակի ապահովման առանցքային կառուցակարգերը, ներառյալ Որակի և անվտանգության առողջապահական ծառայության ներպետական չափանիշները և Թերապեվտների Ավստրալիայի թագավորական քոլեջի մասնագիտական չափանիշները, նախատեսում են առողջապահական գրագիտության բարելավման համար համապատասխան գործողություններ։

 Թիրախային խումբ.

Ձեռնարկը կազմվել է Նոր Հարավային Ուելսի առողջապահության ոլորտի բոլոր մակարդակներում աշխատող առողջապահական մասնագետների համար։

 Իրականացման եղանակը.

Համաձայն հավատարմագրման չափանիշների՝ սպառողների նկատմամբ գոյություն ունի անվտանգ, որակյալ խնամք ապահովելու պարտավորություն: Դա նշանակում է ճանաչել սպառողների՝ սեփական առողջության հարցում գործընկեր լինելու իրավունքը: Ձեռնարկը ուղղորդում է առողջապահական մասնագետներին, թե ինչպես օգնել սպառողներին կայացնել լավագույն առողջապահական որոշումներ:

 Վերջնարդյունք.

Ուսումնական նյութը նպաստում է առողջապահության ոլորտում աշխատող անձնակազմի մասնագիտական զարգացմանը և բարձրացնում նրանց աշխատանքի որակը՝ բավարարելու այն մարդկանց կարիքները, որոնց նրանք ծառայություններն են մատուցում, մասնավորապես՝ խոցելի իրավիճակներում հայտնվածներին:

 Ավելացված արժեք.

Ձեռնարկը առողջապահական աշխատուժի գիտելիքները, մոտիվացիան և կարողությունները բարձրացնելու հեշտ և ծախսարդյունավետ միջոց է:

 Առողջապահական գրագիտության ձեռնարկ՝ Ավստրալիա

 Նպատակը և խնդիրները.

2012 թվականին Ավստրիայի նախարարների խորհուրդը ՝ «Առողջապահությունը քաղաքականության կենտրոնում» ծրագրի շրջանակներում հաստատեց առողջապահության առանցքային գործոնները բարելավելու տասը համապարփակ թիրախ։ Առողջապահական թիվ 3 թիրախը նպատակաուղղված էր բնակչության առողջապահական գրագիտության բարձրացմանը:

 Իրականացման եղանակը.

Պետական կառավարման, սոցիալական ապահովության, գիտահետազոտական հաստատությունների և քաղաքացիական հասարակության 30 փորձագետներից բաղկացած աշխատանքային խումբը մշակել է հատուկ ենթաթիրախներ և ցուցանիշներ, նպատակ ունենալով.

• շահագրգիռ կողմերի և ազդակիր անձանց ներգրավման միջոցով բարձրացնել առողջապահական համակարգի գրագիտության մակարդակը (ստեղծելով առողջապահական գրագետ կազմակերպություններ).
• ուժեղացնել մարդկանց, այդ թվում՝ խոցելի իրավիճակներում հայտնվածների առողջապահական գրագիտությունը (համագործակցելով կրթական համակարգի հետ).
• ներդնել առողջապահական գրագիտությունը սպասարկման և արտադրության ոլորտներում (տնտեսական համակարգում):

 Վերջնարդյունք.

Առողջապահության ազգային բարեփոխումների գործընթացը անցումային կետ է դեպի առողջապահական ավելի գրագետ համակարգ: Այդ ուղղությամբ քայլերը ներառում էին Ավստրիական առողջապահական գրագիտության հարթակի՝ որպես առողջապահական գրագիտության նախաձեռնությունների ղեկավար մարմնի ստեղծումը, մասնակցությունը առողջապահական գրագիտության եվրոպական և ազգային հետազոտություններին, առողջապահական գրագիտության վերաբերյալ տեղեկատվության և հաղորդակցության ուղղությամբ միջոցառումների իրականացումը, ինչպես նաև առողջապահական գրագետ կազմակերպությունների զարգացումը: Միևնույն ժամանակ, առողջապահական գրագիտությունը ամրապնդվում է, համարվելով բուժաշխատողների մասնագիտական կարողունակություն:

 Ավելացված արժեք.

Առողջապահական գրագիտության վերաբերյալ 3-րդ առողջապահական թիրախի հաստատումից ի վեր առողջապահական գրագիտությունը ընդգրկվել է Ավստրիայի առաջնային հանրային քննարկումների օրակարգում և ներառվել կառավարության ծրագրում: Այն առողջապահական մասնագետների ուսումնական ծրագրերում նոր թեմա է, ընդ որում առողջապահական գրագիտության մասին փաստացի տվյալները հանգեցրել են պրակտիկայի բարելավմանը միտված բազմաթիվ նոր նախաձեռնությունների: Դեռևս ավելի մեծ արդյունքներ կարելի է ակնկալել նաև առողջապահական ոլորտից դուրս համատեղ որոշումների կայացման և գործողությունների միջոցով: