Հանրային բանավեճ նախաձեռնելու պատճառները
Հանրային բանավեճ այս փաստաթղթում և Օվիեդոյի կոնվենցիայի 28-րդ հոդվածում «հանրային բանավեճի» համապարփակ գաղափարն օգտագործված է հանրային տիրույթում (այսինքն` ոչ մասնագիտական կոնտեքստում) խորհրդակցական այն շփումները նկարագրելու համար, որոնց միջոցով անհատները և խմբերը կարող են նույնականացնել, բացահայտել և պարզել իրենց տարբեր շահերն այն խնդիրների դեպքում, որոնք ազդում են (կարող են ազդել) նրանց բոլորի վրա: նախաձեռնողներն անձ, ով ստանձնում է հանրային բանավեճի միջոցռման նախաձեռնություն (տես` «հրավիրված/չհրավիրված բանավեճ»):Նախաձեռնողը, սովորաբար, տրամադրում կամ համակարգում է միջոցառման ռեսուրսները և կարող է հանձնարարել մասնագետներին իրենց անունից վարել կամ իրականացնել միջոցառումը: առաջին հերթին պետք է պատասխանեն դա անելու պատճառների մասին հարցին: Կազմակերպիչները և մասնակիցները պետական իշխանությունները, փորձագետնեըր և քաղաքացիները` բոլորն էլ կարող են համարվել հանրային մասնակցային միջոցառման կամ բանավեճի մասնակիցներ: շահում են, եթե հստակ սահմանված են գործընթացի հիմքում ընկած պատճառները:
Ցանկացած նախաձեռնություն անխուսափելիորեն ունի մեկից ավելի պատճառ: Պատճառների բնույթը և հավասարակշռությունը հասկանալը կարող է օգնել նույնականացնել առավել պատշաճ մոտեցումները: Քանի որ հանրային բանավեճի միջոցառումները չպետք է ունենան զուտ ձևական բնույթ դրանք պետք է միշտ կազմակերպել նախապես լավ մտածված տարբերակով, հակառակ դեպքում դրանք չեն ծառայի մասնակիցների շահերին և կարող են նույնիսկ հանգեցնել հանրային անվստահության:
Էթիկական պատճառներ
Հանրային բանավեճ նախաձեռնելու պատճառներից մեկը կարող է լինել կենսաբժշկության զարգացումների կառավարման հարցերին դրանց հավանական ազդակիրներին ներգրավելու բարոյական հանձնառությունը, որը կարևորում է բոլոր ձայների լսված լինելու իրավունքը: Կենսաբժշկության զարգացումների դեպքում հնարավոր ազդակիրների շրջանակն ընդգրկում է ամբողջ հասարակությունը:
Ցանկացած զարգացում, որն առնչվում է մարդու իրավունքներին կամ մարտահրավեր նետում ընդունված սոցիալական նորմերին, այն թեման է, հավանաբար, որի շուրջ հանրային բանավեճը ոչ միայն ցանկալի է, այլև բարոյականության և, որոշ երկրներում, օրենքի պահանջ է:
Պետք է նկատի առնել արդյո՞ք տվյալ զարգազումը հետևանքներ է առաջացնում մարդու իրավունքների համար:
Ավելի լավ տեղեկացված որոշումների կայացում
Լավ որոշումների կայացումը պահանջում է դիտարկել տեսլականի և արժեքների ընդհանրական հարցեր, որոնց տեխնիկական փորձագետները միշտ չէ, որ կարող են պատասխանել: Մասնագիտական խորհուրդը հաճախ ունի սահմանափակ շրջանակ և նոր մշակումների կիրառման հարցերը ոչ այնքան տեխնիկական են, որքան բարոյական և քաղաքական:
Տեխնիկական հարցերը կարող են վերաբերել նոր տեխնոլոգիայի կիրառման անվտանգ, օգտակար և արդյունավետ լինելուն, մինչդեռ նախաձեռնողը կարող է ցանկանալ լրացուցիչ բացահայտել ինչ-որ վտանգի սոցիալապես կամ բարոյապես ընդունելի լինելը և ով է լիազորված դա որոշել:
Օգտակար է առաջադրել հարցեր, որոնք կարող են կառուցողական ձևով հարցականի տակ դնել մասնագիտական ենթադրությունները: Պատասխան պահանջող հարցերի ձևակերպումը կարող է բացահայտել կամ թաքցնել հիմքում ընկած արժեքները:
Հանրության հետ խորհրդակցելը կարող է ապահովել «զանգվածային» փորձագիտական կարծիք կամ բացահայտել մտահոգություններ, որոնք կարող են բացակայել հիմնական մտքերում:
Լեգիտիմության ապահովում
Մեկ այլ պատճառ, որը ստիպում է քաղաքականություն մշակողներին նախաձեռնել հանրային բանավեճ, դա նախկինում չքննարկված նոր կամ արտասովոր խնդիրներ առաջացնող մշակման ներդրման հետ կապված որոշումներին լեգիտիմություն հաղորդելու ձգտումն է: Դա կարող է տեղի ունենալ ավելի ուշ փուլում, երբ եղել է տեխնոլոգիայի արագ ներխուժում կամ ճնշում է գործադրվում նոր տեխնոլոգիան այլ պետությունից փոխանցելու ուղղությամբ:
Այն դեպքերում, երբ քաղաքականություն մշակողներն առաջարկում են ներդնելլ նոր հակասական մշակում` հանրային բանավեճի միջոցառումների նախաձեռնումը կարող է օգնել իրազեկել հանրությանը, գնահատել դրա ընդունելիությունը և, հավուր պատշաճի, հարթել իրականացման ճանապարհը:
Հարկ է հաշվի առնել հանրությանը` կենսաբժշկական նոր մշակումներ ներդնելու առաջարկի մասին տեղեկացնելու անհրաժեշտությունը և պարզել հանրային իրազեկման ու ընդունելիության այն մակարդակը, որը երաշխիք է տալիս, որ իրականացման որոշումները վայելում են հասարակական լայն աջակցություն:
Ֆրանսիա և Ռուսաստանի Դաշնություն օրինակներԳերմանիա` գենոմի խմբագրման մասին հանրային քննարկում (2019թ.)
Genomchirurgie im gesellschaftlichen Diskurs հանրային բանավեճը (գենոմի խմբագրման մասին) էթիկական պատճառներով նախաձեռնած մի շարք գործողությունների լավ օրինակ է:
Ֆրանսիա` հանրային բանավեճ կենսաէթիկայի մասին օրենքի շուրջ (2018թ.)
Օրենքը պահանջում է կազմակերպել կանոնավոր հանրային բանավեճեր, երբ փոփոխութուն է կատարվում կենսաէթիկայի մասին օրենսդրության մեջ` բայց ոչ պակաս, քան հինգ տարին մեկ: Վերջին անգամ նման դեպք եղել է 2018 թվականին` “États Generaux” կոչված լայնածավալ հանրային քննարկման ընթացքում:
Ռուսաստանի Դաշնություն` հանրային բանավեճը և դրա ազդեցությունը մարդու օրգանների և հյուսվածքների փոխպատվաստման մասին օրենքի վրա (2016թ.)
Ռուսաստանի Դաշնությունն ունի պետական մարմինների մակարդակով օրենսդրական նախագծերի հանրային քննարկումները տարբեր հարթակներում կազմակերպելու երկարամյա պրակտիկա: Հանրության կարծիքները հավաքվում են նաև ինտերնետ պորտալի միջոցով: Մարդու օրգանների և հյուսվածքների փոխպատվաստման մասին օրենքի փոփոխությունները հանրային քննարկման են դրվել 2016 թվականին և շարունակվում են մինչ այսօր: