სადამკვირვებლო მისიების ჩამოყალიბება ხდება შესაბამისი ეროვნული ხელისუფლების მოთხოვნის საფუძველზე (მაგ. სამინისტრო ან ცენტრალური საარჩევნო კომისია). ქვეყნისაგან ასეთი მოთხოვნის მიღების შემდეგ, კონგრესი აკომპლექტებს დელეგაციას, რომელიც პასუხისმგებელია არჩევნების პროცესზე დაკვირვებაზე. დელეგაციის შემადგენლობაში, როგორც წესი, 10-დან 15 წევრამდეა (ევროპის საბჭოს 46 წევრი ქვეყნის ტერიტორიული წამომადგენლები).

არჩევნებამდე იმართება შეხვედრები ქვეყანაში საარჩევნო გარემოს დემოკრატიის ხარისხის შესასწავლად. ამ შეხვედრებში მონაწილეობენ სამთავრობო სტრუქტურები, ადგილობრივი და რეგიონული წარმომადგენლები, საჯარო ადმინისტრაციის (საარჩევნო კომისიების) წარმომადგენლები, პოლიტიკური პარტიები (მთავრობა და ოპოზიცია), მედია საშუალებები, დიპლომატიური წრეები და სამოქალაქო საზოგადოება.

კონგრესის ბიუროს გადაწყვეტილების მიღებამდე წინასაარჩევნო დელეგაციას (რომლის შემადგენლობაშია ორიდან ხუთ წევრამდე) საშუალება აქვს, სიღრმისეულად შეისწავლოს ზოგადი პოლიტიკური გარემო, საარჩევნო კამპანიის მიმდინარეობა და არჩევნების საკანონმდებლო ჩარჩო ქვეყანაში.

დელეგაციების პოლიტიკური შემადგენლობა კონგრესში წარმოდგენილი პოლიტიკური ჯგუფების პროპორციულია. კონგრესი ზრუნავს იმაზეც, რომ სათანადოდ იყონ წარმოდგენილი არარეგისტრირებული წევრებიც.

EPP/CD = 28% SOC = 26% ILDG = 14%

კონგრესის შემადგენლობაში ასევე მნიშნველოვანია გენდერული ბალანსი (კონგრესის ქარტიის თანახმად, წარმომადგენელთა მინიმუმ ერთი მესამედი უნდა იყოს ქალი).  და ბოლოს, კონგრესი უზრუნველყოფს დაბალანსებულ შემადგენლობას თავის ორივე პალატაში წარმოდგენილი ქვეყნების თვალსაზრისითაც: ევროპის საბჭოს წევრი ყველა ქვეყანა სათანადოდ უნდა იყოს წარმოდგენილი კონგრესში.

ევროკავშირის რეგიონების კომიტეტი ხშირად ასოცირდება კონგრესის საარჩევნო სადამკვირვებლო მისიასთან, რადგან ევროკავშირთან თანამშრომლობა მისი საქმიანობის არსებითი ნაწილია.

თითოეული საარჩევნო სადამკვირვებლო მისიის ამოწურვისას კონგრესის დელეგაცია აქვეყნებს წინასწარ განცხადებას, რომელიც, როგორც წესი, არჩევნების დასასრულს გამართულ საგანგებო პრეს-კონფერენციაზე განსაჯაროვდება. საბოლოო ანგარიშს კონგრესი მოგვიანებით ადგენს. ამ ანგარიშის შედგენა კონკრეტულ პირს- კონგრესის იმ წევრს ევალება, რომელსაც თავიდანვე აქვს დაკისრებული ეს მოვალეობა

საბოლოო ანგარიში ეხება არა მხოლოდ არჩევნების დღეს - ანუ უშუალოდ ხმის მიცემისა და დათვლისას დაფიქსირებულ პროცედურებსა და ფაქტებს, არამედ ზოგადად, პოლიტიკურ ვითარებას ქვეყანაში, ძირითადი თავისუფლებებისა და უფლებების დაცვის საკითხებს, საარჩევნო კამპანიის პერიოდში ქვეყანაში არსებულ ატმოსფეროს და ნებისმიერ სიმპტომს, რომელიც დემოკრატიის წინსვლაზე ან პირიქით, მის სიმყიფეზე მიანიშნებს.

ეს ანგარიში კონგრესის ბიუროს ეგზავნება. კონგრესი პლენარულ სესიაზე განიხილავს და ამტკიცებს ანგარიშს. რეკომენდაციის (ეროვნული ხელისუფლებისადმი) და რეზოლუციის (ადგილობრივი და რეგიონული ხელისუფლებისადმი) შემუშავება სადამკვირვებლო საქმიანობის დასასრულის აღმნიშვნელია. ადგილობრივ და რეგიონულ ხელისუფალთა კონგრესი 1990 წლიდან არის ჩართული ადგილობრივი არჩევნების სადამკვირვებლო მისიებში ევროპის საბჭოს 46 წევრ ქვეყანაში.

კონგრესმა დღემდე თითქმის 100 სადამკვირვებლო მისია განახორციელა. ადგილობრივ არჩევნებზე დაკვირვება მისი მუშაობის ერთ-ერთი პრიორიტეტია.  ეს მიმართულება კონგრესის ძირითადი საქმიანობის - „ადგილობრივი თვითმმართველობების შესახებ ევროპული ქარტიის“  შესრულების პოლიტიკური მონიტორინგის ნაწილია, რაც ევროპაში ადგილობრივი დემოკრატიის საფუძველს წარმოადგენს.