ევროპის საბჭო წარმოადგენს ადამიანის უფლებათა წამყვან ორგანიზაციას ევროპის კონტინენტზე. ის აერთიანებს 46 წევრ სახელმწიფოს, რომელთა შორის 27 ევროკავშირის წევრია. ევროპის საბჭოს ყველა წევრ ქვეყანას ხელმოწერილი აქვს ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია, რომელიც შექმნილია ადამიანის უფლებების, დემოკრატიისა და კანონის უზენაესობის დასაცავად.
1999 წლის 27 აპრილს საქართველო ევროპის საბჭოს 41-ე წევრი ქვეყანა გახდა. მას შემდეგ, თანამშრომლობის მთავარი მიზანია ქვეყნის მხარდაჭერა ორგანიზაციაში გაწევრიანებისას აღებული და სხვა კონკრეტული ვალდებულებების შესრულებაში, რაც ემსახურება ქვეყანაში დემოკრატიის, ადამიანის უფლებებისა და კანონის უზენაესობის განმტკიცებას.
მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ წლებში აშკარად გამოიკვეთა ახალი ტიპის ორგანიზაციის საჭიროება, რომელიც ხელს შეუშლიდა ევროპაში ტოტალიტარიზმის ხელახლა დამკვიდრებას და დაიცავდა მშვიდობას, დემოკრატიასა და ადამიანის უფლებებს კონტინენტზე.
ციურიხიდან ჰააგამდე
პოლიტიკოსები, იდეალისტები, მწერლები და ფრანგული „წინააღმდეგობის“ მოძრაობის ყოფილი წევრები ჯერ კიდევ ომის დამთავრებამდე ფიქრობდნენ ომისშემდგომი ევროპის ახალ პოლიტიკურ სტარტზე.
მათი მისწრაფებები 1946 წლის 19 სექტემბერს უინსტონ ჩერჩილმა გაახმოვანა თავის ისტორიულ მიმართვაში ციურიხის სტუდენტებისადმი. ამ დროს ჩერჩილი აღარ იყო ბრიტანეთის პრემიერ მინისტრი. გერმანიისა და საფრანგეთის შერიგება და „ევროპული ოჯახის“ გაერთიანება ჩერჩილის მთავარი სათქმელი იყო. „უნდა შევქმნათ ევროპის გაერთიანებული სახელმწიფოების მსგავსი სტრუქტურა“, განაცხადა მან. ჩერჩილის სიტყვებმა იმედი ჩაუსახა ომით ტრავმირებულ ევროპელებს. ამას მოჰყვა ევროპის გაერთიანების მომხრე მოძრაობათა საერთაშორისო საკოორდინაციო კომიტეტის ჩამოყალიბება 1947 წელს. ამ სიმბოლური გაერთიანების შექმნა მხოლოდ დასაწყისი იყო. შემდეგი ნაბიჯი 1948 წლის 7-10 მაისს გადაიდგა, როცა პროევროპულმა მოძრაობებმა მასშტაბური კონგრესი ჩაატარეს ჰააგაში (ნიდერლანდები), სადაც საფუძველი ჩაეყარა მომავალ ერთიან ევროპას.
ჰააგის კონგრესი
კონგრესს, რომელსაც უინსტონ ჩერჩილი ხელმძღვანელობდა, ესწრებოდა ევროპის 800 წამყვანი მოქალაქე და 30 ქვეყნის დელეგაცია. მათ შორის იყვნენ იმ სახელმწიფოების წარმომადგენლებიც, რომლებიც, სხვა რამდენიმე ქვეყანასთან ერთად, ევროპის საბჭოს დამფუძნებლებად ითვლებიან: გერმანია, ავსტრია, საბერძნეთი, ისლანდია, ლიხტენშტეინი, შვეიცარია და თურქეთი. კონგრესს ესწრებოდნენ აგრეთვე დამკვირვებლები ბულგარეთიდან, უნგრეთიდან, პოლონეთიდან, იუგოსლავიიდან, შეერთებული შტატებიდან და კანადიდან. ამ ღონისძიებას, რომელზეც მთელი ევროპა იყო წარმოდგენილი, 250 ჟურნალისტი აშუქებდა.
მაგრამ მოსაზრებები მალევე გაიყო „ფედერალისტებს“ (ფედერალური ევროპის მომხრეებს) და „უნიონისტებს“ (სახელმწიფო სუვერენიტეტის შენარჩუნების მომხრეთა) შორის.
კონგრესი სამი რეკომენდაციის შემუშავებით დასრულდა: ეკონომიკური და პოლიტიკური კავშირის დაფუძნება, რომლის მიზანი იქნებოდა უსაფრთხოებისა და სოციალური პროგრესის უზრუნველყოფა; გადაწყვეტილების მიმღები ასამბლეის ჩამოყალიბება და ადამიანის უფლებათა ქარტიის მომზადება ევროპის სასამართლოსთან ერთად.
ლონდონიდან სტრასბურგამდე
საფრანგეთი და ბელგია ფედერალური ევროპის მომხრეები იყვნენ, ხოლო გაერთიანებული სამეფო მთავრობათაშორის თანამშრომლობას უჭერდა მხარს. გაიმარჯვა ბრიტანეთის პოზიციამ და 1949 წლის 5 მაისს, ლონდონის ხელშეკრულების საფუძველზე, დაიბადა ევროპის საბჭო. ხელშეკრულებას 10 ქვეყანა აწერდა ხელს: ბელგია, დანია, საფრანგეთი, ირლანდია, იტალია, ლუქსემბურგი, ნიდერლანდები, ნორვეგია, შვედეთი და გაერთიანებული სამეფო.
მინისტრთა კომიტეტი პირველად სტრასბურგში, 8 აგვისტოს შეიკრიბა. ახალ ორგანიზაციაში გასაწევრიანებლად მაშინვე მიიწვიეს საბერძნეთი, თურქეთი და ისლანდია. საბერძნეთი და თურქეთი მეორე დღესვე შეუერთდა საბჭოს, ხოლო ისლანდია 1950 წლის 7 მარტს გაწევრიანდა მასში.
რატომ სტრასბურგი?
ევროპის საბჭოს შტაბ-ბინის დაფუძნება სტრასბურგში ერნესტ ბევინის, 1945-1951წლებში ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა მდივნის, ინიციატივა იყო. მისი აზრით, ელზასის დედაქალაქი საფრანგეთისა და გერმანიის შერიგების სიმბოლოს განასახიერებდა, რაც თავისთავად უმნიშვნელოვანესი მოვლენა იყო ევროპის მშვიდობიანი მომავლის უზრუნველსაყოფად.
მიღწევები
სიკვდილით დასჯის გაუქმება
ევროპის საბჭომ წამყვანი როლი შეასრულა სასჯელის უკიდურესი ზომის გაუქმებისთვის ბრძოლაში. ევროპის საბჭოს პრინციპების თანახმად, სიკვდილით დასჯა სრულიად დაუშვებელია დემოკრატიულ საზოგადოებაში. 1983 წლის აპრილში ევროპის საბჭომ მიიღო ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის №6 ოქმი, რომლითაც გაუქმდა სიკვდილით დასჯა. შემდეგი ნაბიჯი იყო 2002 წლის მაისში №13 ოქმის მიღება, რომელიც გულისხმობს სიკვდილით დასჯის უპირობო გაუქმებას, ნებისმიერი გარემოების მიუხედავად.
ევროპის საბჭომ სიკვდილით დასჯის გაუქმება საბჭოს წევრობის სავალდებულო წინაპირობად გამოაცხადა. 1997 წლის შემდეგ ორგანიზაციის წევრ 46 ქვეყანაში სასჯელის უმაღლესი ზომა აღარ გამოუყენებიათ.
ევროპის საბჭოს წევრი ყველა ქვეყანა თანახმაა, დაექვემდებაროს მონიტორინგის დამოუკიდებელ მექანიზმებს, რომლებიც წევრ ქვეყნებში ადამიანის უფლებების დაცვისა და დემოკრატიის მდგომარეობას აფასებენ.
ამის ერთ-ერთი მაგალითია „ევროპის საბჭოს წამების პრევენციის კომიტეტი“, რომელიც წინასწარი გაფრთხილების გარეშე, რეგულარულად ახორციელებს ვიზიტებს 46 ქვეყნის სხვადასხვა ტიპის საპატიმრო დაწესებულებებში (ციხეები, პოლიციის წინასწარი დაკავების საკნები, უცხოელ მოქალაქეთა განთავსების ცენტრები), რათა შეაფასოს, თუ როგორ ეპყრობიან თავისუფლება შეზღუდულ ადამიანებს ამ ქვეყნებში.
„სოციალურ უფლებათა ევროპული კომიტეტი“, თავის მხრივ, აკონტროლებს ევროპის სოციალური ქარტიით გათვალისწინებული ცხოვრების, ჯანმრთელობის, განათლების, დასაქმებისა და გადაადგილების უფლებების უზრუნველყოფას მოქალაქეებისთვის ევროპის საბჭოს წევრ ქვეყნებში.
კიდევ ერთი მაგალითია „სახელმწიფოთა ჯგუფი კორუფციის წინააღმდეგ“ (Greco), რომლის მიზანია ანტიკორუფციული პოლიტიკის ხარვეზების გამოვლენა წევრ ქვეყნებში და ამ ქვეყნების მთავრობათა წახალისება აუცილებელი საკანონმდებლო, ინსტიტუციური და ადმინისტრაციული რეფორმების გასატარებლად. ჯგუფის შეფასებები ევროპის საბჭოს შესაბამის კონვენციებს ეფუძნება.
ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია კრძალავს ნებისმიერი სახის დისკრიმინაციის გამოვლინებას სახელმწიფო სტრუქტურების მიერ. ევროპის საბჭო აქტიურად მუშაობს უმცირესობათა დასაცავად სხვადასხვა ინიციატივის განხორციელების გზით. იმ უმცირესობათა შორის, რომელთა უფლებებზეც ზრუნავს ევროპის საბჭო, არიან ბოშებიც - ევროპის ყველაზე მრავალრიცხოვანი უმცირესობა.
„ქალაქებისა და რეგიონების ევროპული ალიანსი ბოშათა ინკლუზიისთვის“ „ევროპის საბჭოს ადგილობრივ და რეგიონულ ხელისუფალთა კონგრესის“ ინიციატივაა. ამ ალიანსის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი შედეგია პროექტი „Romact“, რომელიც ევროკავშირთან ერთად განხორციელდა.
„ევროპული კომიტეტი რასიზმისა და შეუწყნარებლობის წინააღმდეგ“ აანალიზებს ამ სფეროში არსებულ სპეციფიკურ პრობლემებს და შესაბამის რეკომენდაციებს აწვდის ევროპის საბჭოს ორმოცდაშვიდივე წევრ ქვეყანას.
ევროპის საბჭო წამყვან როლს ასრულებს სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული ნიშნით დისკრიმინაციის წინააღმდეგ ბრძოლაშიც.
და ბოლოს, „ჩარჩო კონვენცია ეროვნულ უმცირესობათა დაცვის შესახებ“ აყალიბებს მონიტორინგის მექანიზმს სხვადასხვა ქვეყანაში უმცირესობათა დაცულობის დონის შეფასებისა და გაუმჯობესების მიზნით.
ნამდვილი დემოკრატია შეუძლებელია გამოხატვის თავისუფლების, თავისუფალი და პლურალისტური მედიის გარეშე. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტური სამართალი პრესის თავისუფლების მნიშვნელოვან მხარდაჭერას გულისხმობს, განსაკუთრებით ჟურნალისტების წყაროების კონფიდენციალობის მიმართულებით. სასამართლო ეფუძნება პრინციპს, რომ წყაროს დაუცველობა სერიოზული პრობლემაა დემოკრატიული პრესისთვის და ზღუდავს მის ფუნქციას, სრულყოფილი ინფორმაცია მიაწოდოს საზოგადოებას საჯარო ინტერესის მქონე საკითხებზე.
გამოხატვის უფლება მასობრივი კომუნიკაციის ახალ ფორმებსაც ეხება, ინტერნეტის ჩათვლით. ევროპის საბჭო აქტიურად მუშაობს ამ უფლების დასაცავად და ითვალისწინებს ამ სფეროში მომხდარ ნებისმიერ ცვლილებას.
საბჭო მხარს უჭერს თავის წევრ ქვეყნებს გამოხატვის თავისუფლებისა და პრესის თავისუფლების სფეროში მოქმედი ეროვნული კანონმდებლობების გასაუმჯობესებლად. საბჭოს ინიციატივით ხშირად იგეგმება მედიის სფეროში მომუშავე ადამიანების ტრენინგები და სასწავლო ვიზიტები.
სამართლისა და დემოკრატიის სფეროში გენდერული თანასწორობა ქვეყნების ეკონომიკური განვითარების მნიშვნელოვან ფაქტორად ითვლება. ევროპის საბჭოს მიზანია ქალთა მიმართ ნებისმიერი სახის დისკრიმინაციის დამარცხება და ქალის როლის გაძლიერება საზოგადოებრივ ცხოვრებაში.
„ევროპის საბჭოს კონვენცია ქალთა მიმართ ძალადობის წინააღმდეგ“, რომელიც ამ მიმართულებით მნიშვნელოვანი წინგადადგმული ნაბიჯია, ეფუძნება პრინციპს, რომ ასეთი ძალადობის აღმოფხვრა შეუძლებელია ქალთა და მამაკაცთა შორის თანასწორობის გაძლიერების გარეშე.
ბავშვები მოწყვლადი ჯგუფია, ისინი ძირითადად უფროსებზე არიან დამოკიდებული. ევროპის საბჭოს ბავშვთა პროგრამის მიზანია მათი უფლებების დაცვა, ბავშვებზე ნებისმიერი სახის ძალადობის პრევენცია, მოძალადეთა დასჯა და თავად ბავშვების ჩართვა იმ გადაწყვეტილებებში, რომლებიც მათ ეხება.
კონვენცია „სექსუალური ექსპლუატაციისა და სექსუალური ძალადობისაგან ბავშვთა დაცვის შესახებ“ პირველი ინსტრუმენტია, რომელიც დანაშაულად აცხადებს ბავშვებზე სექსუალურ ძალადობას. ეს ეხება შინაურ გარემოში, ოჯახში მომხდარ ძალადობასაც. კონვენცია 2010 წლის 1 ივლისს შევიდა ძალაში.
გარდა ამისა, ევროპის საბჭომ შეიმუშავა საგანგებო სახელმძღვანელოები სამართლებრივ სისტემაში ბავშვთა მეტი ჩართულობის უზრუნველსაყოფად.
2008 წელს „კულტურათაშორისი დიალოგის თეთრი ქაღალდის“ მიღების შემდეგ ევროპის საბჭომ დაიწყო მრავალფეროვანი პროგრამების განხორციელება მასწავლებელთა განათლების, უმცირესობათა დაცვისა და სოციალური ინტეგრაციის მიმართულებით. ეს პროგრამები გულისხმობდა რელიგიური გაერთიანებებისა და არა-რელიგიური მრწამსის მქონე ერთობათა წარმომადგენლებთან დიალოგსაც . კულტურათაშორისი ქალაქების ქსელი ეხმარება წევრ ქალაქებს კულტურული მრავალფეროვნების მართვაში, ჰეტეროგენულ ჯგუფებს შორის ურთიერთობისა და თანაცხოვრების ხელშეწყობაში, მათი საზოგადოებრივი ინტეგრაციის მხარდაჭერის მიზნით. ამ ფორმატში ხდება კულტურული კონფლიქტების გადაჭრისთვის საჭირო საშუალებების შემუშავება.
კულტურათაშორისი დიალოგის მხარდაჭერის მიზნით ევროპის საბჭო ამზადებს პროგრამებს და ინსტრუმენტებს ენების სწავლების ხელშესაწყობად.
სადამკვირვებლო და საკონსულტაციო საქმიანობით ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეა, სხვა ევროპულ ინსტიტუციებთან ერთად, როგორიცაა, მაგალითად, ეუთო, მნიშვნელოვან როლს ასრულებს კონტინენტზე დემოკრატიული, თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნების ჩატარებაში.
„ადგილობრივ და რეგიონულ ხელისუფალთა კონგრესი“ პერიოდულად აკვირდება ადგილობრივ და რეგიონულ არჩევნებს ევროპის საბჭოს წევრ 46 ქვეყანაში. სადამკვირვებლო მისიები მთლიანად ფარავენ საარჩევნო პროცესს და მონიტორინგს უწევენ „ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ ევროპული ქარტიის“ შესრულებასაც.
არჩევნების სათანადოდ ჩატარების მიზნით, ევროპის საბჭო საგანგებო პროგრამებს ახორციელებს, რითაც წევრ ქვეყნებს ეხმარება საარჩევნო კანონმდებლობის რეფორმირებაში, საარჩევნო სიების ჩამოყალიბების პროცესში და ადგილობრივი დამკვირვებლებისა და საარჩევნო პროცესში ჩართული სხვა პირების მომზადებაში.
განათლება ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიის სფეროში
დემოკრატია გულისხმობს ადამიანების აქტიურ ჩართულობას საზოგადოებრივ ცხოვრებაში . განსაკუთრებით ეს ეხება სამოქალაქო საზოგადოების აქტიურობას. ევროპის საბჭო საგანგებო სტრატეგიასა და ინსტრუმენტებს ავითარებს ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიის სფეროში ცოდნის გაღრმავებისა და განათლების მხარდასაჭერად.
„ევროპის საბჭოს ქარტია დემოკრატიული მოქალაქეობისათვის განათლებისა და ადამიანის უფლებათა სწავლების შესახებ“ აჩვენებს, თუ როგორ უნდა მოხდეს ამ ფასეულობების ხორცშესხმა.
ევროპის საბჭოს ახალგაზრდული ცენტრები ბუდაპეშტსა და სტრასბურგში ყოველწლიურად 5000-ზე მეტ ახალგაზრდა ლიდერს უტარებს ტრენინგებს. ამ პროცესს ჯაჭვური ეფექტი აქვს: ახალგაზრდები ერთმანეთს, თავიანთი ორგანიზაციებისა და ასოციაციების წევრებს უზიარებენ მიღებულ ცოდნას. 15000-ზე მეტი ახალგაზრდაა ჩართული ევროპის ახალგაზრდული ფონდის მიერ განხორციელებულ პროექტებში, რომელთა მიზანია დიალოგის, ტოლერანტობისა და სოლიდარობის მხარდაჭერა და გაღრმავება.
ევროპის საბჭომ შექმნა საგანგებო სტრუქტურა - წამლის ევროპული სააგენტო, რომელიც ზრუნავს ფარმაცევტულ წარმოებაში გამოყენებული ნივთიერებების ხარისხის სტანდარტების ჰარმონიზებაზე. „ევროპული ფარმაკოპეა“ 37 წევრ ქვეყანასა და ევროკავშირს აერთიანებს. ზოგიერთ ქვეყანას დამკვირვებლის სტატუსი აქვს. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია და ტაივანის საკვებისა და წამლის ადმინისტრაციაც დამკვირვებლის სტატუსით სარგებლობენ.
ევროპის საბჭოს საქმიანობა ჯანდაცვის სფეროს კონკრეტულ მიმართულებებზეც ვრცელდება, როგორიცაა, მაგალითად, სისხლის გადასხმა და შინაგანი ორგანოების გადანერგვა.
ამ საკითხებზე პასუხისმგებელი სტრუქტურაა წამლის ხარისხისა და ჯანდაცვის ევროპული დირექტორატი (EDQM).
„მედიკრიმის“ კონვენციამ, რომელიც არაევროპული ქვეყნებისთვისაც არის ღია, შესაძლებელი გახადა ფალსიფიცირებული სამედიცინო პროდუქციის გავრცელებისა და ამ პროდუქციით ვაჭრობის, როგორც ჯანმრთელობისთვის საზიანო საქმიანობის, კლასიფიცირება კრიმინალურ ქმედებად, შესაბამისი სასჯელის გათვალისწინებით (ეს ეხება ინტერნეტის საშუალებით გავრცელებასა და ვაჭრობასაც).
ევროპის საბჭო
საერთაშორისო ორგანიზაცია, რომლის სათავო ოფისი მდებარეობს სტრასბურგში. ორგანიზაცია აერთიანებს 46 წევრ ქვეყანას. ის დაფუძნდა ევროპაში დემოკრატიის, ადამიანის უფლებებისა და კანონის უზენაესობის დაცვის მიზნით..
ევროპული საბჭო
ევროკავშირის ინსტიტუცია, რომელიც შედგება ევროკავშირის წევრი ქვეყნების მთავრობათა მეთაურებისგან, ევროკომისიის თავმჯდომარის ჩათვლით. ეს ორგანო გეგმავს ევროკავშირის პოლიტიკას.
ევროპის კავშირი
ევროკავშირში ამჯერად 27 წევრი ქვეყანაა, რომლებმაც საკუთარი სუვერენობის ნაწილი ამ ორგანიზაციას დაუქვემდებარეს. ამრიგად, საერთო ინტერესის მქონე ზოგიერთ საკითხზე ეს ქვეყნები გადაწყვეტილებებს ერთად, ევროპულ დონეზე იღებენ დემოკრატიული პრინციპების დაცვით. ევროპის საბჭოში გაწევრიანების გარეშე ჯერ არცერთი ქვეყანა არ გამხდარა ევროკავშირის წევრი.
Le Conseil de l’Europe est la principale organisation de défense des droits de l’homme du continent. Il comprend 46 États membres, dont l’ensemble des membres de l’Union européenne. Tous les États membres du Conseil de l’Europe ont signé la Convention européenne des droits de l’homme, un traité
visant à protéger les droits de l’homme, la démocratie et l’État de droit. La Cour européenne des droits de l’homme contrôle la mise en oeuvre de la Convention dans les États membres.
ევროპის საბჭოს სტრუქტურა 
იხილეთ საქართველოსა და ევრიპის საბჭოს თანამშრომლობის შესახებ ინფომაცია
+99532 2913870/ 71/ 72