W dniu 5 marca 2016 roku, w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego przy ul. Dobrej 56/66, odbyła się konferencja zorganizowana przez Naczelną Radę Adwokacką zatytułowana Niezależność sądów i trybunałów jako gwarancja praw i wolności człowieka.
Konferencję otworzył adw. Andrzej Zwara, prezes NRA, który podkreślał, że demokracja zawsze musi być oparta na prawie, a nawet w demokratycznym państwie należy być ostrożnym w przekazaniu zbyt wielu uprawnień władzy ustawodawczej i wykonawczej. Adw. Mikołaj Pietrzak, przewodniczący Komisji Praw Człowieka przy NRA, w przemówieniu nawiązał do ostatnich działań legislacyjnych, związanych z wyborem nowych sędziów i nowym ukształtowaniem Trybunału Konstytucyjnego oraz do zapowiadanej przez rząd reformy sądów powszechnych. Dodał, że działania te spotkały się z falą krytyki nie tylko środowisk prawniczych, ale i organizacji społecznych i mediów. Nie zabrakło też głosu adwokatury, która powołana jest do obrony praw i wolności obywatelskich. Na konferencji odczytano list ministra Zbigniewa Ziobry, skierowany do uczestników konferencji. Minister Sprawiedliwości wyraził, że dąży do powstania odpowiedniego systemu kontroli i równowagi wewnątrz trzeciej władzy.
Panel pierwszy poprowadziła adw. Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska, przewodnicząca Zespołu ds. kobiet przy NRA. Na początek głos zabrał dr hab. Ryszard Piotrowski, którego zdaniem władza suwerena jest radyklanie ograniczona przez samo istnienie konstytucji i przez prawo, z którego wywodzi się legitymacja sędziów do sprawowania władzy sądowniczej. W demokracji niezwykle ważne jest, aby sędziowie i system wymiaru sprawiedliwości byli bezstronni i niezależni od zewnętrznych nacisków i siebie samych, aby obywatele mieli pewność, że są sądzeni sprawiedliwie i bezstronnie – mówiła z kolei sędzia Sądu Najwyższego Katarzyna Gonera. Zdaniem Mirosława Wyrzykowskiego, sędziego TK w stanie spoczynku, napięcia i konflikty są stałym elementem życia publicznego. Obecny spór o Trybunał Konstytucyjny jest jednak poważniejszy, ponieważ zakres podmiotów włączonych w spór kompetencji konstytucyjnych jest szeroki: od parlamentu przez prezydenta, rząd po Trybunał Konstytucyjny.
Panel drugi prowadziła adw. Anna Mazurczak z Komisji Praw Człowieka przy NRA. W tej części jako pierwszy głos zabrał sędzia Waldemar Żurek z Sądu Okręgowego w Krakowie i Rzecznik Prasowy Krajowej Rady Sądownictwa, który mówił o wizerunku sędziego. Jako główny problem w komunikacji ze społeczeństwem, sędzia Żurek uznał język, jakim posługują się sędziowie. Jest on zbyt hermetyczny i niezrozumiały. Jego zdaniem, środowisko sędziowskie powinno wybrać grupę, która będzie umiała dotrzeć do mediów i społeczeństwa. O obecnej sytuacji Trybunału Konstytucyjnego mówił adw. dr hab. Szymon Byczko, przewodniczący Komisji ds. Postępowań Konstytucyjnych przy NRA. Jego zdaniem, w kwestii Trybunału Konstytucyjnego nie dojdzie do kompromisu politycznego, ponieważ brakuje wspólnego punktu wyjścia. Dr Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich, mówił o niezależności sądów i trybunałów w świetle międzynarodowych standardów praw człowieka. Kompromis może być jeden - dobro Konstytucji – podkreślał. Podziękował również NRA za to, że konsekwentnie uczestniczy w rozprawach przed TK i przedstawia opinie amicus curiae.
Panel trzeci moderowała adw. Małgorzata Mączka-Pacholak z Komisji Praw Człowieka przy NRA. Rozpoczęła go sędzia Anna Korwin-Piotrowska, wiceprezes Stowarzyszenia Sędziów Themis, która mówiła o nadzorze sądów. Następnie głos zabrała Barbara Grabowska-Moroz z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, która porównywała niezależność sądownictwa i niezależność prokuratury w świetle standardów Rady Europy. Powołując się na opinię Komisji Weneckiej stwierdziła, że prokuratura nie może mieć takiej samej niezależności jak sąd. Jej zdaniem jednak niezależność prokuratorska powinna zmierzać w pełnym wymiarze do takiej jaką mają sędziowie. Jej skuteczność będzie zależeć od osoby kierującej prokuraturą. Jako ostatnia głos zabrała dr Dagmara Rajska, Infopunkt przy Radzie Europy, która przedstawiła orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Wystąpieniom prelegentów towarzyszyła ożywiona dyskusja słuchaczy. Głos zabrali m.in. prof. Andrzej Wróbel, sędzia Stanisław Zabłocki, adw. Romana Orlikowska-Wrońska oraz adw. Czesław Jaworski.
Wszystkie wystąpienia można obejrzeć w zakładce Adwokatury na stronie You Tube.
