Artykuł 14 stanowi, że „Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej konwencji powinno być zapewnione bez dyskryminacji wynikającej z takich powodów, jak płeć, rasa, kolor skóry, język, religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn”.
Artykuł 14 nie ustanawia odrębnego prawa. Znajduje zastosowanie tylko w połączeniu z innym prawem przewidzianym w Konwencji (lub Protokołach dodatkowych, jeżeli zostały ratyfikowane). Może on jednak zostać naruszony, w związku z owym prawem, nawet jeśli to prawo jako takie nie zostało naruszone. Nota Bene Protokół dodatkowy nr 12 ustanawia samodzielne prawo posługując się taką samą terminologią co artykuł 14, dzięki czemu zakaz dyskryminacji powinien być bardziej powszechnie stosowany, przy czym nie został on jeszcze ratyfikowany przez wiele państw (zob. poniżej).
Katalog zakazanych podstaw dyskryminacji nie jest zamknięty: słowa „takich jak” oraz „bądź z jakichkolwiek innych przyczyn” wskazują, że lista ma jedynie charakter ilustratywny. Trybunał uznał również za zakazane podstawy dyskryminacji, przykładowo, sprzeciw sumienia, niepełnosprawność, pochodzenie pozamałżeńskie i orientację seksualną, i może do tej listy dodać kolejne.
Dyskryminacja z niektórych przyczyn jest trudniejsza do uzasadnienia niż z innych: chociaż wszystkie zakazane podstawy dyskryminacji są istotne, Trybunał uznał, że szczególnie ważkich powodów będzie wymagało uzasadnienie dyskryminacji ze względu na płeć, orientację seksualną, rasę, kolor skóry, narodowość (z wyjątkiem kwestii związanych z imigracją), pochodzenie pozamałżeńskie i wyznanie.
Czym jest dyskryminacja? To traktowanie ludzi w analogicznych sytuacjach różnie, lub ludzi w odmiennych sytuacjach tak samo, bez obiektywnego i logicznego uzasadnienia. Tak więc, nie wszystkie przypadki odmiennego traktowania stanowią dyskryminację. Przykładowo, więzień i wolny człowiek nie są w analogicznej sytuacji, więc ich odmienne traktowanie może być uzasadnione. Aby zilustrować dwie najczęstsze konfiguracje: gdy lesbijce nie pozwolono adoptować dziecka wyłącznie z powodu jej orientacji seksualnej, podczas gdy zezwolono na to innym osobom niezamężnym, doszło do naruszenia (osoby w analogicznej sytuacji traktowani inaczej) (EB v. France). Odwrotnie, gdy świadkowi Jehowy, który został skazany za odmowę noszenia munduru, odmówiono prawa do zatrudnienia jako księgowemu z powodu uprzedniego skazania, także doszło do naruszenia, ponieważ, mimo skazania za drobne przestępstwo, został on potraktowany tak samo jak ludzie w bardzo odmiennej sytuacji, z wyrokami za nierzetelność i oszustwa (Thlimmenos v. Greece).
„Obiektywne i rozsądne uzasadnienie”: Trybunał, poprzez orzecznictwo, rozwinął tę koncepcję podobnie do dozwolonych wyjątków z drugiego akapitu artykułów 8-11: ciężar dowodu, aby wykazać istnienie uzasadnienia [dla takiego samego lub odmiennego traktowania], które musi także być stosowane proporcjonalnie, spoczywa na państwie (por. pkt. 73-75 powyżej).
Istotne jest aby funkcjonariusze państwowi uprawnieni do stosowania środków przymusu (np. policja lub siły zbrojne) unikali przemocy motywowanej dyskryminacją, gdyż jest to szczególnie poważne. W przypadku napaści przez policję na osobę pochodzenia romskiego podczas starć na tle rasowym na terenie wioski, Trybunał stwierdził naruszenie, ponieważ istniały dowody, że ów atak miał miejsce na tle rasowym (Stoica v. Romania). W innej sprawie, w której dwóch romskich poborowych zostało zastrzelonych przez policję Trybunał nie stwierdził naruszenia artykułu 14 w związku z artykułem 2, ponieważ nie było wystarczających dowodów wskazujących na działanie na tle rasowym, ale stwierdził naruszenia proceduralnego obowiązku państwa do przeprowadzenia wnikliwego śledztwa w sprawach dotyczących użycia przez funkcjonariuszy przemocy, która mogła być motywowana dyskryminacją (Nachova v. Bulgaria). Tolerowanie przez państwo stosowania przemocy motywowanej dyskryminacją przez osoby prywatne może również stanowić naruszenie, jak w sprawie w której zgromadzenie jednej grupy religijnej zostało brutalnie zaatakowane przez zwolenników innej, a władze odmówiły interwencji w celu powstrzymania ataku i były obojętne w kwestii ścigania sprawców (97 members of the Gldani Congregation of Jehovah's Witnesses and 4 others v. Georgia).
Dyskryminacja pośrednia ma miejsce wówczas, gdy powszechnie obowiązujące przepisy prawa lub praktyka mają nieproporcjonalnie negatywny wpływ na członków danej grupy, nawet jeśli nie były one podyktowane dyskryminacją. Zatem, stwierdzono naruszenie gdy nieproporcjonalnie duża liczba dzieci z pewnej grupy etnicznej została wysłana do szkół specjalnych dla uczniów z trudnościami edukacyjnymi, choć polityka miała zasięg ogólny. Problem był z tym, jak owa polityka była stosowana (D.H. and Others v. the Czech Republic).
Dyskryminacja ze względu na jedną z przyczyn określonych w artykule 14 lub przez sam Trybunał może pojawić się w prawie każdym przypadku, w którym urzędnicy mają do czynienia z petentami, w odniesieniu do obszarów wchodzących w zakres praw i wolności chronionych Konwencją. Niezwykła ostrożność i czujność są potrzebne wszystkim urzędnikom, aby powstrzymywali się od odmiennego traktowania, które stanowi dyskryminację.
PROTOKÓŁ nr 12
Protokół ten powtarza zakaz dyskryminacji językiem tożsamym z tym, jakim posługuje się artykuł 14 Konwencji, jednakże z tą istotną różnicą, że czyni z niego samodzielne prawo, nie związane z zakresem innych praw chronionych Konwencją. Do tej pory relatywnie niewiele państw jest jego stronami i niewiele spraw w tym przedmiocie zostało osądzonych, zatem trudno jest dać wskazówki na temat jego potencjalnego oddziaływania.
