Komunikacija mashkar e individualcura, sastimaskere profesionalcura thaj sastimaskere autoritetura
O nanipe adekvatno komunikacija mashkar e pacientura thaj e sastimaskere profesionalcura shaj te kerel phareder e sama vash o paciento thaj e khetanutne decizijako anibe. Kodo rodel atencija te promovirinel pes duje-dromengo dijalogo thaj zora katar e sastimaskere profesionalcura thaj autoritetura te arakhen lacheder drom sar te aven pasheder dzi pe manusha.
Konteksto
I lacheder komunikacija mashkar e individualcura, sstimaskere profesionalcura thaj sastimaskere autoritetura shaj te lacharel e situacija. Shaj te azhutil te vazdel pes o pachaibe ande publikane institucije thaj te arakhen pes e dzivdipena (te phena, kana isi publikani sastimaski kriza, I lachi komunikacija savi si transparentno shaj, te inicirinel e publikane sastimaskere kerimata).
Kreiribe thana vash lachi komunikacija thaj laco dijalogo mashkar e pacientura thaj sastimaskere profesionalcura si kleja, te sigurinel pes kaj vi soduj opcije vash sama thaj I dendini sama si ahaljovdine, relevantno thaj adoptirime pe pacientongo trajo/dzivdipen. I komunikacija trubuj te ovel phutardini thaj vilestar, pe kodo so dzanel pest haj so na, te ovel onzistentno, simplo thaj te shaj te ahaljovel pes, sar vi te ovel empatichno.
I vuzuhi/klaro thaj participatorno (duje-dromengi) komunikacija zurarkerela e manushen (vi e grupen, vi e komuniteton) te phenen so si lenge mishto/lacho. Kodo rodel te arakhel pes khetanutni chib, alavengo/vorbengo haljovipe, konceptija, shajipena te rodel pest e klarificirinen pes e phuchimata thaj pe jekh vrama, te del pes palpale pe kadala phuchimata.
O komunikacijako stilo so isi e manushe savo so del sama/grizha, si pashe phangolo e lacheder pacientosko korkorutno menadziribasar thaj zurarkeribasar. E pacientosko samakoro haljovibe thaj pachaibe an korkori peste shaj te kerel bareder e impakto katar e komunikacija so kerela pes e manushesar so del i sama.
E sastimskere autoritetura trubj te arakhen o majlacho drom, sar te avn dzi pe sa e manusha, specijalno kadalen so arakhena pes an dukhavdine situacija thaj kadalen so si but phareste te avel pes dzi lende, sar so si e bikhereskere mansha, e digitalno teljardine manushen thaj kadalen so isi mobilno restrikcije.
Pharipena
Tele-upre ande Europa, 15% e manushendar phenen kaj isi olen pharipena te haljoven so o sasljari/doktoro phenel olenge, 18 % manushen isi pharipa ano gindipa pe kodo si vaj na, kodi informacija doktorestar aplikabilno vash varekasko trajo, thaj 28 % manushendar isi olen pharipena te ahaljoven e liloren so dzana khetane e medicinakere drabencar . Kadala pharipena klaro sikavena o disbalanso mashkar e individualcongere kompetencije thaj komunikacijakere stilon, so isi kodolen so si ande sastimasko sistemo thaj e sastimaskere autritetura. Shaj e doktoren isi komunikacije pe jekh ucheder nivelo. Sar te si, kodo so e doktorengi buchi ovel sa bareder thaj kodo so naj dosta doktorura ande Europa, shaj kerena impakto upral o efektiviteto pe komunikacija mashkar e individualcura, sastimasko sistemo thaj sastimaskere autoritetura.
E pharipena ande komunikacija thaj kodo so naj jekh khetanutni chib, vaj vorbisaribe diferentno/ververeder chiba, vaj alava/vorbi so nshti te haljoven pes, si bariere vash efektivno/lachi komunikacija mashkar e pacijentura thaj kadala so dena e informacija.
E pharipena ande komunikacija shaj te dikhen pes specijalno kana e paciente isi kompleksno komunikacijakere trubujimata save so trubuj lacheder te len pes ani godzi. Arakhibe ververeder droma vash komunikacija, na numa komuniciribe alavencar/vorbencar thaj mujeski komunikacija, si but importantno/mhat/vazhno.
Medicinakere alava, sar so si riskosko koncepto, thaj medikalno zhargono so si vakerdino e sastimaskere profesionalcondar vaj si printime ande materijalura, butivar rezultirinena kodolesar so e pacijentura bilaches ka haljovne e informacijen, vaj ka nashti te haljoven olen. Vi i limitirimi vrama vash e dikhiba/arakhipena shaj te anen dzi pe kodo ma te ovel pes vrama vash buteder phuchipena thaj dijalogo, so si integralno kotor e procesostar vash deibe thaj leibe sama/grizha. I situacija si phareder kana vorbisaras vash e manusha saven so isi javereder pharipena vaj disabilitetura saven so naj shajipena te keren komunikacija e sastimaskere profesionalconcar, generalno dikhindoj.
Akcije
I vuzhi/klaro komunikacija si funda/baza e manushenge te haljoven thaj te keren diso e sastimaskere informacijasar. Bizi te dikhel pes o nivelo kotar e sastimasko dzanlipe, si importantno e sastimaskere buchara te sigurinen kaj e pacientura ahaljile e informacija so von dena olenge.
Te ovel i komunikacija efektivno thaj lachi mashkar e individualcura, sastimaskere profesionalcura thaj sastimaskere autoritetura, e manusha trubuj te dzanen korkori pengere sastimaske kondicije, thaj e komunikacija te phanden pengere sakodivesoskere trajosar. E sastimaksere sistemura trubuj te sigurinen kaj lengi komunikacija si vuzhi/klaro thaj transparentno, kaj resen e manusngere trubujimata, leindoj vi kodolen so isi olen kognitivno pharipena vaj nashti ahaljoven e javereski chib. E instrumentura vash lacheder interakcija thaj komunikacija lela vi e Communicate for All, Ask Me 3®/Komuniciribe Savorenge, Phuch Man3, Teach-Back thaj e Principon vash e Chib (teleder).
Individualcongere trubujimata:
E sistemon isi responsibiliteto te:
te oven informirime kaj isi olen hakaj vash komunikacija, so ka ovel lachi vash olengo kapaciteto thaj haljovipe;
dzanlipe vash olengi sastimaski kondicija thaj shajipe te haljoven pes e relevantno konceptura so phenen e profesionalcura, thaj so phenel pes ande printime materijalura;
dzanlipe te komunicirine vuzhes (vi online) thaj te roden klarifikacija;
shajipe te arakhen sode si adekvtno i sama thaj kobor, kotar personalno perspektiva, shaj kadala instrukcije thaj decizije shaj te len than an lengo sakodivesesko trajo thaj ande praktika.
adaptiribe transparentno thaj phutarde droma vash komunikacija, sar vi o bisiguriteto phanlo e sastimaskere rizikoncar;
keribe thana vash komunikacija savi so lela ani godzi e specijalno komunikacijakere trubujimata thaj e pacientongere kulturno avipa, deindoj olenge profesionalno translatoren vaj te trubuj olenge, vi kulturakere medijatoren;
te shaj te aven dzi pe digitalno eHealth/eSastipe thana thaj servisura manushenge save nisi vavereder komunikacijakere trubujimata, te keren olenge arakhiba muj-ko-muj mashkar lende;
ma te phenen medikalno zhargono vaj phare alava/vorbi (khetanutni chib te ovel) an lengi komunikacija;
te del treningo vash sastimaskere profesionalcura vash nekobor droma sar te komunicirinena e pacientoncar saven so isi vaj naj olen, kompleksno komunikacijakere trubujimata, thaj te komunicirinen pe digitalno trujalipa, te shaj e decizijako keribe te ovel khetanes kerdini.
O etabliribe/keribe “Jekhin vash Pacientongi Edukacija pe Leibe Draba” si misal vash lokalno dzanlimasko projekto ande Şanlıurfa Trening thaj Rodljarimasko Hoshpitali ande Anatolijako region ande Türkiye.
Cilo thaj objektivura:
Te sigurinel pes korektno leibe draba thaj efektivno rezultatura tretmanostar vash e pacijentura save pashljon ano hoshpitali thaj savenge dena pes e draba/medikamentija.
Target grupa:
Sa e pacijentura, leindoj kate vi e chaven (thaj lengere dajen vi daden) save si teli tretmano.
Metodo:
Kana ka dikhljarel pes o paciento, o doktori shaj te del ole medikamentura vash o pacijento. Kodoleske, e pacijentura bichavena pes ki “Jekhin vash Pacientongi Edukacija pe Leibe Draba” kote so e manusha keren buchi teli farmacistongi supervizija/kontrola. I Jekhin, savi so arakhela pes ko centralno kotor hoshpitalostar, vash lokheder avibe dzi pe leste, sicharel e pacienton sar te len pengere draba/medikamentura. E pacientura saven so isi hronichno nasvalimata trubuj te aven ande Jekhin sostar, olenge shaj t del pes ‘medikalno reporto’ kotar doktori specijalisto savo so dela shajipe e lokalno doktora te shaj te den recepto vash kadala draba thaj kadalesar, shaj ma te aven sako dzives ande hoshpitalo.
O sistemo te informirinen pes e pacijentura dijagnostirime nasvalipasar sasa aktivipa so astardas pe avgune 2000-tone bersha, sar kotor e avgune planestar vash o kansero. Kadale sistemosko cilo/resarin (so dela palpale ko pacientongo rodipe te kerel pes olencar generalno arakhiba) si te del e pacientonge lacheder kondicije (thaj lengere familijenge) kana ka oven informirime vash e dijagnoza thaj propozirime tretmano. Kodo sistemo dela suporto vash kodo te ikerel pes dzi pe propozirimo tretmano thaj strategije te adaptuil pes o nasvalimata. Bazirimo si upral i provizija katar e vuzhi thaj lachi informacija savi so ka respektuil e paciente thaj oleskere mangipa, so anela dzi pe realno suporto.
Target grupa:
Sa e pacientura kanserosar si targetirime sistemostar, astarindoj katar e inicijalno dijagnoza, astariindoj e avgune histologikane dijagnozastar dzi ko nasvalimasko konfirmiribe.
Metodo:
O sistemo si centririmo hochpitaloste thaj isi ole shtar faze:
pacientosko informiribe vash i dijagnoza thaj propozirimo nasvalimasko tretmano;
te ovel pes e pacientosar thaj te arakhen pes oleskere/olakere trubujimata;
legaripe/avipe dzi pe azhutimaski grizha (specijalno kana trubuj te ikerel pes o fertiliteto);
koordinacija mashkar o foro kote so trajil o paciento thaj o hoshpitali.
E pacienteske den apes buteder dokumentura save so ka achutin ole/ola te phirel trujal o sastimasko sistemo, sar so si e shajipena vash personalizirimi grizha an kodo phiripe, leindoj kate e tretmanoskere nivelura thaj e droma, kote thaj ko kobor chaso te ovel, informacija vash azhutimaski grizah thaj lista kontaktoncar.
O sistemo si bazirime upral e multidisciplinarno sama/grizha, majangle leindoj kate e doktoren thaj paramedicinakere manushen. O Nacionalno Instituto vash Kansero publicirindas rekomandacije thaj legarimaskere lilore te azhutil te pe ko keribe than thaj profesionalno sistemo. E hemime profesionalcura (vi e hoshpitalura vi e privatno prakticionerija) lena ad hoc edukacija pe kontinuiteto.
O sistemo evoluirindas e planencar vash o kansero, leindoj ani godzi e samaki/grizhaki diversifikacija (bareder rola pe agjare vakerdini "foro/diz" medicina) thaj e situacijen pe varesave grupe, sar so si e chavore thaj e manusha intelektualno pharipencar.
Efekto:
O sistemo vash informiribe e pacientongo saven si dijagnosticirime o nasvalipa, si implementirime pe sa e sastimaskere khera save si autorizirime te den tretmano vash o kansero. Olaki organizacija se vakerdini ande Nacionalno Kanser Instituteskere legarimaskere lila thaj si identichno pe sasto them. E sistemoski implementacija si jekh katar e transverzalno kondicije pe save so, sa e sastimaskere khera musaj te aplicirinen e kanseroskere tretmanon.
Dodendino kuchipa:
E sistemosko dodendino kuchipa pashljol upral e provizija kotar vuzhi thaj lachi informacija savi so respektuil e pacienten thaj olengere mangipena, so legarela dzi pe chachuno multidisciplinarno azhutipe. O fakti kaj sasa buhljardo trujal sasto them, dzaindoj pala referentno sistemo, si o majbaro kuchipe.
o nadzanipe laches e fransikane chibja, e pacientonge so phiren pe medikalno konsultacije, kerena pharipe te aven dzi pe kvalitetno sama. O promoviribe haljovipe mashkar e sastimaskere profesionalcura thaj e pacientura anela dzi pe:
lokheder vi lacheder avipe dzi pe prevencija, skriningo thaj medikalno grizha;
reduciribe pe narelevantno, chitrubujutne thaj kuch egzaminacije;
zurarkeribe e personaki autonomija thaj respekto vash oleskere vaj olakere hakaja (informacija, konfidentiteto, slobodno thaj informirimo konsento).
Kodoleske, o cilo sit e del pes e sstimaskere profesionalconge o shajipe te len translatorura.
Target grupa:
Sa kadala manusha so na dzannen mishto i chib kotar o Utar-Istikano region thaj sa e privatnikane doktora thaj medikalno pheja so bijankerena so shaj te oven kontaktirime olendar.
Metodo:
E privatnikane prakticionerija thaj medikalne pheja so bijankerena ano Utar-Istikano region shaj te roden, pe telefono (thaj/vaj ko than) translacijakere servisura kotar e Agence Régionale de Santé via akharimo tenderonge. Te keren kodo, majangle trubuj te registruin pes ki shema savi so dela 185 chiba. E profesionalconge si dendino legarimasko lil, so akharela olen, angleder te keren penge preparacije vash konsultacijevi pe hramosardi forma, te shaj te optimizirinel pes e translatoreski kontribucija. Kodo translacijako serviso si bilovengo vi e profesionalconge, vi e pacientonge. E translatorura musaj te ikeren pes dzi pe profesionalno garavipe/navakeribe javerenge.
Efekto:
O translatoro so vorbisarel e pacientoski chib, shaj pala o rodibe e profesionalcostar, te avel vash 5 minutura, vi ma te si teli programo.
Dodendino kuchipa:
Sar so sasa vakerdino upreder, o avipe dzi pe profesionalno sastimaski translacija azhutil te promovirinel pes kvalitetno avipe dzi pe dzi pe sama vash kadala so chi hacharen i chib mishto, thaj olengi lacheder integracija ano sastimasko sistemo. I translacija pala telefono, azhutisarel pes lokheder avipe dzi pe kasavo serviso tthaj te reducirinel pes o teritorijalno dispariteto.
Mapiribe pe lingvistikane thana kerela pest e shaj te dikhel pes sar e manusha navigirinena/phiren ko sastiaskere sistemura thaj te lacharel pes sastipaskere sistemongo trujalipa.
Target grupa:
Kodo si instrument vash e sastimaskere buchara, menadzerura, kadala so keren decizija, te shaj te lacharen pes e servisongoro dizajno thaj te ovel lokheder kadalenge so lena e servison.
Metodo:
O leipe e lingvistikane analizako sar dijagnostika, e relevatno phuchipena sja te len vi:
sode thaj pe save chibja sikavena pes ande hramovipa pe znakura ande specifikane publikane thana?
si kadala hramovipa monolingvalno, bilingvalno, multilingvalno thaj pe save kombinacije sikavena pes e chibja?
lena pes diferentno chiba vash diferentno bucha thaj ande diferentno domenija?
pe save forme sikavena pes e znakura/hramovipa (table anonsenge, trafiko znakura, bilbordura, pe boltengire vitrine, posterura, flagura, banerura, grafitija, meniura, gada harne bajencar, Facebook, Twitter, Instagram, Blogs, Websites)?
so si e chabjasa thaj lakere normativencar: ortografija, konvencije vash vasthramovipe, leksikonura, sintaksa, edukacijako nivelo?
Avutno phundro ka kerel horder analize thaj znakongo interpretiribe. Dikhindoj so horeder e znakura shaj te sikaven thaj den eksplanacija, phenel pes vi indeksiteto. E egzamplura lena o dikhipe vash i nakhli vrama (misal, produkcijakere kondicije), o avutnipe (misal, e akceptuibaskere kondicije), thaj akanutnipe (misal, pe specifikane thana kote so chivena pes e znakura mashkar e vaver znakura).
Efekto:
Lingvistikane pejsazhongo mapiribe si drom te dikhen pes e semiotikane znakura ande publikane thana thaj te studirinel pes sar i chib lela vaj na lela e manushen ande komunikacija thaj sasti participacija ande societa thaj societakere kontekstura.
Figure : Example of linguistic landscapes - signposting in hospitals
Cilo thaj objektivura:
