Türk mahkemelerindeki idari davaların çok sayıda olması, mahkemelerin davaları Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6(1) Maddesi uyarınca makul sürede görebilmesi önünde engel teşkil etmektedir. Bu hususa yönelik olarak, dört toplantıdan ilki olarak “Pilot Yargılama Usulünün Değerlendirilmesi” hakkında çevrim içi bir toplantı 27 Mayıs 2021 tarihinde gerçekleştirildi. Toplantının amacı; aynı sebebe bağlı, birbirine emsal teşkil edecek olan çok sayıdaki davalar bakımından hızlı ve birbiriyle uyumlu kararlar verilmesinin sağlanmasına ilişkin etkin bir usulün uygulanması ve bu suretle idare mahkemelerindeki dosya sayıları ve yargılama süresini azaltmaya yönelik olarak pilot karar usullerinin ve uygulanan yöntemlerin incelenmesi ve analiz edilmesiydi.
Bu amaçla toplantıda, öncelikle aynı temel neden kaynaklanan benzer davalarda uygulanmak üzere bir çözüm bulmak için seçilen bir veya birden çok dava ilişkin olarak bir karar verilmesiyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından uygulanan pilot karar usulü incelendi. Buna ek olarak, Fransa idari yargı sisteminde kullanılan benzer bir usul de Türkiye için özel olarak tasarlanan bir modelin geliştirilebilmesi amacıyla ele alındı.
Toplantı; akademisyenler, yargı mensupları ve AİHM Yazı İşleri Müdürlüğü, Fransız Danıştayı (Conseil d’État), Danıştay, Anayasa Mahkemesi, Hâkimler ve Savcılar Kurulu, Adalet Bakanlığı ve Bölge İdare Mahkemeleri ile Pilot Mahkemelerin başkanları ve üyeleri de dâhil olmak üzere yüksek mahkeme mensuplarının paylaştığı deneyimlere dayanarak mevcut örnekler ve olası çözümlerin tartışılması için bir platform sağladı.
Anayasa Mahkemesi Genel Sekreteri Sayın Murat Şen ve Danıştay Üyesi Sayın Yalçın Ekmekçi’nin açılış konuşmalarının ardından, Anayasa Mahkemesi Başraportörü Sayın Murat Azaklı ve Danıştay Tetkik Hâkimi Sayın Seran Karatarı Köstü Türk idari yargı sisteminde olası bir pilot karar usulünün önemi hakkında bilgi verdi. Toplantı AİHM Yazı İşleri Müdürlüğünden Kıdemli Hukukçu Sayın Hüseyin Hezer’in yanı sıra Doç. Dr. Nilay Arat ve Prof. Dr. Murat Sezginer’in grup davalara ilişkin değerli katkılarda bulunduğu sunumlarla devam etmiştir. Öğleden sonraki oturum, Fransız Danıştayı Bölüm Başkan Yardımcısı Sayın Christine Maugüé’nin Fransız sistemindeki yargısal görüş (Avix Contentieux) ve davaların birleştirilmesi (Junction d’affaires) usullerinin işeyişine ilişkin sunumlarının ardından Danıştaydan Sayın Yalçın Ekmekçi’nin uluslararası modelin incelenmesi ve Türk idari yargı sisteminde grup davalar usulünün uygulanmasının değerlendirilmesi hakkındaki sunumu ile devam etti.
Anayasa Mahkemesi temsilcileri gelecekteki istişare toplantılarına katılım ve katkıda bulunmaya yönelik iradelerini beyan etmiştir ve AİHM Yazı İşleri Müdürlüğünün sonraki toplantılara da katılması ve toplantı serisi tamamlanmadan önce Türk paydaşların sunacağı olası tavsiyeler ve/veya taslak uygulama planı hakkında görüşlerini paylaşması beklenmektedir.
“İdari Yargının Etkinliğinin Artırılması ve Danıştayın Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi” Ortak Projesi Avrupa Birliği, Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Konseyi tarafından ortaklaşa finanse edilmekte ve Avrupa Konseyi tarafından yürütülmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı, Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü, projenin nihai faydalanıcı kurumudur. Projenin sözleşme makamı Merkezi Finans ve İhale Birimidir.
