“Anayasa Mahkemesinin Temel Haklar Alanındaki Kararlarının Etkili Şekilde Uygulanmasının Desteklenmesi” AB-Avrupa Konseyi Ortak Projesi kapsamında toplumsal cinsiyet eşitliğinin anaakımlaştırılması istişare toplantısı sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla 1 Şubat 20221 tarihinde çevrim içi olarak gerçekleştirilmiştir.
Toplantıya danışman Zehra Tosun, Yasemin Öz (KaosGL), Oya Aydın ve İlknur Üstün (Kadın Koalisyonu), Şehlem Kaçar ve Burcu Uçuran (Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği) Gülriz Uygur ve Nadire Özdemir (Toplumsal Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği), Ezel Buse Sönmezocak (Kadının İnsan Hakları – Yeni Çözümler Derneği ve Kadın Koalisyonu), Ulaş Karan – (Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Merkezi), Umut Rojda Yıldırım (Sosyal Politika, Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği -SpoD), Av. Huriye Karabacak ve Proje ekibi katılım sağlamıştır.
Bu ilk toplantı, toplumsal cinsiyet meselesinin farklı yönlerinin Türk adalet sisteminde nasıl ele alındığının tartışılmasına olanak sağlamıştır. Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet davalarına kadın hâkimlerin atanması, idari/yargı organlarının Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) kararlarını kadın meseleleriyle ilgili davalarda uygulama konusundaki isteksizlikleri gibi uygulamaya ilişkin konuların yanı sıra, LGBTI+ haklarının savunulması ve bu konudaki dava süreçlerinde yaşanan çeşitli zorluklar (AYM'ye yapılan birçok bireysel başvurunun kabul edilemez olduğu gerekçesiyle reddedilmesine istinaden) gibi konular tartışılmıştır. Polise veya derece mahkemelerine yapılan toplumsal cinsiyete dayalı şiddet başvurularının sayısı hakkında yeterli bilgilerin olmamasından dolayı toplumsal cinsiyete dayalı şiddet veya toplumsal cinsiyet eşitliği ile ilgili diğer konulara ilişkin mevcut verilerin olmamasının da bu alanda karşılaşılan önemli sorunlardan biri olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca, genel olarak mali sıkıntılar ve kapasite geliştirme zorluklarıyla karşı karşıya olduklarından, AYM kararlarının izlemesini ve takibini eksiksiz ve etkili şekilde gerçekleştirmede STK’ların gücünün sınırlı olduğu belirtilmiştir.
Sorunlar ve boşluklar tespit edildikten sonra, çözüm önerileri tartışılmıştır. Davaların reddedilmesine sebep olan ve AYM'ye de ek iş yükü yaratan basit hataların önlenmesi için avukatların kapasitelerinin geliştirilmesi, derece mahkemelerinin AYM kararlarını bağlayıcı olarak görmesinden dolayı AYM içtihatlarındaki tutarsızlıkların iyileştirilmesi yoluyla Türkiye'deki yargı uygulamalarının değiştirilmesi, sadece dava kararlarına ilişkin bilgilere erişmek için değil, AYM içtihatlarının tutarlılığını izlemek amacıyla da bir veri tabanı oluşturulması, AYM kararlarından yola çıkarak TBMM'nin ilgili kanun hükümlerini değiştirme önerisinde bulunup bulunmadığı ve AYM kararlarına uymayan hâkimlere herhangi bir yaptırım uygulanıp uygulanmadığının araştırılması gibi bir dizi çalışma ve faaliyet önerisinde bulunulmuştur.
Proje kapsamında, etkinlik ve eğitim faaliyetlerinin konu ve içeriklerinin belirlenmesinde yol gösterici olacak ve ilgili proje paydaşlarının da katkı sağlayacağı bir toplumsal cinsiyet analizi raporu hazırlanacaktır.
