About the CPT

URL: https://www.coe.int/en/web/cpt/about-the-cpt_TR

AİÖK hakkında kısa bilgiler

İşkencenin ve Gayrıinsani ya da Küçültücü Ceza Veya Muamelenin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesi

Avrupa’da, özgürlüklerinden yoksun bırakılmış insanlara karşı kötü muamelenin önlenmesi

AİÖK özgürlüklerinden yoksun bırakılmış insanların nasıl bir muameleye tabi tutulduklarını değerlendirmek üzere gözetim yerlerine ziyaretler düzenlemektedir. Gözetim yerleri, ceza ve ıslahevleri, polis karakolları, yabancı uyruklu mültecilerin tutulduğu merkezler ve psikiyatri hastaneleri, sosyal bakımevleri vs. gibi yerleri içermektedir.

Sözleşme uyarınca, AİÖK heyetlerinin gözetim yerlerine sınırsız erişim ve buralarda herhangibir kısıtlamaya tabi olmaksızın dolaşma hakları vardır. Özgürlüklerinden yoksun bırakılan kişilerle özel görüşme yapabilirler ve bilgi verebilecek konumda olan herkesle serbestçe iletişim kurabilirler.

AİÖK her ziyaretten sonra ilgili Devlete ayrıntılı bir rapor gönderir. Bu raporda AİÖK’nin bulguları, önerileri, görüşleri ve bilgi istekleri yer alır. AİÖK aynı zamanda bu raporda ele alınan konularla ilgili ayrıntılı bir cevap da talep eder. Bu raporlar ve verilen cevaplar, ilgili Devletlerle oluşturulan sürekli diyaloğun da bir parçasıdır.

AİÖK’nin açık şekli, “Avrupa İşkencenin ve İnsanlıkdışı veya Onurkırıcı Muamelenin veya Cezanın Önlenmesi Komitesi”dir. Burada iki konu vurgulanmaktadır: birincisi, Avrupa’yı kapsaması, ve ikincisi de sadece “işkence”yi değil, “insanlık dışı veya onur kırıcı muamele ve ceza” olarak nitelendirilebilecek tüm durumları kapsamasıdır.

Bir ziyaretler sistemi

Ziyaretler genellikle birkaç AİÖK üyesinden oluşan heyetlerce gerçekleştirilir ve heyet mensuplarına Komite’nin Sekreteryası ve gerektiğinde uzmanlar ve tercümanlar eşlik eder.

AİÖK heyetleri düzenli aralıklarla ziyaretler düzenlediği gibi (genellikle dört yılda bir), gerekli durumlarda ilave “ad hoc” ziyaretler de yapabilir.

Komite ziyaret düzenleme niyetini ilgili Devlete bildirmek zorundadır. Bildirimden sonra AİÖK heyeti özgürlüklerinden yoksun bırakılmış insanların bulunduğu herhangi bir yere, herhangi bir zamanda gidebilir.

İşbirliği ve gizlilik

İşbirliği ve gizlilik ilkeleri AİÖK’ni oluşturan uluslararası sözleşmede yer almaktadır.

Ulusal makamlarla işbirliği AİÖK’nin çalışmalarının en can alıcı noktasıdır, çünkü amaç bir Devleti yapılan istismarlar nedeniyle kınamaktan ziyade, özgürlüklerinden yoksun tutulan kişilerin korunmasıdır.
AİÖK’nin çalışmalarının bir başka özelliği de gizliliktir: Komitenin bulguları, raporları ve hükümetlerin verdiği cevaplar ilke olarak gizlidir. Ancak, AİÖK’nin çalışmalarıyla ilgili pek çok husus kamu alanında yer almaktadır.

Yayınlar

Devlet AİÖK’nin raporunun, kendi cevabıyla birlikte yayınlanmasını isteyebilir. Şu ana kadar, Devletlerin çoğu söz konusu raporların yayınlanması yolunu tercih etmişlerdir.
Eğer bir ülke işbirliğinde bulunmaz ve Komite’nin tavsiyeleri ışığında gerekli iyileştirmeleri yapmayı reddederse, AİÖK bir kamu açıklaması yapmaya karar verebilir
Ayrıca, AİÖK her yıl genel bir faaliyet raporu hazırlar ve yayınlar.

AİÖK’nin yapısı

AİÖK’nin üyeleri, çeşitli mesleklerden gelen bağımsız ve tarafsız uzmanlardır. Örneğin, aralarında avukatlar, tıp doktorları ve cezaevi ve emniyet kuvvetleri konularında uzman olan kişiler bulunmaktadır
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi her ülkeyi temsilen bir üye seçer. Ancak üyeler görevlerini Devlet temsilcileri olarak değil, bireysel yetenekleri çerçevesinde yürütürler. Komite üyelerinin tarafsızlıklarını daha da güvence altına almak üzere, “ulusal” üyeler kendi ülkelerine düzenlenen denetim ziyaretlerine katılmazlar.
AİÖK Sekreteryası Avrupa Konseyinin bir parçasını oluşturur.

Ön Bilgiler

AİÖK, Avrupa Konseyinin 1989 yılında yürürlüğe giren, İşkencenin ve İnsanlık Dışıya da Onur Kırıcı Ceza Veya Muamelenin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesi uyarınca kurulmuştur.
AİÖK Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin, “Hiç kimse işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye tabi tutulamaz” şeklindeki 3. Maddesine dayanır.
AİÖK bir soruşturma kurumu olmamakla birlikte, özgürlüklerinden yoksun bırakılmış insanları işkenceye ve diğer tür kötü muameleye karşı korumaya yönelik yargı dışı bir mekanizma sağlamaktadır. Böylece Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin yargı görevini tamamlamaktadır.

Onay

Sözleşme bugüne kadar Avrupa Konseyi’ne üye 46 Devlet tarafından onaylanmıştır.
Sözleşme Avrupa Konseyi üye ülkelerinin imzasına açılmıştır. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, üye olmayan ülkeleri de sözleşmeyi imzalamaya davet edebilir.