Manushaqe Puto ve diğerleri v. Arnavutluk | 2012

Komünizm rejiminde topraklarına el konulan ailelere milyonlar ödendi

…Komisyon’un [eski sahipler] lehine verdiği nihai ve uygulanabilir kararlar 15 ile 17 yıl arasında değişen sürelerde uygulanmadan kaldı.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Hükmü, Aralık 2012

Davaya ilişkin genel bilgiler

Arnavutluk’ta özel mülkiyetin yasaklandığı eski komünist rejim altında birçok aile topraklarını kaybetti.

Komünizmin çöküşünün ardından kurulan birçok komisyon yapılan binlerce toprak iddiası başvurusunu tanıdı ve toprakların sahiplerine tazminat ödenmesi gerektiğini kararlaştırdı.

Ancak ardından hiçbir şey olmadı.

Bazı insanlar topraklarının bir kısmını -henüz işgal edilmemiş kısımlarını- geri aldılar ama geri kalan kısmı için kendilerine tazminat ödenmedi. Bazıları hiçbir şey almadılar.

Bu ailelerden biri olan Putos ailesi yetkili makamlara sayısız mektup yazdı ama hiçbir resmi yanıt almadı. Yıllarca hak ettikleri tazminatı almak için beklediler.

Putos ailesi diğer davacılarla -aileler ve bireyler- birlikte adalet için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurdular.

 

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Kararı

Avrupa Mahkemesi Arnavutluk’un davacıların mülkiyet hakkını ihlal ettiğine ve onlara adil yargılanma hakkı tanımadığına hükmetti.

Bu, mahkemenin bu konuda Arnavutluk aleyhine verdiği ilk karar değildi.  Arnavutluk hükümeti sorunu çözmeye çalışmak üzere bir takım değişiklikler yapmış olsa da mahkeme, mevcut maddi tazminat ödeme planı da dahil olmak üzere bu önlemlerin kusurlu oldukları kanaatindedir.  İddia sahiplerinin kendi ülkelerinde adalete erişmeleri için hiçbir yol kalmamıştı.

Mahkeme başvuranların uğradıkları hasar için topluca yaklaşık 3 milyon Euro tazminat ödenmesine karar verdi.

Arnavutluk’taki diğer insanlardan gelen düzinelerce benzer şikayetlerle karşı karşıya kalan mahkeme yaygın sorunları ele almanın bir yolu olan “pilot karar” prosedürünü kullandı.  Mahkeme Arnavutluk hükümetinin 18 ay zarfında etkili bir tazminat ödeme planı hazırlaması konusunda ısrar etti.

Takip

Arnavutluk davacıları Avrupa mahkemesi kararının gerektirdiği gibi tazmin etti.

Arnavutluk hükümeti mahkemenin pilot kararına karşılık olarak Avrupa Konseyi uzmanlarının yardımıyla, 2016’da yürürlüğüe giren, yeni bir tazminat planı içeren yeni bir yasa hazırladı. İddiaların bedelini karşılamak üzere 1.2 milyar Euro karşılığı bir tutar ayrıldı.

Eylül 2018 itibarıyla Arnavutluk hükümeti 400’ün üzerindeki münferit davada, ayrı bir fondan on milyonlarca Euro tutarındaki parayı maddi tazminat ve toprak için harcadı.

Avrupa Mahkemesi 2020’de benzer bir davada verdiği ayrı bir kararın (separate ruling) parçası olarak yeni planı davacıların adalete ulaşması için doğru bir yol olarak teyit etti.

Bununla birlikte mahkeme yeni plan kapsamındaki mülkiyet değerlenmelerinin bazı vakalarda eski kanunla öngörülenden çok daha düşük tazminat seviyeleriyle sonuçlanabileceğini kaydetti. Mahkeme, bu planın bir bütün olarak Arnavutluk  için anlamlı [bir] ekonomik etkisinin olduğunu kabul etmekle birlikte “eski sahiplere aşırı külfet yüklememek” için tazminatın, değerlenmelerin orijinal sınıflandırmalara değil mevcut mülkiyet sınıflandırmalarına dayanması halinde sahip olunacak bedelin en az %10’una karşılık gelmesi gerektiğine karar verdi.

Tazminat prosedürleri devam etmektedir.

Ek Bilgi

Themes:

İlgili örnekler

Komünist döneme ait Securitate kayıtlarının saklanması ve kullanılmasına dair katı kurallar

Romanya Hükümeti eski komünist dönemde tutulmuş gizli polis kayıtlarına dayanarak Aurel Rotaru hakkında yanlış ve zarar verici bilgileri ifşa ederek onun özel yaşam hakkını ihlal etti. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Romanya hukukunun bu tür kayıtların saklanması ve kullanılmasının istsimarına ilişkin güvencelerden yoksun olduğunu tespit ederek, hükümeti bu kayıtlara erişimi daha sıkı...

Read more

On binlerce kişi II. Dünya Savaşı sırasındaki mülk talepleri için tazminat aldı

Jerzy Broniowski büyükannesinin İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda terk etmek zorunda bırakıldığı mülkü için tazminat almak üzere 60 yıldan fazla bekledi. Avrupa mahkemesi kararı Polonya’nın Jerzy ve onun durumundaki diğer kişilere doğru düzgün tazminat ödemesine yol açınca adalet sağlanmış oldu. Bu  davada mahkeme yaygın ve sistemik sorunları ele almak üzere tasarlanan özel bir prosedürü...

Read more