Bladet Tromsø ve Stensaas/Norveç | 1999

Gazetenin ifade özgürlüğü zaferinin reformlara yol açması

AİHM’nin bu davadaki kararlılığının özellikle önemli bir unsuru, basının demokratik toplumlarda oynadığı hayati roldür.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Mayıs 1999 tarihli Kararı

Ön bilgiler

1988 yılında yerel Bladet Tromsø gazetesi, devlet görevlisi olan bir fok balığı avı denetçisinin kaleme aldığı raporla ilgili makaleler yayınladı. Raporda bazı avcıların fok balığı avlanma kurallarını ihlal ederek dört tane korumaya alınmış fok balığını avladıkları ve diğer fok balıklarının da canlı canlı derisini yüzdükleri iddia ediliyordu.

balığı avı yapan geminin mürettebatı gazetenin sahiplerine ve yayın yönetmenine karşı iftira ve hakaret davası açtılar. Norveç mahkemeleri gazetenin devletin raporuna çok fazla bel bağladığına ve söz konusu iddialarla ilgili olarak bu rapordan başka kanıt olmadığına hükmettiler.

Mahkeme gazetenin avcıları karaladığına hükmetti. Gazetenin mali durumunun sıkışık olduğunu bilmelerine rağmen mahkeme gazeteyi 187.000 Norveç Kronu tazminata, 136.342 Norveç Kronu da mahkeme masraflarını ödemeye mahkum etti.

AİHM kararı

AİHM bu kararın gazetenin ifade özgürlüğünü ihlal ettiği sonucuna vardı.

Gazete aynı zamanda fok balığı avcılarının bakış açısından da bir dizi makale yayınlamış ve genelde dengeli bir yayın yapmıştı. İddia edilen av ihlaliyle ilgili iki makale de gazetenin kamuoyunu haklı olarak ilgilendiren, daha geniş kapsamlı bir tartışmaya olan katkısıydı.

Söz konusu makaleler bir devlet raporuna dayalı olup, yetkili makamlarca bu raporun doğruluğu kamuoyunda sorgulanmamıştı. Gazete bir devlet raporunun içeriğini güvenilir kabul etmekte haklıydı: aksi takdirde basının kamuyu ilgilendiren konularda bekçilik yapma görevi zaafa uğrardı.

Gazeteyi böyle bir raporla ilgili makaleler yayınlaması nedeniyle suçlu bulmak gazetenin ifade özgürlüğü hakkına orantısız bir müdahale teşkil ediyordu.

Müteakip gelişmeler

Gazetenin sahibine ve yayın yönetmenine, ödemek zorunda bırakıldıkları iftira tazminatını ve mahkeme masraflarını geri ödeyebilmeleri için tazminat verilmesine hükmedildi.

Bu ve diğer davalardan sonra Norveç yasalarında ifade özgürlüğünün daha iyi korunmasına yönelik değişiklikler yapıldı.

Norveç Yüksek Mahkemesi 2000 yılında verdiği bir kararla içtihatında değişiklik yaparak iftira ve hakaret davalarında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin ifade özgürlüğü ilkelerini uygulamayı kararlaştırdı.

Norveç yasalarında ifade özgürlüğünün anayasa koruması altına alınması maksadıyla 2004 yılında Norveç Anayasasında da değişiklik yapıldı.

Linkler

Themes:

İlgili örnekler

Gazetecilere karşı yapılan aşırı ölçüde polis operasyonları sonucunda medya kaynaklarını korumaya yönelik reformlar yapıldı

Polis tarafından devlete ait bilgilerin kimin tarafından sızdırıldığını belirlemeyi amaçlayan çok büyük bir arama ve el koyma operasyonunda dört gazeteci hedef alındı. Strazburg Mahkemesi operasyonun yeterli gerekçeye sahip olmadığına ve orantısız olduğuna hükmetti. Dava gazetecilerin ve haber kaynaklarının korunmasına yönelik yeni yasaların çıkarılmasını tetikledi.

Themes: Özel hayatın ve aile hayatının korunması İfade özgürlüğü

Belçika

Yanlış uygulamaları ve eksiklikleri haber vererek ortaya çıkaran hemşirenin işten atıldıktan sonra tazmin edilmesi

Brigitte Heinisch bir geriyatri hemşiresiydi. Çalıştığı yaşlılar evindeki uygulamaların hastaların yaşamını tehlikeye attığını iddia etti. İddialarını kamuya açıkladıktan sonra işten atıldı. Buna rağmen Alman mahkemeleri işten atılmasının yasal olduğuna hükmetti—bunun üzerine Bayan Heinisch Strazburg Mahkemesine başvurdu. Davası yeniden görüldü ve kendisine tazminat ödendi.

Themes: İfade özgürlüğü

Almanya

Bir kamu yetkilisiyle ilgili eleştiri yayınladığı için çok büyük para cezasına çarptırılan şahsın adalete kavuşması

Zoran Lepojić bir belediye başkanının kamu parasını heba ettiğini iddia eden bir yazı yayınladı. Belediye Başkanı Zoran Lepojić’e karşı hakaret davası açtı ve Zoran Lepojić ortalama maaşın sekiz katından fazla bir miktarı tazminat olarak ödemeye mahkum edildi. Strazburg Mahkemesi bu cezanın makul sınırları aştığına ve Bay Lepojić’in ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine hükmetti. Sırbistan Yüksek...