Broniowski v. Polonya 2004

On binlerce kişi II. Dünya Savaşı sırasındaki mülk talepleri için tazminat aldı

Bu hüküm çok büyük bir zaferdir. Bu benim ve bütün Bug Nehri sakinleri için büyük bir mutluluk kaynağıdır.

Jerzy Broniowski, Rzeczpospolitadan alınmıştır (Lehçe) - Fotoğraf: Wikimedia Commons

Davaya ilişkin genel bilgiler

Jerzy Broniowski’nin büyükannesinin şimdi Ukrayna’nın Lviv şehrinde olan evine dair hiçbir hatırası yoktu. Büyükanne burayı terk etmek zorunda kaldığında o henüz bir çocuktu.

İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda Polonya’nın doğu sınırı Bug nehri boyunca çizilmişti. Bir zamanlar Polonya’ya ait olup, nehrin doğusunda kalan topraklar Sovyetler Birliği’nin bir parçası haline gelimişti. Bir milyonun üzerinde insan evlerini terk etmek zorunda bırakılıp batıya gönderilmişti.

Polonya, daha sonra mülklerini kaybeden bu insanlara tazminat ödemeyi kabul etmişti. Taleplerin çoğu savaşın hemen ertesinde karşılanmıştı.

Jerzy büyükannesinin mülkiyet hakkını 1989’da merhum annesinden miras aldı. O sırada devlet ailesine toprak vererek tazminat ödemişti. Ancak daha sonra verilen toprağın sahip oldukları toprağın sadece bir kısmına denk geldiği anlaşıldı. Jerzy geri kalan için başvurduğunda toprak sıkıntısı olduğunu söylediler.

Diğer “Bug Nehri” davacıları Polonya’nın komünizmden demokrasiye geçişini kolaylaştırmak için çıkarılan, devlet topraklarını tazminat olarak alabilmelerini kısıtlayan bir dizi yasaya hemen itiraz ettiler.

2002’da, Polonya yargıtayı bu kısıtlamaların hukukun üstünlüğü ilkesine ve davacıların mülkiyet haklarına aykırı olduğuna hükmetti.

Her ne kadar yasa Bug Nehri davacılarının devlet toprakları ile ilgili teklif vermesine izin verecek şekilde değiştirildiyse de sorumlu kuruluşlar neredeyse bütün ihaleleri engellediler.

Aralık 2003’te çıkan yeni bir yasa Polonya’nın toprak tazminatı almış kişilere karşı yükümlülüklerini iptal edince Jerzy’nin umutları söndü.

Yaklaşık olarak 80.000 Bug Nehri davacısı olduğu tahmin ediliyordu.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Kararı

Avrupa mahkemesi Polonya’nın Jerzy’nin mülkiyet hakkını ihlal ettiği sonucuna vardı.

Mahkeme ihlalin sistemik bir sorundan kaynaklandığını tespit etti. Polonya hukuku ve idari uygulaması başarısız oldu, bu birçok insanı etkiledi.

Dolayısıyla mahkeme Polonya’nın Bug Nehri davacılarının düzgün bir şekilde tazmin edilmelerini sağlayacak adımlar atması gerektiğine hükmetti.

Bu Avrupa mahkemesinin yaygın ya da sistemik sorunları ele almak üzere ‘pilot karar’ prosedürü olarak bilinen uygulamayı ilk defa kullandığı davadır.

…yetkili makamlar, [Jerzy’nin] kredi hakkını kullanmasına ard arda kısıtlamalar getirerek ve bu hakkını uygulanamaz ve pratikte kullanılamaz hale getiren uygulamaları yürürlüğe koyarak bu hakkı asılsız hale getirmiş ve özünü yok etmişlerdir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı, Haziran 2004

Takip

Avrupa mahkemesinin Jerzy davasında verdiği kararın ardından Jerzy ve Polonya hükümeti büyükkanesinin kayıp mülkünün tazminatı olarak toplam 60,000€ tutarında bir para üzerine anlaştılar.

2004’te, Polonya yargıtayı Aralık 2003 yasasının, devletin Jerzy gibi bir miktar tazminat almış kişilere karşı yükümlülüklerini kısıtlayan bölümü dahil olmak üzere bazı kısımlarının anayasaya aykırı olduğunu açıkladı.

Ertesi yıl Polonya Bug Nehri davacılarının ya bir toprak ihalesine katılmayı ya özel bir fon aracılığıyla nakit ödeme almayı seçmelerini öngören yeni bir yasa geçirdi.

Bu değişiklikler Avrupa mahkemesinin pilot karar prosedürünü Ekim 2008’de başarılı bir sonuca taşımasına yol açtı. Mahkeme görülmekte olan yüzden fazla Bug Nehri davasını kapattı.

2009 Temmuz sonu itibarıyla Polonya Bug Nehri davacılarına 206,500,000€ tutarında 19,444 tazminat ödemesi yaptı. Ayrıca 2004 ve 2006 arasında davacılar ihalelerde 1,600,000€ tutarında 1,635 satın alma gerçekleştirdi.

Ek bilgi

Themes:

İlgili örnekler

Hırvatistan çatışmasındaki savaş suçu mağdurlarının ve kayıpların aileleri için adalet

Josipa Skendžić kocasına ne olduğunu öğrenmek için on yıllarca bekledi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Hırvat yetkili makamlarının 1991’de “İç Savaş” sırasında kocasının polis gözaltısında kaybolmasını gerektiği gibi soruşturamadığına hühükmetti. Karardan bu yana Hırvatistan, savaş suçu iddialarının gerektiği gibi soruşturulmasını sağlamak için adımlar attı ve kayıp kişilerin aranmasını...

Read more

Komünizm rejiminde topraklarına el konulan ailelere milyonlar ödendi

Komünizm çöktükten sonra Arnavutluk komünist rejim altında el konulan topraklara dair haklı iddiaları olan insanlara tazminat ödenmesi gerektiğine karar verdi. Ancak paraların çoğu hiçbir zaman ödenmedi.  Avrupa Mahkemesi’nin verdiği, ülkedeki geniş çaplı bir sorunu tanımlayan bir ‘pilot karar’a karşılık olarak Arnavutluk yeni, etkili bir tazminat ödeme planı hazırladı ve davacılara...

Read more