Rotaru v. Romanya | 2000

Komünist döneme ait Securitate kayıtlarının saklanması ve kullanılmasına dair katı kurallar

[Mahkemenin hükmü] adalet sistemimizin evrimi açısından önemli olacaktır.

İnsan Hakları Eylemcisi, Gabriel Andreescu, RFE/RL den alıntı (Romence)

Davaya ilişkin genel bilgiler

Romanya hükümeti, mahkemede komünizm altında siyasi zulüm gördüğünü kanıtlamaya çalışan bir adam hakkında yanlış ve zarar verici bilgiler ifşa etti.

1993’te bir Romanya mahkemesi Aurel Rotaru’nun genç bir adam olarak siyasi faaliyetleri nedeniyle hapse atıldığını kabul etti. Mahkeme komünist dönemin siyasi baskı mağdurlarının adalete kavuşmasını sağlayan yeni bir yasa kapsamında kendisine tazminat ödenmesine karar verdi.

Ancak, hükümetin avukatları savunmalarının bir parçası olarak mahkemeye Romanya İstihbarat Servisi’nden (RİS) aldıkları, Aurel’in bir zamanlar faşist bir öğrenci grubuna mensup olduğunu söyleyen bir mektup sundular.

Aurel bu iddianın saçma olduğunu söyledi. Kaydın düzeltimesi ya da yok edilmesi ve gördüğü zararın tazmin edilmesi için yasal yollara başvurdu.

Romanya mahkemesi önce, RİS’in, sadece, komünist dönem kayıtlarını devraldığı için suçlanamayacağına karar verdi.

Ama Aurel’in Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurmasının ardından Romanya hükümeti RİS’in bilgileri bir kez daha kontrol etmesini istedi. Bunun sonucunda bir hata yaptıkları anlaşıldı. Verilen bilgi yanlıştı.

1997’de bir Romanya mahkemesi, Aurel’in RİS’e açtığı davayla ilgili önceki kararları bozdu ama kendisine herhangi bir tazminat ödenmesine kara vermedi.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı

Avrupa mahkemesi Romanya’nın Aurel’in özel yaşam hakkını ihlal ettiğine karar verdi.

Mahkemeye göre Romanya hukuku, istihbarat servislerinin komünist dönem kayıtlarını ele alma şekli de dahil olmak üzere kişisel bilgilerin saklanması ve kullanılmasının istismarına karşı gerekli güvencelerden yoksundu. Aurel’in kendisi hakkındaki bilgilerin saklanmasına ya da bu bilgilerin doğruluğuna itiraz etmesi de mümkün değildi.

Ayrıca Romanya Aurel’in adil yargılanma hakkını da ihlal etmişti çünkü Romanya mahkemesi 1997’de Aurel’in tazminat talebini değerlendirmemişti.

Avrupa Mahkemesi Aurel’e önemli miktarda bir tazminat ödenmesine karar verdi.

Takip

Avrupa Mahkemesi’nin kararının ardından Romanya yetkili makamları Aurel’in dosyasını düzelterek aynı hatanın bir daha yapılmamasını sağladı.

Romanya komünist dönemin gizli polis dosyalarının saklanması ve kullanılmasına ilişkin güvenceleri de uygulamaya koydu.

Avrupa Mahkemesi Aurel davası hakkındaki kararını vermeden önce Romanya hükümeti 1999’da vatandaşlarına, 1948’de kurulmuş olan komünist dönemin gizli polis teşkilatı Securitate tarafından haklarında tutulan dosyalara erişme hakkı veren bir kanun çıkardı.

Kanun, arşivlerin denetimini RİS’ten alıp bir sivil kuruluş olan Ulusal Securitate Arşivleri Araştırma Konseyi’ne (National Council for Study of the Archives of the Securitate (NCSAS)) verdi.

Ancak Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi -Avrupa mahkemesi kararına dayanarak- bu kanunu eleştirdi çünkü kanun 1948 öncesinde Romanya gizli servisleri tarafından toplanan kişisel bilgileri (Aurel’in bilgileri bu döneme aitti) kapsamıyordu. Ayrıca daha sonra kanunun bazı kısımlarının hukuka aykırı olduğu  tespit edildi.

2008’de Romanya hükümeti kanunu bu defa 1948’den önce toplanan bilgileri kapsayan yeni bir kanunla değiştirdi. Yeni kanun bu tür dosyalara erişimi sıkı bir şekilde düzenledi.

Romanya kişisel verilerin korunmasına ilişkin çeşitli kanunlar da çıkardı, bu kanunlar insanlara, NCSAS gibi bir kamu kuruluşu da dahil olmak üzere, herhangi bir veri denetemcisinden kendileri hakkında tutulan bilgilerin yanlış olması halinde bu bilgilerin değiştirilmesini talep etme imkânı tanıdı.

Bir dizi Avrupa Mahkemesi kararının aşırı gecikmeler de dahil olmak üzere insanların kendi dosyalarına erişimini sağlayan süreçle ilgili çeşitli sorunları tespit etmesinin ardından Romanya yetkili makamları kayıtların yönetimiyle ilgili bazı ilave teknik iyileştirmeler yaptılar.

Ek bilgi

Themes:

İlgili örnekler

Komünizm rejiminde topraklarına el konulan ailelere milyonlar ödendi

Komünizm çöktükten sonra Arnavutluk komünist rejim altında el konulan topraklara dair haklı iddiaları olan insanlara tazminat ödenmesi gerektiğine karar verdi. Ancak paraların çoğu hiçbir zaman ödenmedi.  Avrupa Mahkemesi’nin verdiği, ülkedeki geniş çaplı bir sorunu tanımlayan bir ‘pilot karar’a karşılık olarak Arnavutluk yeni, etkili bir tazminat ödeme planı hazırladı ve davacılara...

Read more

Bir çiftçinin mahremiyet haklarının ihlal edilmesinin ardından DNA verilerinin saklanmasına ilişkin getirilen güvenceler

Jean-Michel Aycaguer kişisel bilgilerine dair endişe duyguğu için polise DNA örneği vermeyi reddetti. 500 € para cezasına çarptırıldı. Avrupa mahkemesi DNA profillerinin saklanmasına ilişkin yasanın gerekli güvenceleri sunmaması nedeniyle Fransa’nın Jean-Michel’in mahremiyet hakkını ihlal ettiğne karar verdi. Bu karar Fransa’nın kişisel verileri daha iyi korumak üzere yasayı değiştirmesini...

Read more

Holokost mağduru Avrupa Mahkemesi’nde itibarını savunuyor

Aba Lewit toplama kampından sağ kurtulan kişileri “veba” olarak tanımlayan bir dergiye karşı dava açtı ancak Avusturya mahkemeleri savunacağı bir davasının olmadığını söyledi. Bu durumda Aba Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurdu ve Mahkeme Avusturya’nın Aba’nın itibarını korumakta başarısız olduğu kararına vardı. Daha ileri bir tarihte Avusturya Yüksek Mahkemesi, yerel mahkemelerin Aba...

Read more