- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi insanları – etnik kökene, toplumsal cinsiyete veya cinsiyete dayalı ayrımcılık dahil olmak üzere – ayrımcılığa karşı korur.
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararları, ayrımcılık mağdurlarının adalete kavuşmasını sağlamıştır. Aynı zamanda bu kararlar sayesinde, toplumun bütün üyelerinin eşit bir biçimde korunabilmesi için, ülkelerin yasa ve uygulamalarında değişiklikler yapmaları sağlanmıştır.
- Bu korumaya örnek verilecek olursa, polisin etnik azınlıklara yapılan saldırıları gereken biçimde soruşturması, kadınları aile içi şiddete karşı etkin bir biçimde koruması ve eşcinselliğin Avrupa’nın hiç bir yerinde suç sayılmaması sayılabilir.
Örnekler
Uyruk gözetilmeden tüm annelere doğum yardımı yapılması
Genç bir aile, baba ve ikiz oğlanlar Macaristan doğumlu olmasına rağmen anne Macar vatandaşı olmadığı için doğum yardımı alamadı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bunun ayrımcılık olduğuna hükmetti. Bunun üzerine Macaristan yasayı ülkede yasal oturumu olan her anneyi - uyruğundan bağımsız olarak- kapsayacak şekilde değiştirdi.
Macaristan
Kırılgan aile içi şiddet mağdurları “yatak odası vergisi”nden muafiyet kazanıyor
Ağır aile içi şiddete maruz kalma riski taşıyan bir kadın özel olarak uyarlanmış evinden tahliye sorunuyla karşı karşıya kaldı çünkü konut yardımlarında yapılan kesintiler arık kirasını karşılayamayacağı anlamına geliyordu. Avrupa Mahkemesi kadının toplumsal cinsiyet nedeniyle ayrımcılığa uğradığına hükmetti. Bunun üzerine Birleşik Krallık kanunu değiştirerek onun durumundaki kadınları...
Birleşik Krallık
Çocukların açtığı dava ayrımcı, sadece-Romanların yer aldığı sınıflara bir son verdi
Ondört Roman çocuk okullarının kendilerine ırkçı ayrımcılık yaptığını söyledi. Hırvat mahkemeleri aynı fikirde olmadılar, çocuklar da davalarını Avrupa mahkemesine taşıdılar, mahkeme bu çocukların sadece-Romanlardan oluşan sınıflara yerleştirilmesinin onların insan haklarını ihlal ettiğine karar verdi. Bunun üzerine Hırvatistan ilköğretimde Roman çocuklara karşı ayrımcılığı bitirmek üzere...
Hırvatistan
Enfekte kan skandalı mağdurları için adil tazminat
Avrupa mahkemesi, İtalya’nın, mağdurların enflasyona göre düzenlenmiş tazminat almalarını engelleme kararının onların insan haklarını ihlal ettiğine karar verdi. Mağdurların birçoğu devam eden medikal harcamalarını karşılamak üzere bu ödemelere güveniyordu. Mahkeme’nin ‘pilot kararı’ birçok kişinin potansiyel olarak bu karardan etkilendiğini bulguladı, bu da İtalya’nın mağdurlara yüzlerce...
İtalya
Protesto gösterisinin reddedilmesinden sonra barışçı gösterilere daha iyi koruma sağlanmıştır
Bir STK kadınlara ve azınlıklara yönelik ayrımcılığa dikkat çekmek üzere Varşova’da yapılmak üzere bir dizi gösteri düzenledi. Belediye başkanının bu gösterilerin homoseksüellerin haklarını savunduğu için karşı olduğunu açıklamasından sonra gösteriler yasaklandı. Strazburg Mahkemesi yasağın kamunun toplanma özgürlüğünü ihlal ettiğine hükmetti. Bunun sonucunda protesto hakkının korunması için...
Polonya
Eşcinsel çiftler medeni birliktelik kurma hakkı kazandılar
Grigoris Vallianatos ve Nikolaos Mylonas’ın, eşcinsel bir çift olarak, Yunan yasası uyarınca, evlilikten farklı bir resmi beraberlik biçimi olan medeni birliktelik kurmaları engellenmişti. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bunun ayrımcı bir uygulama olduğuna karar verdi. Yunanistan bu karara karşılık olarak eşcinsel çiftlere medeni birliktelik kurma hakkı tanıyan yeni bir yasa geçirdi.
Yunanistan
Tarihi karar eşcinsellerin silahlı kuvvetlerde çalışma yasağına son verdi
Jeanette Smith, Graeme Grady, Duncan Lustig-Prean ve John Beckett eşcinsel oldukları için haklarında soruşturma yapıldı ve silahlı kuvvetlerden atıldılar. Avrupa mahkemesi BK’nın bu politikayı haklı gösteremediğine ve silahlı kuvvetler mensuplarına karşı hareketlerinin onların haklarını ihlal ettiğine karar verdi. BK bu karara karşılık olarak eşcinsellerin orduda hizmet etme yasağını...
Avrupa Mahkemesi kararı cinsiyet değiştirme ameliyatı için kısır olma zorunluluğuna son verdi
Bir Türk mahkemesi transseksüel bir erkek olan Y.Y.’nin kısır olmadığı için cinsiyet değiştirme ameliyatı olmasına izin vermeme kararı aldı. Avrupa mahkemesi bu yasal zorunluluğun gereksiz olduğunu söyledi. Mahkeme Türkiye’nin yıllarca Y.Y.’nin cinsiyet değiştirme ameliyatı olma fırsatını reddederek onun insan haklarını ihlal ettiğine karar verdi. Bu karara karşı Türkiye cinsiyet değiştirme...
Türkiye
Sağlık sigortası tarafından reddedilen eşcinsel çift ayrımcılık davasını kazandı
P.B. ve J.S., J.S.’nin devlet memuru sağlık sigortası programından müşterek yararlanmak istediler ama P.B.’nin talebi kendisi eşcinsel bir partner olduğu için reddedildi. Avrupa mahkemesi Avusturya’nın P.B. ve J.S.’ye devlet memuru sigorta poliçesi kanunu eşcinsel ve karşı cinsten çiftler arasında ayrım yapmayacak şekilde değiştirildiği ana kadar haksız yere ayrımcılık yaptığına hükmetti.
Avusturya
Bir kadına ve oğluna yönelik ölümcül saldırı sonucunda aile içi şiddete yönelik halen süregelen reformların yapılması
Kocası Elisaveta Talpis’i yıllarca fiziksel şiddete maruz bıraktı. Elisaveta Talpis polise şikayetçi oldu ancak polis aylarca herhangi bir girişimde bulunmadı. Kocası bir gece Elisaveta Talpis’e bıçakla saldırdı ve yaraladı, müdahale etmek isteyen oğlunu da öldürdü. AİHM polisin pasifliğini kınadı, bunun sonucunda İtalya’da aile içi şiddete yönelik reformlar yapıldı.
Aile içi şiddete maruz kalan kadının mahkemeye erişim sağlayamamasından sonra adli yardım sistemi oluşturulmuştur
Bayan Airey şiddet uygulayan bir alkolik olduğu iddia edilen kocasından resmen boşanmak istiyordu. Ancak avukat ücretlerini karşılayacak adli yardım alamıyordu ve avukat ücretlerini kendisi karşılayamıyordu. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi adli yardımın olmamasının Bayan Airey’in mahkemelere erişimini fiilen engellediğini ve o nedenle de temel haklarının ihlal edildiğine hükmetti. Ertesi yıl...
İrlanda
Yerel halktan birinin AİHM’de açtığı tarihi davayı müteakiben, demokrasinin Mostar’a geri dönüşü
Irma Baralija gibi Mostar’da ikamet eden Mostar’lılar, on iki yıldır yasal bir açmaz nedeniyle yerel seçimlerde oy kullanamıyor veya aday olamıyorlardı. Irma, Bosna Hersek hükümetine karşı açtığı davayı AİHM’ye taşımaya karar verdi. AİHM Bosna Hersek hükümetinin seçimlerin yapılmasını sağlayamamasının, Irma’nın haklarını ihlal ettiğine hükmetti. Bosna Hersek hükümeti AİHM kararına cevaben...
Bosna Hersek
Bir şahsın mücadelesi sonucunda İrlanda’da eşcinselliğin yasal hale gelmesi
David Norris cinselliğini açıkça ifade etmesinin hakkında ceza kovuşturmasıyla sonuçlanacağını anladıktan sonra panik atakları geçirmeye, yoğun depresyona girmeye başladı. Strazburg Mahkemesi, Norris’in cinselliğinin suç sayılmasının temel haklarını ihlal ettiğine hükmetti. Bu durum 1993’te karşılıklı rıza gösteren yetişkinler arasında eşcinsel eylemlerin İrlanda yasalarına göre tamamen yasal...
Birlikte yaşadığı adam tarafından boğazı sıkılarak dövülen kütüphanecinin aile içi şiddet mağdurları için adaletin yerini bulmasını sağlaması
Loreta Valiulienė yetkililere birlikte yaşadığı insanın kendisine saldırdığını bildirdi. Ancak savcı gerekli soruşturmayı defalarca yapmadı, dava zaman aşımına uğradı ve Loreta Valiulienė’in birlikte yaşadığı insan asla adaletin karşısına çıkmadı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bu hatalar nedeniyle Bn Loreta Valiulienė’in temel haklarının ihlal edildiğine hükmetti. Daha sonra Litvanya’da aile...
Litvanya
Mimarın Strazburg’da davayı kazanması üzerine eşcinselliğin suç olmaktan çıkması
Kıbrıs yasaları onyıllar boyunca erkekler arasındaki eşcinsel ilişkiyi suç olarak kabul etti. Alecos Modinos başka bir erkekle olan ilişkisi nedeniyle baskı, endişe ve hakkında suç kovuşturması yapılma korkusu içinde yaşıyordu. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Aleco’nun cinselliğinin suç sayılması nedeniyle Aleco’nun özel yaşamla ilgili temel haklarının ihlal edildiğine hükmetti. Kıbrıs 1988...
Kıbrıs
Cinsiyeti nedeniyle zulme maruz kalan erkeğin kilometre taşı niteliğindeki davayı kazanması – bunun sonucunda Kuzey İrlanda’da ve diğer yerlerde yasada değişiklik yapılması
Jeffrey Dudgeon 14 yaşından beri, cinselliği suç kabul edildiğinden, taciz edilme, şantaj, acı çekme ve psikolojik stres korkusu içindeydi. Polis evine baskın düzenledi ve kendisini saatlerce sorguya çekti. Örnek teşkil eden bir dava sonucunda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yasanın Dudgeon’un özel yaşam hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Kuzey İrlanda 1982 yılında eşcinselliğin yasal olduğunu...
Romanya’da aile içi şiddet mağduruna adalet sağlanması
Yara bere içinde ve dayak yemiş durumdaki Angelica Bălșan kocasının sekiz kez saldırısına uğramıştı ve aldığı yaralar nedeniyle on gün kadar tedavi görmesi gerekti. Kendisi ilgili makamlara defalarca başvurmasına rağmen ilgili makamlar Angelica Bălșan’ı korumak üzere gerekli tedbirleri almadılar. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Bn Bălșan’ın saldırılara karşı yeterince korunmadığına hükmetti –...
Romanya
Polisin silahsız insanları vurarak öldürmesi üzerine silah yasalarında reform yapılması
21 yaşında iki genç askerden kaçarak büyükannelerini görmeye gelirler. Askeri inzibat geldiğinde silahsızdırlar ve şiddete başvurmazlar – ve kaçarlar. Ancak vurularak öldürülürler. Strazburg Mahkemesi askeri inzibatın son derece aşırı güç kullandığına hükmeder. Bu ve diğer davalar sonucunda yetkililerin ateşli silahlar kullanmalarına dair kurallarda değişiklikler yapıldı.
Bulgaristan
Roman yerleşimlerine saldırının soruşturulmaması sonucunda yerel reformlar yapılması
Köyün Roman sakinlerinin tümünün evleri diğer yerel halk tarafından yakıldı. Yetkililer ikaz edilmelerine rağmen olaya müdahale etmeyi reddetti. Saldırıdan sonra yetkililer olayı gereken biçimde soruşturmadı ve mağdurların davalarının adil bir şekilde görülmesini sağlamadı. Davacıların Strazburg Mahkemesine başvurmaları sonucunda davacılara tazminat verildi ve ayrımcılığa ve dışlamaya karşı...
Eşcinsel babaya çocuğunun velayetinin verilmemesi sonrasında yasal standartlarda değişiklik yapılması
João Salgueiro da Silva Mouta boşandığında Temyiz Mahkemesi kız çocuklarının velayetini anneye verdi. Kararda belirleyici nedenlerden biri Bay Salgueiro da Silva Mouta’nın eşcinsel olmasıydı. Strazburg Mahkemesi bunun geçerli bir gerekçesi olmaksızın ayrımcılık yarattığına hükmetti – karar Portekiz yargı uygulamalarında değişiklik yapılmasını sağladı.
Portekiz
Evlilik dışında doğan çocukların babaları için velayet haklarının iyileştirilmesi
Horst Zaunegger’ın bir kızı vardı ve kendisi kızının annesinden ayrılmıştı. Alman yasaları çocuğunun ortak velayetini elde etme şansını sınırlıyordu çünkü Horst Zaunegger ve anne hiç evlenmemişlerdi. Horst Zaunegger Strazburg’da davayı kazandıktan sonra Bay Zaunegger gibi babalara daha fazla haklar sağlamak üzere yasada değişiklik yapıldı.
Almanya
Vicdani retçiye makul ölçüleri aşan ceza verilmesinden sonra yapılan reformlar
Iakovos Thlimmenos bir Yahova Şahidiydi. Dini nedenlerle askerlik hizmeti yapmayı reddetti ve dört yıl hapse mahkum edildi. Serbest bırakıldıktan sonra muhasebeci olarak çalışması da engellendi. Strazburg Mahkemesi bu durumun makul ölçüleri aştığına ve haklı gerekçelere dayanmadığına – dini inanç nedeniyle ayrımcılık olduğuna hükmetti. Bunun sonucunda yasalarda değişiklik yapıldı.
Evlilik dışı doğan çocukların babalarına adil velayet hakkının verilmesi
Avusturya yasalarına göre evlilik dışı doğan çocukların velayeti, çok az istisna dışında otomatik olarak anneye veriliyordu. Oysa evlilik dahilinde doğan bir çocuğun velayeti çocuğun yüksek menfaatleri göz önüne alınarak kararlaştırılıyordu. Bay Sporer Strazburg Mahkemesinde bunun adil olmadığını başarılı bir şekilde savundu – bu da Avusturya yasalarında değişiklik yapılması sonucunu doğurdu.
Polisin bir ırkçı saldırıyı düzgün bir biçimde soruşturmaması üzerine reformlar yapılması
Bir gece, Gánovce-Filice köyünde Roman köylüler diğer yerli halk tarafından beyzbol sopaları ve demir çubuklarla dövüldü. Strazburg Mahkemesi yetkililerin sorumluları gerektiği gibi soruşturup cezalandırmadıklarına hükmetti. Dava yeniden açıldı ve yetkililerin ırkçılık suçuyla baş etmelerine yardımcı olacak yasal değişiklikler yapıldı.
Slovak Cumhuriyeti
Yararlı ‘link’ler
Irkçılığa ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu (ECRI) (İngilizce olarak)
Avrupa Konseyi Cinsel Kimlik ve Toplumsal Cinsiyet Kimliği Birimi (SOGI) (İngilizce olarak)
Avrupa Konseyi Roman ve Gezginler Ekibi (İngilizce olarak)
Ulusal Azınlıkların Korunması Sözleşmesi (İngilizce olarak)
Avrupa Konseyi Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Birimi (İngilizce olarak)
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarıyla ilgili bilgilendirme metinleri
Aile içi şiddet (İngilizce olarak) PDF (280 Ko)
Toplumsal cinsiyet eşitliği (İngilizce olarak) PDF (420 Ko)
Toplumsal cinsiyet kimliği (İngilizce olarak) PDF (230 Ko)
Eşcinselliğin suç haline getirilmesi (İngilizce olarak) PDF (170 Ko)
Romanlar ve Gezginler (İngilizce olarak) PDF (540 Ko)
Cinsel yönelim konuları (İngilizce olarak) PDF (465 Ko)
Kadına karşı şiddet (İngilizce olarak) PDF (380 Ko)
Ayrımcılık karşıtı Avrupa mevzuatı El Kitabı (İngilizce olarak) PDF (2,820 Mo)