Инструкции

Прв дел: Разгледување на прашањата
1. Објаснете ѝ на групата дека подетално ќе ја разгледате облеката која тие ја купуваат, како и социјалните, економските и влијанието врз животната средина врз изборите кои ги прават.
2. Замолете ги луѓето да ги погледнат етикетите на нивните маици или џемпери за да видат каде се направени и од што се направени? Колку чинат? Направете табела на флип-чартот, излистајте ги сите земји и цени.
3. Прашајте дали само парите се земаат предвид; потоа поделете го листот со информациии дајте им на учесниците 5 минути да го прочитаат.
4. Потоа, преминете на бура на идеи за прашањата кои произлегуваат од информациите, на пример, работнички права, вклучувајќи и детски труд, искористување на ресурсите (вода и гориво), оштетување на околината со пестициди и други отрови, како и последиците од глобализацијата.
5. Прашајте ја групата како, во аспект на ова сознание, се чувствуваат во врска со купувањето на маици. Што можат тие да преземат против кршењето на законите? Направете бура на идеи затоа како тие би презеле акција, на пример, повеќе да се грижат за нивната облека, така што нема да ја износат за многу кратко време, во иднина да купуваат само маици преку фер-трговија или да започнат локална кампања за подигање на свеста за проблемите со нивните врсници. Дискутирајте кои идеи им се допаѓаат и би ги презеле во иднина. Дозволете им да истражуваат повеќе информации и да размислат за изводливоста на нивните идеи.

Втор дел: Одлуки за преземање акција
6. Дозволете им на учесниците да го прегледаат истражувањето, да ги насочат нивните идеи и да се договорат какви активности треба да преземат.
7. Замолете ги да се поделат во мали групи, согласно со типот на акција која сакаат да ја преземат и да направат краток нацрт-предлог кој би требало да вклучува:
• Јасни цели
• Опис на предложената активност (бојкот, концерти, телевизиски или радио програми, уличен театар, лифлети, итн.), вклучувајќи ги и причините за нивниот избор
• Распоред за подготовка на активноста и имплементирањето
• Местата каде што активноста ќе се случува (училишта, јавни објекти, итн.)
• Проценка на трошоците и потребни ресурси
8. Замолете ја секоја група да ги достави нивните предлози и замолете ги сите да дадат коментари и да дадат предлози за подобрување.

Трет дел: Имплементација
• Или одберете една акција во која ќе учествува целата група или дозволете им на учесниците да работат во мали групи, согласно со тоа каква акција сакаат да преземат.
• На крајот од акцијата или кампањата, резимирајте како помина сé и што постигна групата.

Резимирање и евалуација

После првиот дел:
• Дали парите се најважниот трошок? Ако не се, зошто не?
• Колку се важни социјалните, економските и еколошките трошоци? Дали некој е поважен од другите? Кои човекови права се прекршени?
• Колку пари сте подготвени да платите за една маица?
• Која кампања е добра?
• Дали мислите дека институциите кои работат во полето на заштита на правата на работниците, како што се невладини организации, меѓународни организации, агенции при Обединетите нации и организации кои водат антиглобални кампањи, прават разлики? Зошто? Зошто не?
После вториот дел:
• Колку беше лесно да се согласите за акциониот план? Дали се сите среќни за начинот на одлучување во малите групи? Зошто? Зошто не?
• Зошто луѓето ја одбраа таа акција?
• Дали сите се чувствуваат вклучено? Зошто? Зошто не?
• Кои прекршувања на човековите права ги погодуваат различните групи?
После третиот дел:
• Како течеше акцијата или кампањата? Дали одеше по планот? Зошто? Зошто не?
• Што треба да се запомне за некој нареден пат?
• Дали сите се чувствуваа вклучено и дали нивните способности беа искористени? Ако не, што и како би можело подобор да се направи наредниот пат?
• Што научивте друго од активноста и преземањето на акција?

Совети за обучувачите

Бидете добро подготвени. Прочитајте го делот за  преземање акција во Поглавје 3 за сеопфатен преглед на начините како да се преземе акција и како да се организира. Исто, прочитајте ја и скалата на учество на Харт во информациите од „Граѓанство и учество“.
Ќе најдете информации за транснационални компании во информациите од „Глобализација“. Пред да ја започнете оваа активност, проверете дали има огранок на „Кампања за чиста облека“ или слична организација во вашата земја..

Информирајте се за акциите кои ги води „Кампања за чиста облека“ и искористете ги нивните веќе-готови алатки. Полесно е да се преземе акција, на пример да се стави видео за спортска опрема од оваа Кампања на веб-страница или блог, а потоа да се собере материјал за подигање на јавната свест. Како и да е, една од целите на оваа активност е да се стимулира учеството и креативноста. Според тоа, вие треба да нагласите дека тие имаат целосна слобода да „измислат каков било вид на нови стратегии за кампања.

Ако сакате да трошоците да ги ставите во однос на емисијата на јаглероден диоксид, тогаш Ecometrica има направено проценка за емисијата на јаглеродниот диоксид врз облеката, земајќи пакување од 3 пара на долен веш, како пример. Панталоните и маиците имаат сличен профил на емисии - иако панталоните почесто се перат и веројатно почесто се пеглаат! Резултатот е 57 килограми на CO2 од колепка до гроб. Одете на линкот www.ecometrica.co.uk и побарајте „лист на факти за облеката“

Варијации

Можете да го развиете првиот дел од вежбата за да ги поттикнете луѓето подлабоко да размислуваат за вистинските трошоци, па според тоа:
1. Започнете со прашување на учесниците за цените на нивните маици и да се согласат за една просечна цена.
2. Наредно, замолете ги да погледнат во нивните етикети и да видат од каде доаѓа маицата.
3. Потоа, замолете ги луѓето во мали групи да направат бура на идеи за листата на сите чекори во производниот процес од одгледување на памукот до продажбата на производот во продавницата.
4. Пленарно, споредете ги листите и направете една заедничка листа, која ќе ги сумира различните елементи под општите наслови на транспорт, трошоци за труд, користење на енергија итн.
5. Потоа, повторно во мали групи, замолете ги учесниците, да стават цена на секој наслов, на пример, одгледување на памукот, вкупните трошоци на трудот, превоз итн.
6. Повторно пленарно, дискутирајте ги проценките на групите.
7. На крај, поделете го листот со информации и замолете за коментари.

Предлози за идни активности

Контактирајте го огранокот на „Кампања за чиста облека“ во вашата земја и развијте ја работата која ја започна групата. Можете да ги истражувате прашањата за праведната трговија на патики; следниот линк дава статистика за вистинските трошоци на патиките: http://www.vetementspropres.be

Групата можеби сака да ги истражува прашањата и дилемите поврзани со корпоративната социјална одговорност. На пример, многу добри каузи и настани добиваат спонзорства од компании кои се одговорни за кршењето на човековите права. Овие компании ја загадуваат животната средина во процесот на производство на стоки. Групата можеби ќе сака да дискутира за некои од прашањата кои се покренаа од изјавата на Џереми Гили, филмски работник и основач на „Peace OneDay“: „Од гледна точка на „Peace One Day“, ние не можеме да постоиме или функционираме без корпоративно спонзорство. Мојата позиција е многу јасна. Силно чувствувам дека ако сакаме да влијаеме врз синџирот на снабдување, мора да се носиме со тоа. Многу е тешко, можеби и невозможно, да се најде компанија, чиј целосен синџир на снабдување, од почеток до крај, 100% се придржува на меѓународното право за човековите права и законите за трговија. А се разбира дека ова е стојалиште е многу посакувано.“ Информациите специфично поврзани со овој пример можат да се најдат на  www.peaceoneday.org и
http://www.clearingthehurdles.org.

Ако групата сака да го истражува правото на посакувана работа и вклучување во синдикати, тие можат да ја искористат активноста „Приказната на Ашик“, која го разгледува прашањето за детскиот труд или пак„Состанокот на синдикатот“.Ако прашањето за спортската облека се појави и ако луѓето сакаат да погледнат други аспекти на човековите права поврзани со спортот, вие би можеле да преминете на активноста „Само една минута“.

Идеи за акција

Продолжете со работата која ја започнавте, заедно со други локални групи од интерес и одбележете го Светскиот ден на фер-трговија. Ќе најдете изобилство инспирација од линкот http://www.wftday.org/.

Вие, исто така, можете да ги искористите знаењето и искуството од работата, стекнати од штотуку завршената работа, и да покренете кампања за други прашања кои ја засегаат групата. Постојат бројни можности, во текот на годината, за да им се придружите на другите со цел подигање свесноста за темите од човековите права, на пример, женски права на Меѓународниот ден на жената, 8 март; бегалци на 20 јуни и човекови права на 10 декември. Сoработувајќи со другите, вие ја покажувате вашата солидарност со сите оние кои се борат за човекови права, ќе стекнете нови пријатели, ќе се забавувате и ќе учите.

Понатамошни информации

Постојат многу организации кои работат за фер производство и фер трговија. Искористете го вашиот пребарувач за да ги пронајдете организациите кои работат во вашата околина. Следниве организации имаат партнери во многу европски земји:
• www.cleanclothes.org има многу информации и води кампањи во кои можете да учествувате.
• Кампањата „Облека за промена“ вклучува и еден слоган: „Дали твојата маица е изработена со детски труд?“ http://www.organicconsumers.org
• People Tree е пионер во модната праведна трговија на меѓународно поле: http://www.peopletreefoundation.org/
• Во извештајот „Децата зад нашиот памук“ на Фондацијата Environmental Justice се откриваат шокантни услови за, како што е проценето, повеќе од еден милион деца – некои на возраст од пет години – кои работат по 12 часа дневно, во екстремно жешко или студено време. Многу од нив страдаат од физичка, вербална, а понекогаш и сексуална злоупотреба: http://www.ejfoundation.org
• Мисијата на Фондацијата Fair Wear е да се подобрат условите на работниците во текстилната индустрија: http://fairwear.org
• Мрежата Fair Trade Resource е информациски центар, дизајниран да ја зголеми праведната трговија и да „креира пазар кој ќе ги вреднува луѓето кои ја создаваат храната која ја јадеме и производите кои ги користиме“: www.ftrn.org
• Кампањата Play Fair е коалиција на групи за работнички права кои бараат да се притиснат брендовите за спортска опрема, кои произведуваат производи за Олимписките игри, да ги укинат експлоататорските услови во нивните синџири на снабдување и да ги почитуаваат правата на работниците: www.clearingthehurdles.org

Прилози

Преземи во PDF

Следење на вистинската цена на памукот
Памучните маици се производ на бројни, различни глобални индустрии, со производство во речиси секоја земја во светот. Еве еден пример:

Една типична фарма за памук во Буркина Фасо е имот, кој го обработува едно семејство кое култивира шест или осум хектари земја. Еден килограм суров памук, произведен во Буркина Фасо, чини 0,23 евра. За многу производители на памук, парите кои ги добиваат од продавањето памук се единствени пари кои тие ги добиваат, во текот на целата година.

Од фармата, памукот се пренесува до фабриката за собирање за да се претвори во памучни влакна, процес кој чини 0.56 евра за килограм. Работниците се плаќаат по 73.40 евра секои две недели.

Сега, памукот се транспортира за извоз до пристаништето во Ломе, во Того, каде им се продава на трговците по цена од 0.88 евра за килограм. Повеќе од половина се продава во Кина: се товари на товарни бродови за пристаништа, како што е Шангај, и каде се продава во локални фабрики за предење за 0.97 евра за килограм. Повеќето работници кои работат на лента доаѓаат од посиромашни краеви, најчесто од руралните средини. Тие живеат во фабрички домови и работат многу долги часови за ниски надоместоци

Облеката, од многу познати западни брендови, често е направена во истата фабрика каде се ткае и влакното, а потоа се носи до пристаниште и се товари за извоз. Просечната цена на една маица увезена во САД чини 1.10 евра, но одделот за продажба во центарот на Менхетен ќе продаде две за 14.70 евра.
Памукот кој започнал во Африка и чинел 0.56 евра за килограм, сега чини 18.40 евра за килограм

Оваа информација е од Интернет: Програма од каналот BBC news, „Следење на вистинската цена на памукот“, 2 мај 2007

Вистинската цена на една памучна маица
• Користење на вода: 2,157 литри (45% се користи за наводнување)
• Користење на енергија: 8 киловат/часови (28,800,000 џули) на електрична струја за машините за ткаење и шиење 41.6 – 110 литри гориво за транспорт по копно и море
• Растојанија при транспорт: 8,851 – 15,128+ км
• Емисии на гас: NOx, CO, CO2, (гасови од стаклена градина) SO2, N2O, испарливи соединенија
• Отрови: 1-3 грама пестициди, издувни гасови, тешки метали (бои)
• Цена на увозот: 0.44 – 0.77 евра
• Детски труд: во 17 земји, просечниот износ е 0.37 евра на ден
• Разно: 53-91 грама ѓубриво

Извор: Earth Intelligence Network,
http://true-cost.re-configure.org/
http://forum.re-configure.org