Shqipëria shënon sot 28-vjetorin e hyrjes në fuqi të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (Konventa) dhe Protokollit nr. 1 të saj. Pas anëtarësimit të saj në Këshillin e Evropës, më 13 korrik 1995, Shqipëria ratifikoi Konventën pak kohë më pas, e cila hyri në fuqi më 2 tetor 1996. Ky hap historik shënoi integrimin e vendit në sistemin evropian të të drejtave të njeriut, duke forcuar ndjeshëm mbrojtjen për të drejtat themelore, duke përfshirë të drejtën e pronës, sipas nenit 1 të Protokollit nr. 1.

Që atëherë, Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut (Gjykata) ka shërbyer si një mbrojtje jetike për qytetarët shqiptarë, duke i mundësuar atyre të kërkojnë të drejtën e tyre kur mjetet juridike të brendshme nuk funksionojnë. Konventa ka luajtur një rol kyç në reformimin e sistemit ligjor të Shqipërisë, duke përforcuar standardet evropiane në demokraci, shtetin e së drejtës dhe të drejtat e njeriut.

Që prej ratifikimit të Konventës nga Shqipëria, Gjykata ka regjistruar mbi 1300 aplikime nga shtetas shqiptarë përgjatë viteve. Nga këto, Gjykata ka dhënë rreth 204 vendime kundër Shqipërisë, duke trajtuar shkelje të ndryshme të të drejtave të njeriut, duke përfshirë çështjet që prekin të drejtat pronësore sipas nenit 1 të Protokollit nr. 1. Disa raste historike, si ‘Manushaqe Puto dhe të tjerët kundër Shqipërisë’ (2012) dhe ‘Beshiri dhe të tjerët kundër Shqipërisë’ (2012), kanë ndikuar ndjeshëm në reformat e brendshme, veçanërisht në lidhje me kthimin dhe kompensimin e pronave.

Shqipëria mbetet ndër vendet me një numër të lartë çështjesh të pazgjidhura pranë Gjykatës, me rreth 38 çështje në pritje për gjykimin për vitin 2024.[1] Ndikimi i Konventës është i dukshëm në reforma që trajtojnë çështje të tilla si pavarësia e gjyqësorit, e drejta për një gjykim të drejtë dhe ndalimi i trajtimit çnjerëzor.

Ky përvjetor thekson angazhimin e qëndrueshëm të Shqipërisë për të mbështetur parimet e sanksionuara në Konventë ndërkohë që ajo përparon drejt integrimit të mëtejshëm evropian. Në partneritet të ngushtë me Bashkimin Evropian, Këshilli i Evropës vazhdon mbështetjen e tij ndaj autoriteteve publike dhe aktorëve vendas për të zbatuar në mënyrë efektive vendimet e Gjykatës nëpërmjet projektit “Mbrojtja e të drejtës së pronës dhe lehtësimi i ekzekutimit të vendimeve të GJEDNJ-së në Shqipëri” (D-REXIII). Me një fokus të veçantë në pretendimet mbi të drejtën e pronësisë, një çështje kjo me rëndësi të rëndësishme historike dhe sociale, projekti po mbështet në adresimin e sfidave sistematike dhe në forcimin e shtetit të së drejtës në Shqipëri